Stan rozwoju sektora energetyki wiatrowej w Polsce

Dla rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii istotne znaczenie będzie miał pakiet klimatyczno-energetycznego, będący realizacją konkluzji Rady Europejskiej z marca 2007 r.

Jednym z głównych elementów pakietu jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.

Cele polityki energetycznej

Ustalenia zawarte w pakiecie ukazują filozofię nowej polityki w zakresie OZE, która znalazła odzwierciedlenie w przygotowanym w MG projekcie „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.”. Rozwój wykorzystania OZE został w nim bowiem opisany jako jeden z sześciu podstawowych kierunków polskiej polityki energetycznej. Określono również pięć głównych celów polityki energetycznej w tym obszarze:
• wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych,
• osiągnięcie w 2020 r. 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji,
• ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw,
• wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących, stanowiących własność Skarbu Państwa,
• zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej, opartej na lokalnie dostępnych surowcach.

W Programie działań wykonawczych na lata 2009-2012, stanowiącym załącznik do projektu „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.”, zawarte zostały konkretne działania mające na celu realizację powyższych założeń.

Jednym z głównych zadań zapisanych w „Polityce…”, mającym na celu implementację dyrektywy jest przygotowanie „Planu działań na rzecz wzrostu wykorzystania OZE do 2020 r.”, przedstawiającego ścieżki dochodzenia do 15% udziału OZE w energii finalnej w podziale na energię elektryczną, ciepło i chłód oraz energię odnawialną w transporcie oraz w rozbiciu na poszczególne technologie. Powyższy dokument Polska jest zobowiązana notyfikować KE najpóźniej do 30 czerwca 2010 r. Nasz kraj na transpozycję przepisów ww. dyrektywy ma 18 miesięcy od opublikowania w dzienniku urzędowym UE.

Dynamika energetyki wiatrowej

Rozwój wykorzystania OZE jest szczególnie zauważalny w przypadku energetyki wiatrowej w 2005 r. – 124 MW, a w 2008 r. – 451 MW. 

Przewiduje się, że rozwój energetyki wiatrowej będzie miał istotne znaczenie dla osiągnięcia przez Polskę wyznaczonego w dyrektywie celu. Według przygotowanej na potrzeby „Polityki…” „Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 r.”, moc zainstalowana elektrowni wiatrowych w Polsce będzie zwiększać się w sposób następujący: 976 MW w 2010 r., 3396 MW w 2015 r., 6089 MW w 2020 r., 7546 MW w 2025 r. i 7867 MW w 2030 r. Oznacza to, iż procentowy udział zapotrzebowania na energię finalną brutto z wiatru w zapotrzebowaniu na energię elektryczną brutto z OZE będzie kształtować się na poziomie: 24,3% w 2010 r., 41,7% w 2015 r., 44,8% w 2020 r., 45,1% w 2025 r. i 45% w 2030 r. Według danych URE (stan na 30 września 2009 r.) moc zainstalowana elektrowni wiatrowych wynosi obecnie 666 MW.

Przyłączenie takiej mocy do KSE będzie możliwe po rozbudowie sieci zgodnej z zakresem określonym w przyznanych warunkach przyłączenia (§8 ust.1 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego – DzU nr 93, poz. 623, z późn. zm.).

Proces usprawnień przyłączeń

MG przygotowało zestaw rozwiązań mających usprawnić proces przyłączania nowych inwestycji OZE do sieci i zawarło go w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw. Jednym ze sposobów jest m.in. wprowadzenie instytucji zaliczki na poczet opłaty za przyłączenie do sieci. Konieczność zastosowania takiego rozwiązania wynika głównie z faktu „rezerwowania miejsc i mocy przyłączeniowych w systemie elektroenergetycznym” przez podmioty ubiegające się o przyłączenie do sieci. Ponieważ operatorzy systemów elektroenergetycznych nie mogą przy wydawaniu warunków przyłączenia zakładać braku realizacji zamierzonej inwestycji, a warunki przyłączenia w świetle obowiązujących odrębnych przepisów są ważne dwa lata od daty ich określenia, w okresie tym operatorzy systemu w każdych kolejnych wydawanych warunkach muszą uwzględniać założenia wynikające z wcześniej określonych warunków. Skutkiem tego jest z jednej strony ponoszenie przez każdego następnego wnioskodawcę dodatkowych kosztów, wynikających z wcześniej wydanych warunków, np. konieczność uwzględniania infrastruktury technicznej przystosowanej do wyższych mocy zwarciowych, z drugiej zaś posiadanie przewymiarowanej infrastruktury sieciowej w przypadku, gdy w danym obszarze zostanie zrealizowanych np. część planowanych przyłączy. Należy podkreślić też konieczność dołączania do wniosku o przyłączenie wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku podmiotów ubiegających się o przyłączenie źródeł energii elektrycznej do sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV.

Obecnie obowiązek wykonania ekspertyzy spoczywa na ubiegającym się o przyłączenie, natomiast po zmianie prawa „przejdzie” on na przedsiębiorstwo sieciowe.

Kolejna zmiana ma na celu zdyscyplinowanie przedsiębiorstw sieciowych do przestrzegania terminów wydawania warunków przyłączenia do sieci. Za ich niedotrzymanie wymierzana będzie kara pieniężna w wysokości co najmniej 3000 zł za każdy dzień zwłoki. Dla zapewnienia pełnej transparentności procesu przyłączania do sieci przedsiębiorstwa zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej będą obowiązane zapewnić publiczną dostępność informacji o: podmiotach ubiegających się o przyłączenie o napięciu wyższym niż 1 kV, lokalizacji przyłączenia, mocy przyłączeniowej, datach – wydania warunków przyłączenia, zawarcia umowy o przyłączenie i rozpoczęcia dostarczania energii elektrycznej. Jawne muszą być informacje o wielkości dostępnej mocy przyłączeniowej dla stacji elektroenergetycznych lub ich grup wchodzących w skład sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV, a także o planowanych zmianach tych wielkości w okresie następnych pięciu lat od dnia publikacji tych danych.

MG przykłada szczególną uwagę do kwestii zrównoważonego wykorzystania zasobów energetycznych. Dlatego też rozwój OZE, w tym energetyki wiatrowej, jest istotnym elementem polityki energetycznej kraju.

Henryk Majchrzak, dyrektor Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki