Wsparcie dla OZE jako pomoc publiczna

Obowiązujący w Polsce system prawny, w tym w szczególności ustawa Prawo energetyczne, kompleksowo reguluje kwestię rozwoju odnawialnych źródeł energii w Polsce. 

Z uwagi na szczegółowy charakter nowych rozwiązań (projekt ustawy o OZE), a także ze względu na fakt, iż przed nami jeszcze proces legislacyjny na etapie parlamentarnym, należy wyjaśnić, iż zanim projekt trafi do Sejmu RP, winny być wyjaśnione kwestie dotyczące pomocy publicznej i jej zgodności z zasadami wspólnego rynku.

W systemie prawnym UE nie występuje legalna definicja pomocy publicznej. Podstawowym źródłem prawnym określającym to pojęcie jest art. 107 ust. 1 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

Artykuł 107 ust. 1 TFUE stanowi, iż: Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

Zgodnie z generalną zasadą, wynikającą z treści art. 107 ust. 1 TFUE, KE przyjmuje zatem, iż pomoc, która zakłóca lub której udzielenie zagraża zakłóceniem konkurencji, o ile ma to negatywny wpływ na wymianę handlową pomiędzy krajami członkowskimi, jest niezgodna z regułami wspólnego rynku.

Oznacza to, iż co do zasady wsparcie podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą podlega przepisom dotyczącym pomocy publicznej, o ile jednocześnie spełnione są następujące przesłanki:
• pomoc musi być udzielana przez państwo lub przy użyciu środków państwowych,
• pomoc musi prowadzić do uprzywilejowania niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów (selektywność),
• pomoc musi prowadzić do osiągnięcia przez przedsiębiorcę (przedsiębiorstwo) przysporzenia na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku,
• pomoc musi grozić zakłóceniem lub zakłócać konkurencję oraz wpływać na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi UE.

Zatem można powiedzieć, iż wszelka pomoc udzielana przedsiębiorcy przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych to pomoc zapewniana przez organy administracyjne (centralne, regionalne lub lokalne), a także przez wszelkie inne podmioty publiczne lub prywatne, które są kontrolowane przez państwo członkowskie lub też którym powierzono administrowanie bądź zarządzanie środkami publicznymi. Innymi słowy, chodzi o wszelką pomoc przysparzającą przedsiębiorcy korzyści.

Zatem system wsparcia OZE w Polsce w obecnym kształcie, a także planowanym w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii, wpisuje się w tę definicję.
Warto również zwrócić uwagę na tzw. dokumenty unijne regulujące/określające warunki korzystania z pomocy publicznej w sektorze energetyki. Warunki dopuszczalności pomocy publicznej normują – w przypadku dotyczącym systemu wsparcia OZE – dwa dokumenty unijne: wytyczne odnośnie pomocy na energetykę i ochronę środowiska (EEAG) oraz rozporządzenie o wyłączeniach grupowych (GBER).

Co trzeba wyjaśnić?

Projekt ustawy o OZE w zakresie dotyczącym certyfikatów czy aukcji zasadniczo przyznaje wsparcie na 15 lat (art. 44 ustawy OZE), a nowe wytyczne KE określają maksymalną długość wsparcia odnawialnych źródeł na 10 lat. I tak powstaje pierwsza wątpliwość, którą trzeba wyjaśnić.

Ponadto obco brzmiące GBER-y to tzw. wyłączenia blokowe, a więc chodzi o brak konieczności przeprowadzania notyfikacji pomocy publicznej dla ściśle określonej grupy przedsiębiorstw, spełniającej określone kryteria. Jednak to, kto i na jakich warunkach nie będzie musiał podlegać procesowi notyfikacji w KE, reguluje sama Komisja. Oznacza to, iż w związku z wejściem w życie GBER-ów, bowiem co prawda prace dotyczące tzw. wyłączeń grupowych (GBER) zostały już zakończone, a stosowny akt prawny UE został ogłoszony, lecz regulacje te nie weszły jeszcze w życie. Zatem to druga wątpliwość, którą trzeba wyjaśnić.

W celu zakończenia prac nad projektem ustawy o OZE minister gospodarki wystąpił do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (prezes UOKiK) z wnioskiem o wydanie opinii w sprawie notyfikacji pomocy publicznej systemu wsparcia OZE, który został określony w projekcie ustawy o OZE.

Stosowną opinię prezesa UOKiK-u (jak najbardziej pozytywną dla branży OZE w Polsce) Ministerstwo Gospodarki otrzymało i minister gospodarki wystąpił do sekretarza Rady Ministrów (RM) z prośbą o reasumpcję jej decyzji w sprawie konieczności notyfikacji do KE projektu ustawy o OZE, proponując jednocześnie dokonanie stosownych korekt w projekcie, które uwzględniają wspomnianą opinię prezesa UOKiK-u.

Obecnie trwa etap konsultowania z członkami Rady Ministrów propozycji MG, a po wyrażeniu stanowisk przez wszystkich członków RM możliwe będzie przekazanie projektu do marszałka Sejmu RP.

Opinia prezesa UOKiK

Warto dodać, iż korzystna opinia prezesa UOKiK-u w zakresie braku potrzeby notyfikacji i wszelkie inicjatywy w tym obszarze podejmowane przez MG, są kompleksowymi działaniami organów administracji, których celem jest przyspieszenie prac nad projektem ustawy o OZE oraz wyjaśnienie wszelkich wątpliwości zgłaszanych przez obecnych i przyszłych inwestorów OZE.

Wyrażam także przekonanie, iż działania te w przyszłości umożliwią bezproblemowe funkcjonowanie systemu wsparcia OZE już po wejściu w życie nowych rozwiązań zawartych w ustawie o OZE.

Podsumowując, rozwój rynku energii odnawialnej, do którego pośrednio zmierzają propozycje nowego systemu wsparcia, bazującego na rozwiązaniach aukcyjnych, jest również szansą dla Polski na zbudowanie nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki opartej na miksie energetycznym uwzględniającym OZE.

Janusz Pilitowski, dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej, Ministerstwo Gospodarki

"Czysta Energia" 6/2014