Usługi systemowe – sposób na bilansowanie KSE

Bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego oraz świadczenie usług systemowych dotychczas oparte były wyłącznie na potencjale źródeł wytwórczych. Ten paradygmat, podobnie jak dotychczasowa klasyczna sieć elektroenergetyczna, staje się przeszłością. Podkreśla to unijna dyrektywa (tzw. nowa dyrektywa efektywnościowa) 2012/27/WE, która m.in. wskazuje na konieczność zapewnienia przez kraje członkowskie równoprawnego dostępu do rynku usług systemowych świadczonych przez odbiorców.

Pierwsze umowy

Polskie Sieci Elektroenergetyczne, pełniące na polskim rynku energii funkcję operatora systemu przesyłowego, przygotowały pierwsze rozwiązania z tego zakresu, ogłaszając w 2012 r. dwa postępowania przetargowe na zakup usługi „Praca Interwencyjna: Redukcja zapotrzebowania na polecenie OSP”. Jest to jedna z usług systemowych o charakterze interwencyjnym, stosowana przez OSP w sytuacji zagrożenia systemu elektroenergetycznego niezbilansowaniem. W wyniku tych postępowań zostały zawarte dwie umowy na redukcję zapotrzebowania z PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna. Jedna z umów dotyczy okresu zimowego (umownie od października do marca) i redukcji 25 MW, a druga okresu letniego (umownie od kwietnia od września) i redukcji 30 MW.

Umowy zostały zawarte na okres 24 miesięcy, a ich podstawowe parametry, wynikające z warunków postępowania publicznego, to:
• maksymalna liczba redukcji w ramach umowy w okresie 2-10 lat (dla każdej umowy odrębnie),
• czas każdorazowej redukcji to 4 godz.,
• pierwsze powiadomienie o możliwości zlecenia redukcji – najpóźniej 6 godz. przed dokonaniem redukcji,
• wydanie polecenie redukcji – najpóźniej 2 godz. przed dokonaniem redukcji.

PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna opierają zdolność redukcji zapotrzebowania na potencjale redukcji Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, która poprzez odpowiednie zaplanowanie prac eksploatacyjnych może ograniczyć okresowo swoje zapotrzebowanie na moc.

Podpisanie umowy nastąpiło w siedzibie PSE w Konstancinie-Jeziornie 22 marca br.

Rozliczanie usługi redukcji zapotrzebowania świadczonej przez PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna będzie się odbywało wg ceny wynikającej ze złożonych ofert, tj. 750 zł za 1 MWh redukcji zapotrzebowania. PSE gwarantuje przy tym przynajmniej jedną redukcję zapotrzebowania w ramach każdej z umów. Nastąpi ona w okresie pierwszych trzech miesięcy okresu gotowości do świadczenia usługi, a jej celem jest weryfikacja skuteczności działania obu uczestniczących stron.

Zawarcie tych umów nie wyczerpuje potrzeb PSE w tym zakresie. Operator planuje więc pozyskanie do końca 2013 r. usług pozwalających łącznie na redukcję zapotrzebowania w wysokości 200 MW, a w kolejnych latach, zależnie od potrzeb, dalszych „negawatów”. Realizacja tych celów jest możliwa, ale pod warunkiem przekonania dużych odbiorców przemysłowych do współpracy oraz powstania na rynku podmiotów, które agregowałyby względnie mały potencjał mniejszych odbiorców przemysłowych i komercyjnych w pakiety znaczące dla operatora systemu przesyłowego.

Mając na względzie dialog kupującego, którym jest operator systemu przesyłowego, ze sprzedającymi, którymi są odbiorcy energii elektrycznej, PSE wspólnie z Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu zorganizowały 9 kwietnia 2013 r. w siedzibie PSE spotkanie. Przybyli na nie reprezentanci 28 podmiotów zainteresowanych świadczeniem usług redukcji zapotrzebowania. W ramach wydarzenia doszło do wymiany informacji na temat oczekiwań, uwarunkowań i możliwości kupującego, a także odbiorców w zakresie świadczenia usług, którymi jest zainteresowany operator systemu przesyłowego. Wnioski z tego spotkania, po ich opracowaniu, posłużą do określenia warunków i specyfikacji szczegółowych nowych postępowań przetargowych.

Formuła „cloud metering”

Istotnym elementem, który przyczyni się do rozwoju usług świadczonych przez mniejszych odbiorców, jest formuła „cloud metering”, czyli zdalny pomiar zużycia odbiorcy niemal w czasie rzeczywistym przez specjalizujący się w tej działalności podmiot. Istotne będzie również powstanie nowych podmiotów na rynku energii elektrycznej, zwanych agregatorami, które zajmą się poszukiwaniem odbiorców zdolnych do świadczenia usług redukcji zapotrzebowania, zawieraniem z nimi stosownych umów i oferowaniem operatorowi systemu przesyłowego oferty zbiorczej redukcji. Sukces biznesowy tego przedsięwzięcia będzie w znaczącym stopniu uzależniony od zaktywizowania odbiorców grupy taryfowej C.

Usługi redukcji zapotrzebowania w przeciwieństwie do inwestowania w generację cechują się niską barierą wejścia, nie wymagają nakładów, lecz tylko działań w sferze organizacji pracy. Nie jest też konieczna koncesja, a ich przygotowanie nie zajmuje tyle czasu, ile klasyczny, długotrwały proces inwestycyjny. Ponadto usługi redukcji zapotrzebowania, jako alternatywa dla budowy lub dodatkowego wykorzystania klasycznych źródeł wytwórczych, przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. A zatem rozwój i promocja usług świadczonych przez odbiorców działa w interesie społecznym i jest sposobem na optymalizację kosztów zaopatrzenia w energię elektryczną. 

dr inż. Henryk Majchrzak, prezes PSE

Czysta Energia, 5/2013