Rybnik ma nowe zabytki

Rybnik to miasto, które ma bardzo wiele do pokazania pod względem architektonicznym, historycznym czy urbanistycznym, jest atrakcyjny i różnorodny.

– Patrząc na skalę miasta, mamy stosunkowo mało obiektów wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków. Stopniowo staramy się to nadrobić. Nobilitowanie kilka miesięcy wcześniej rybnickiego teatru i tzw. okrąglaka, a w tej chwili kolejnych obiektów do roli zabytków, to krok w tym kierunku. Rolą konserwatora jest dostrzeganie wybitnych obiektów i ich ochrona. Wpis do wojewódzkiego rejestru zabytków nie tylko chroni obiekt przed niepożądanymi działaniami, ale też buduje świadomość społeczną – wyjaśnia dr arch. Henryk Mercik, Miejski Konserwator Zabytków w Rybniku.

Wartość architektoniczna, urbanistyczna i historyczna

W efekcie starań Miasta Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach, w oparciu o opinie i analizy, wpisał do rejestru zabytków następujące obiekty:

• Dawna willa rodziny Haase (budowana w latach ok. 1890 – 1900) przy ul. Rudzkiej 3
• Zespół zabudowy osiedla robotniczego w Rybniku-Chwałowicach wzniesionego w latach 1903 – 1914 dla pracowników pobliskiej kopalni węgla kamiennego
• Budynek kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rybniku-Niedobczycach wzniesiony w latach 1920-21
• Budynek biurowo-usługowy, pierwotnie gmach Komunalnej Kasy Oszczędności, wybudowany w 1937 r., zlokalizowany przy ul. Bolesława Chrobrego.

Jak podkreśla dr Henryk Mercik, te obiekty są szczególne nie tylko ze względu na swoją wartość architektoniczną. Trzeba je docenić w sensie urbanistycznym, historycznym, a przede wszystkim jako świadectwo mentalności, aspiracji i możliwości ówczesnych czasów.

Willa rodziny Haase

– Dawna willa rodziny Haase, wybudowana w stylu neorenesansu niemieckiego, to obiekt piękny, który ma znaczenie symboliczne dla Rybnika, bo wzniesiony został przez zasymilowaną rodzinę żydowską, znaną z działań filantropijnych i charytatywnych. Rodzina Haase znała dobrze miasto i potrzeby jego mieszkańców, nie szczędząc sił i środków na rozwój Rybnika. Ich dziedzictwo – materialne i niematerialne – to ważny element tożsamości Rybnika – tłumaczy Henryk Mercik.

Osiedle robotnicze

Unikatową wartość ma też osiedle robotnicze w Rybniku-Chwałowicach. – Zachowana substancja obiektów świadczy o ich proweniencji i pierwotnym przeznaczeniu. Stanowią dzieło minionej epoki, które jest niezwykle ważne dla Miasta Rybnika ze względu na swoją wartość architektoniczną, a przede wszystkim historyczną. Świadczą bowiem i stanowią symbol rozwoju regionu i miasta oraz dzielnicy Chwałowice (stanowiącej w przeszłości osobną miejscowość) rozwijającej się od połowy XIX wieku dzięki pobliskiej kopalni. (…) Osiedle jest niewątpliwie świadectwem historii i cennym elementem krajobrazu kulturowego – czytamy w decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach.

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Z kolei wpis do rejestru zabytków budynku kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rybniku-Niedobczycach podyktowany jest potrzebą ochrony jego wyjątkowej architektury reprezentującej nurt neobarokowy początku lat 20. XX wieku.

– Obiekt jest cennym przykładem ówczesnego budownictwa sakralnego, to neobarok kojarzony z architekturą polską, w przeciwieństwie do neogotyku, kojarzonego z myślą niemiecką. Budynek jest istotnym elementem architektonicznoprzestrzennym i historycznym dzielnicy Niedobczyce, trwale wpisanym w jej krajobraz i decydującym o jej walorach kulturowych – precyzuje Henryk Mercik.

Gmach Komunalnej Kasy Oszczędności

Znajdujący się przy jednej z ważniejszych arterii komunikacyjnych Rybnika budynek biurowo-usługowy, pierwotnie gmach Komunalnej Kasy Oszczędności to jeden z niewielu zrealizowanych w okresie międzywojennym obiektów wpisujących się w plan uporządkowania chaotycznej zabudowy Rybnika, powstały w latach 1933-1939.

Charakterystyczna architektura pięknego, narożnego gmachu u zbiegu ulic Bolesława Chrobrego i 3 Maja do dziś zachwyca. – Reprezentacyjny, narożny gmach w stylu funkcjonalistycznym, z charakterystycznym masztem flagowym na szczycie, wybudowany został na potrzeby Komunalnej Kasy Oszczędności w latach 30. XX w. Był jednym z nielicznych zrealizowanych elementów wizji nowoczesnego Rybnika – niezwykłego, wizjonerskiego projektu, jaki marzył się wówczas burmistrzowi Władysławowi Weberowi. To był na tamte czasy budynek wprowadzający Rybnik w nową epokę. Forma architektoniczna obiektu do chwili obecnej jest w pełni czytelna – podkreśla Miejski Konserwator Zabytków w Rybniku.

To do tego budynku prawdopodobnie przeniesie się część rybnickiego magistratu.

Zachować zabytki dla przyszłych pokoleń

Warto podkreślić, że wpis do rejestru zabytków to szansa na zachowanie wyjątkowych obiektów dla przyszłych pokoleń w pierwotnej formie i kształcie. To także możliwość pozyskania dotacji ze źródeł zewnętrznych na niezbędne remonty i modernizacje, których zakres musi być jednak konsultowany z wojewódzkim konserwatorem zabytków.