Satelitarny monitoring suszy. Pilotaż w przyszłym roku

Metody teledetekcyjne są obecnie wdrażane do systemu monitoringu suszy rolniczej, prowadzonego przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, i od tego roku będą jednym z elementów modelowania map klimatycznego bilansu wodnego.

– „Rozwój technologii (…) wskazuje, że niebawem metody zdalnej obserwacji będą głównymi metodami analitycznymi i w dużym stopniu wyeliminują bezpośrednie obserwacje. Jednak w najbliższych latach technologie zdalnej obserwacji ziemi nie wyeliminują w pełni innych metod” – uważa resort rolnictwa. Dodał, że powodem są ograniczone możliwości prowadzenia obserwacji w zakresie widzialnym i w podczerwieni (głównie ze względu na zachmurzenie); prowadzone są też prace naukowo-badawcze nad interpretacją danych radarowych.

Jak informuje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW), Instytut nawiązał współpracę z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym, które posiada zaawansowaną infrastrukturę obliczeniową, dzięki której jest możliwość efektywnego gromadzenia satelitarnych danych obrazowych oraz ich przetwarzania.

Lepsza analiza opadów

Zmiany mają dotyczyć też analizowania przez IUNG danych meteorologicznych. Dotychczasowe mapy opadów, które były interpolowane na podstawie danych pochodzących z sieci stacji meteorologicznych, będą uzupełniane mapami opadów bazujących na danych z radarów naziemnych sieci POLRAD.

Zmiany pozwolą przede wszystkim na uszczegółowienie zasięgu opadu, w tym opadów epizodycznych i burzowych. Dzięki temu będzie można zróżnicować opady na obszarze gmin, a najmniejszą efektywną jednostką określającą wartość opadu będzie pixel o rozmiarze 250×250 m. Dzięki temu ma być możliwe praktyczne określenie wpływu suszy dla poszczególnych pól.

Docelowo pion teledetekcyjny ma wspierać, weryfikować i analizować zasięg oraz stan upraw na poszczególnych działkach rolnych. W 2021 r. zostanie włączony pilotażowo do systemu monitoringu suszy, a pełną funkcjonalność analityczną ma uzyskać 2022 r.

Sieć stacji meteorologicznych IUNG, która jest rozbudowywana w każdym roku prowadzenia monitoringu, to istotny element we wdrażaniu metod satelitarnych, które w najbliższych latach będą musiały być weryfikowane w oparciu o dane naziemne. Sieć stacji meteorologicznych IUNG uzupełniana jest siecią monitoringu wilgotności gleb.

Badanie wód gruntowych

MRiRW wskazuje, że naturalne zróżnicowanie retencji wody w środowisku wynika głównie ze zmiany „uziarnienia” gleby i ma bezpośredni wpływ na poziom zagrożenia suszy i straty powstałe w plonach. Obecnie Państwowy Instytut Geologiczny opracowuje mapę hydrogeologiczną Polski. Zakończenie tych prac zaplanowane jest na lata 2024-2025.

Pozyskanie informacji o głębokości zalegania wód gruntowych na obszarach, na których stosunki wodne uległy znaczącym zmianom w ostatnich kilkudziesięciu latach, mas umożliwić znaczne zwiększenie dokładności oceny zagrożenia suszy, oceny strat plonów wywołanych przez suszę.