Abrys - 25 lat w gospodarce komunalnej i ochronie środowiska

Od początku swojego istnienia Abrys propagował rozwój wyrobów i usług związanych z gospodarką komunalną i ochroną środowiska, przystosowanych optymalnie do polskiego rynku, będąc jednocześnie prekursorem wdrażania wielu nowatorskich rozwiązań w tym zakresie. W dużej mierze dotyczy to także utworzenia i rozwoju czasopism, zwłaszcza miesięcznika „Przegląd Komunalny”, co prezentowały artykuły publikowane na jego łamach w 2011 r. z okazji 20-lecia wydawania pisma (PK 3/2011).

Dla branży

Szczególnie szerokie zmiany merytoryczne i organizacyjne w działalności firmy wprowadzono w ostatnich pięciu latach. Dla stałych i nowych klientów przygotowano szereg nowych, oryginalnych rozwiązań marketingowych oraz form prezentacji. Spowodowały one wyraźną zmianę w postrzeganiu spółki przez odbiorców – jako jednostki szczególnie mocno związanej z kompleksowym i nowoczesnym rozwojem branży. Abrys dzisiaj to nie tylko platforma wymiany informacji, ale także doradca w ochronie środowiska i gospodarce komunalnej. Firma przestawiła się z przekaźnika informacji na kreatora i mentora, propagującego określoną filozofię postępowania w rozwiązywaniu branżowych problemów. Ostatnim przykładem jest udział w powstaniu Rady Przedstawicieli Regionalnych Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK), której firma jest partnerem organizacyjnym. Rada zakłada stałe monitorowanie procesu wdrażania znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ma ona na celu identyfikowanie problemów związanych ze zmianami w gospodarce odpadami, wypracowanie możliwych rozwiązań i przekazanie ich do kompetentnych w tym zakresie instytucji. W efekcie ma to zapewnić sprawne funkcjonowanie nowego modelu gospodarki odpadami i RIPOK-ów. Działania spółki w tym zakresie to odpowiedź na problem nowej organizacji systemu gospodarki odpadami, sposób na jego rozwiązanie i – co najważniejsze – zwiększenie siły przebicia w procesie legislacyjnym. Natomiast partnerami medialnymi Rady RIPOK są czasopisma „Przegląd Komunalny” i „Recykling”, udostępniające swoje łamy do cyklicznego prezentowania informacji o jej pracach.

Interaktywny dialog

Dokonana kilka lat temu zmiana wizerunku spółki to nie tylko odświeżenie logotypów identyfikujących Abrys, jego produkty i markę, ale także – a może przede wszystkim – ujednolicenie form komunikacji i wdrożenie nowoczesnych rozwiązań informatycznych dla klientów, np. zwiększenie liczby stron internetowych poświęconych konkretnym projektom i uruchomienie kanałów wideo na serwisie internetowym YouTube (youtube.com/abryswydawnictwa i youtube.com/abryskonferencje).

W 2009 r., dzięki wsparciu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, powstał portal ZielonaLekcja.pl, który – oprócz promowania postaw ekologicznych wśród dzieci, młodzieży i dorosłych – jest także działaniem misyjnym firmy (jako jego właściciela) dla dobra publicznego w branży ochrony środowiska i gospodarki komunalnej. Zamierzeniem twórców portalu było stworzenie banku wiedzy z materiałami edukacyjnymi i pomysłami na zajęcia w terenie oraz dostarczenie przydatnych informacji o bieżących konkursach, akcjach i kampaniach związanych z ochroną środowiska. Od maja 2009 r. przy udziale tego portalu przygotowano ponad 40 autorskich konkursów mających różną formę (konkursy: fotograficzne, plastyczne, wiedzy, literackie, artystyczne, na projekt ścieżki, na scenariusz zajęć lekcyjnych), tematykę i grupę docelową (od najmłodszych dzieci po osoby dorosłe). We wszystkich tych inicjatywach uczestniczyło dotąd ok. 15 tys. osób.

Przekształcenie komunikacji w interaktywny dialog i uzyskanie rzeczywistego zaangażowania klientów w rozwój firmy umożliwiło rozpoczęcie akcji marketingowej poprzez media społecznościowe.

Bez utartych schematów

Abrys jest w skali kraju pionierem w zakresie wydawania czasopism dotyczących gospodarki komunalnej i ochrony środowiska. O prawidłowości i tempie rozwoju cywilizacyjnego kraju decydują głównie szeroko rozumiana kultura, a więc oświata, nauka i – przede wszystkim – rozwój społeczeństwa kreatywnego. To ludzka kreatywność jest bowiem fundamentalnym źródłem wzrostu gospodarczego i kultury. W społecznym i gospodarczym wyścigu podstawowe znaczenie mają takie wartości jak wiedza, sprawność intelektualna, wyobraźnia, a zwłaszcza niezamykanie się w przyjętych schematach i systemach. Hamulcem wszelkiej kreatywności jest bowiem stabilność, wykluczająca m.in. różnorodność, stosowanie niestandardowych podejść do różnych zadań i wprowadzanie w życie nowych idei. To inwestycje, które pozwalają na osiągnięcie długofalowych zysków. Ich przykładem są wydawane przez firmę czasopisma – „Przegląd Komunalny” (ukazujący się od 1991 r.) i ściśle z nim związane pozostałe, branżowe miesięczniki, uzupełniające prezentowaną na jego łamach tematykę: „Recykling” (od 2001 r.), „Czysta Energia” (od 2001 r.), „Wodociągi-Kanalizacja” (od 2003 r.) i „Zieleń Miejska” (od 2007 r.) oraz dostępny tylko w wersji internetowej ecomanager.pl.

Na kształt czasopism, ich treść i formę składają się działania wielu osób – redaktorów, autorów, stałych współpracowników, członków Rady Programowej i w dużym stopniu czytelników. To ich oczekiwania i potrzeby wpływają na to, co proponują im nasze redakcje. Obecnie nie zadowalają się oni tylko obiektywnym relacjonowaniem faktów, ale także przekazują własne opinie. Stale aktualizowana tematyka dostosowywana jest do potrzeb rynku. Wydawnictwo mogło dobrze rozwinąć się w sytuacji, kiedy miało możliwość czerpania ze skupisk talentów i kreatywności jednostek szukających nowych innowacyjnych rozwiązań.

Od początku istnienia „Przeglądu Komunalnego” i pozostałych czasopism wydawca stara się, by osoby pracujące w branży współtworzyły je poprzez spotkania z redakcją, udział w seminariach i konkursach, tworzenie dodatków regionalnych i specjalnych czy opisywanie własnych doświadczeń. O trafności takiego postępowania świadczyć może m.in. stale rosnąca w kolejnych latach liczba autorów, których teksty cieszą się szerokim zainteresowaniem czytelników. Na łamach „Przeglądu Komunalnego” znaleźć można problemy, z jakimi przyszło zmierzyć się w rozwoju branży w ciągu ćwierć wieku, zapis doświadczeń, trudności, osiągnięć i podsumowań najlepszych rozwiązań. Pismo ściśle związane z branżą dzieliło jej losy, stając się w kolejnych latach odbiciem zarówno tego, co było w jej rozwoju najważniejsze, jak i coraz szerszych zainteresowań czytelników. Wraz z rozwojem branży rósł wskaźnik poczytności i nakład pisma.

W ostatnich pięciu latach miały miejsce znaczące jubileusze, związane z okresem wydawania czasopism: 20-lecie „Przeglądu Komunalnego”, 10-lecie „Czystej Energii”, „Recyklingu”, „Wodociągów-Kanalizacji” oraz 5-lecie „Zieleni Miejskiej”. We wszystkich miesięcznikach wprowadzono szereg korzystnych i znaczących zmian edytorskich i merytorycznych. Z okazji 20-lecia „Przeglądu Komunalnego” i 10-lecia „Czystej Energii” nastąpiło odświeżenie wzorca papierowych wersji czasopism (tzw. layoutu). W przypadku wszystkich czasopism wprowadzono cyfryzację treści i modernizację internetowych stron www, rozbudowano e-czytelnię, wprowadzono e-wydania oraz sklep internetowy z zasobami wydawnictw. Zaprzestano natomiast publikacji w wersji papierowej „Leksykonu Techniki Komunalnej”, przechodząc na prezentację bazy firm i produktów na rozbudowywanej stale stronie komunalny.pl. Nowym pomysłem we wszystkich redakcjach jest organizacja śniadań branżowych, debat oraz specjalistycznych paneli dyskusyjnych i eksperckich.

Redakcje czasopism przygotowują także – jako oddzielne zeszyty tematyczne – dodatki specjalne i regionalne. Najwięcej z nich (ok. 30) ukazało się pod szyldem „Przeglądu Komunalnego”. Dotyczą one m.in. ochrony środowiska poszczególnych miast (Koszalina, Krakowa, Łodzi, Warszawy i Wrocławia) i regionów (np. lubuskiego, małopolskiego, mazowieckiego, śląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego), sukcesów polskiej ekologii, uregulowań prawnych i ochrony pomników przyrody. „Czysta Energia” przygotowała dodatki regionalne związane z zasadami, perspektywami i aktywnym rozwojem energetyki odnawialnej, a „Wodociągi-Kanalizacja” – dodatki na temat sieci kanalizacyjnych i zagospodarowania osadów ściekowych. Z kolei „Zieleń Miejska” wydała dodatek na temat wody w krajobrazie miasta, zaś „Recykling” – czteroczęściowy dodatek na temat różnych aspektów recyklingu.

Od 1998 r. integralną częścią „Przeglądu Komunalnego” są także „Zeszyty Komunalne” (wcześniej określane mianem „Dodatków”), przedstawiające opracowania o charakterze artykułów naukowych, poświęconych szerokiej problematyce ochrony środowiska, krajowych i unijnych przepisów prawnych czy planowania przestrzennego. Przygotowywane są one przy udziale wysokiej klasy i uznanych w branży specjalistów, wywodzących się głównie z różnych uczelni. Dotychczas ukazało się 105 wydań „Zeszytów Komunalnych” (oraz 63 wspomniane wcześniej „Dodatki”).

W czerwcu 2011 r. „Przegląd Komunalny” przyjęto w poczet członków ogólnoeuropejskiego stowarzyszenia prasy branżowej European Environmental Press (EEP). Jego misją jest promowanie wiedzy na temat ochrony środowiska, głównie poprzez specjalistyczne periodyki. Do EEP należy obecnie tylko 17 europejskich czasopism „środowiskowych”, z których każde uważane jest za lidera w swoim kraju. Mają one udział w budowaniu więzi między specjalistami ochrony środowiska w sektorze publicznym i prywatnym w całej Europie. „Przegląd Komunalny” spełnia obecnie wysokie standardy jakości i niezależności, wyznaczone przez EEP dla jego członków.

Firma wydaje też książki związane z szeroko pojmowaną ochroną środowiska. Tylko w 2012 r. ukazały się następujące pozycje: „Ocena systemu gospodarki odpadami”, „Zrównoważony rozwój – program na jutro” oraz „Zastosowanie tworzyw sztucznych w sieciach wodno-kanalizacyjnych”.

Wśród odbiorców naszych wydawnictw uznaniem cieszą się też rokrocznie publikowane specjalistyczne poradniki-kalendarze. „Poradnik Komunalnika” – książka składająca się z kalendarza na każdy dzień oraz poradnika zawierającego informacje z branży gospodarki komunalnej i ochrony środowiska – doczekał się już 11. edycji. Z kolei „Poradnik Ogrodnika Miejskiego” to już sześć wydań praktycznego przewodnika, przygotowanego z myślą o osobach zajmujących się zielenią w przestrzeni publicznej. W kalendarium do poszczególnych tygodni przyporządkowano informacje na temat rodzimych gatunków krzewów oraz porady dotyczące gatunków stosowanych na terenach zieleni.

Wielkość nakładów czasopism, wynosząca łącznie w ciągu roku 374,7 tys. egzemplarzy („Przegląd Komunalny” – 114 tys., „Czysta Energia” – 73,7 tys., „Recykling” – 60,5 tys., „Wodociągi-Kanalizacja” – 60,5 tys., „Zieleń Miejska” – 66 tys.), ustabilizowała się obecnie w stosunku do aktualnych potrzeb rynku. W ostatnich pięciu latach największy wzrost liczby dystrybuowanych czasopism jest widoczny zwłaszcza w przypadku „Czystej Energii” i „Zieleni Miejskiej”.

Nowoczesną, elektroniczną wersją wszystkich czasopism branżowych wydawanych przez Abrys są e-wydania, umożliwiające promowanie wysokich standardów poprzez świadczenie nowatorskiej e-usługi. Ich zaletą jest wygląd czasopism – identyczny z wydaniami w formie papierowej – w połączeniu z wygodnym interfejsem, odpowiadającym za interakcję między aplikacją i użytkownikiem oraz ułatwiającym wyszukiwanie interesujących fragmentów treści i jej dokładne śledzenie. Jednak e-wydania to nie tylko cyfrowa kopia tradycyjnych czasopism. Ich interaktywność umożliwia bowiem wzbogacenie wszystkich miesięczników o funkcje multimedialne i internetowe: aktywne linki do stron internetowych i poczty elektronicznej, filmy multimedialne, ścieżki i podkłady dźwiękowe, dodatkowe treści niedostępne w wersji papierowej, łatwe przeszukiwanie treści, kierowanie czytelnika prosto do interesujących go zagadnień, możliwość sporządzenia notatek. Do korzystania z e-wydań wystarczy jedynie komputer z dostępem do Internetu oraz jedna z najpopularniejszych przeglądarek internetowych. E-wydania są dostępne zarówno w wersji egzemplarzowej, jak i w prenumeracie.

Niesłabnące zaufanie

W wielu wydawnictwach od lat obserwowany jest spadek zainteresowania informacją w postaci reklamy. W przypadku czasopism branżowych Abrysu zamieszczone na ich łamach reklamy nie doprowadziły do zatracenia wypracowanego wizerunku edytorskiego i zubożenia treści merytorycznych, a w następstwie zmniejszenia liczby czytelników. We wszystkich naszych czasopismach każdego roku 30-40% reklamodawców to nowe podmioty gospodarcze. Dowodzi to nie tylko niesłabnącego zaufania przedsiębiorców, jakim firma cieszy się od lat, ale także dysponowania tytułami gwarantującymi dotarcie z reklamą do określonych klientów w odpowiednim czasie, co znacznie ułatwia nowym firmom wejście na rynek i osiąganie sukcesów gospodarczych.

Konkursy

Redakcje czasopism od 14 lat organizują konkursy, których celem jest wzmocnienie zaangażowania społeczności w ochronę środowiska. Są one kierowane do jednostek samorządu terytorialnego, firm i osób prywatnych.

Szczególną inicjatywą jest „Nagroda Pracy Organicznej w Ochronie Środowiska im. Wojciecha Dutki” (założyciela firmy Abrys – patrz ramka), której celem jest uhonorowanie osiągnięć osób działających na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz propagujących postawy promujące ochronę środowiska. Jedynym w Polsce przedsięwzięciem, które kompleksowo ocenia selektywną zbiórkę odpadów i działania edukacyjne, jest z kolei organizowany przez „Przegląd Komunalny” Konkurs o Puchar Recyklingu (XIV edycji). Dla potrzeb Konkursu wprowadzono nową stronę internetową, pokazującą m.in. pomysły i dobre praktyki oraz dającą możliwość elektronicznego zgłaszania się do udziału w tej inicjatywie. Z kolei celem konkursu o tytuł „Dyrektora Roku Zakładu Oczyszczania Miasta” (XIII edycji), również organizowanego przez redakcję „Przeglądu Komunalnego” – przy współudziale Krajowego Forum Dyrektorów Zakładów Oczyszczania Miast, jest nagradzanie prezesów i dyrektorów zasłużonych dla sektora gospodarki komunalnej, posiadających szczególne zdolności menedżerskie i wdrażających zasady nowoczesnej gospodarki odpadami. Od 10 lat przyznawany jest też tytuł Promotora Energetyki Odnawialnej – w ramach konkursu organizowanego przez „Czystą Energię”. Trafia on do osób i instytucji, które rozpowszechniają i wspierają działania na rzecz zrównoważonego rozwoju energetycznego oraz przyczyniają się do wdrożeń rozwiązań z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Natomiast konkurs „Ekoodpowiedzialni w biznesie”, organizowany od trzech lat przez portal ecomanager.pl, ma na celu wyłonienie przedsiębiorstw z sektora przemysłu, prowadzących szeroką działalność inwestycyjną, edukacyjną i informacyjną związaną z ochroną środowiska. Z kolei miesięcznik „Zieleń Miejska” prowadzi konkurs „Inspiracje w przestrzeni”, skierowany do osób, których pasją jest projektowanie. Jego celem jest nagradzanie i promowanie projektów urbanistycznych kształtujących wysoką jakość przestrzeni miejskiej.

ENVICON

W 1997 r. Abrys zorganizował I Zjazd Ekologiczny, który szybko z edycji ogólnokrajowych przekształcił się w spotkania międzynarodowe. W 2011 r. XV Międzynarodowy Zjazd Ekologiczny uzyskał nową formułę – Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON, którego obrady poprzedzają otwarcie Międzynarodowych Targów Ochrony Środowiska POLEKO w Poznaniu.

Od 2012 r. Kongres ENVICON prezentowany jest także poprzez wydanie ogólnopolskiego dodatku do „Gazety Prawnej”, poświęconego problematyce jego obrad (nakład 52 tys. egzemplarzy).

W tym roku Kongres był już XVII edycją tego prestiżowego spotkania, w którym od kilku lat każdego roku uczestniczy około pół tysiąca osób zajmujących się różnymi aspektami ochrony środowiska. Zorganizowany pod hasłem „Ochrona środowiska w gospodarce”, zgromadził licznych przedstawicieli środowisk mających realny wpływ na kształtowanie gospodarki i ochrony środowiska w Polsce. Kongres oceniany jest jako sprawdzone forum, w którym biorą udział najważniejsi reprezentanci administracji rządowej i samorządowej, przedstawiciele polskich i zagranicznych przedsiębiorstw, eksperci w dziedzinach gospodarki odpadami i gospodarki wodno-ściekowej.

Podczas obrad Kongresów ENVICON organizowane są Dni Narodowe (duński, holenderski, norweski, rosyjski, skandynawski), na których prezentowane są seminaria, oferty i osiągnięcia różnych firm z poszczególnych krajów. Przedstawiana jest także oferta „Enter the polish market with Abrys”, udostępniana poza tym na innych międzynarodowych targach branżowych, odbywających się poza granicami Polski. Z problematyką Kongresu można się także zapoznać poprzez serwis społecznościowy Facebook.

Pęd do wiedzy

Abrys szeroko znany jest w kraju z organizowania różnego rodzaju branżowych spotkań. Dział Szkoleń i Konferencji od 1992 r. organizuje międzynarodowe, ogólnopolskie i regionalne konferencje dotyczące szeroko pojętej ochrony środowiska i gospodarki komunalnej. Zakres tematyczny tych spotkań zapewnia uczestnikom kompleksowy dostęp do oczekiwanych treści. Do tej pory zorganizowanych zostało ponad 460 imprez, w których wzięło udział blisko 41 tys. osób. Tylko w ostatnich pięciu latach odbyły się 92 konferencje, w których uczestniczyło prawie 13 tys. osób. W okresie tym przygotowane zostały nowe tematy szkoleń, obejmujące zagadnienia dotyczące gospodarki odpadowej (paliwa z odpadów, selektywna zbiórka, segregacja i recykling odpadów), wodno-ściekowej (małe oczyszczalnie ścieków, metody zagospodarowania osadów ściekowych), rozwoju zrównoważonego w miastach (transport miejski a ochrona środowiska) oraz odnawialnych źródeł energii (biogazownia – źródło energii odnawialnej dla gminy). Przeprowadzono także cykl szkoleń związanych z wdrażaniem ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz RIPOK-ami, dofinansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W celu polepszenia odbioru wszystkich spotkań wdrożono nowe kanały informacji o konferencjach i szkoleniach na stronach internetowych Abrysu oraz nowoczesne rozwiązania organizacyjne, m.in. internetowy system obsługi konferencji – Coffee, czytniki kodów kreskowych w biurze konferencji oraz transmisje on-line w Internecie wybranych konferencji (na kanale youtube.com/abryskonferencje). Umożliwia to pokazywanie realizowanych krótkich filmów reklamujących konferencje i szkolenia oraz zamieszczanie relacji wideo z ich obrad. Obecnie znajduje się tam 30 filmów, które dotąd obejrzano blisko 6 tys. razy.

Dzięki wieloletniemu doświadczeniu Abrys oferuje swoim klientom system szkoleniowy uwzględniający aspekty praktyczne. Chociaż konferencje te są obecnie wysoko oceniane pod względem merytorycznym i organizacyjnym, to jednak firma nadal dąży do podnoszenia standardu swoich usług. Z konferencjami Abrysu od lat związany jest zespół doświadczonych fachowców, chętnie dzielących się swoją wiedzą. Spółka organizuje także wyjazdy studyjne do krajów Unii Europejskiej (łącznie było ich 45). Dodatkowo redakcje czasopism organizują stałe seminaria branżowe – podczas Targów POLEKO w ramach Salonów Recyklingu i Czystej Energii oraz podczas Targów POLAGRA i GARDENIA.

W tym roku redakcja „Czystej Energii” współorganizowała (w ramach Międzynarodowych Targów Energetyki Odnawialnej greenPOWER) Forum „Fotowoltaika dla każdego”, na którym prezentowano najnowsze światowe trendy technologiczne i rozwiązania w tej dziedzinie. Było ono odpowiedzią na ogromne zainteresowanie fotowoltaiką, wywołane m.in. korzystnymi zapisami dla tego rodzaju inwestycji w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii. Po raz pierwszy w kraju na tych Targach odbyła się także konferencja pt. „Samowystarczalne energetycznie gospodarstwo agroturystyczne", przygotowana również przez tę redakcję, przy merytorycznym udziale Katedry Turystyki Wiejskiej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Dokumentacje i projekty

Istniejący w strukturze firmy Dział Analiz i Projektów od 1994 r. przygotowuje projekty techniczne, doradza, pomaga samorządom, spółkom komunalnym oraz przedsiębiorcom, rozwiązując problemy w zakresie szeroko rozumianej ochrony środowiska. Specjalizuje się w sporządzaniu opracowań dla samorządów, a także służy pomocą firmom przy uzyskiwaniu wszelkich decyzji oraz pozwoleń związanych z ochroną środowiska. Swoje usługi dostosowuje do zmian zachodzących w prawodawstwie. Dotychczas Abrys przygotował ok. 500 programów i dokumentacji, co przyczyniło się do zwiększenia jakości zarządzania środowiskowego w setkach gmin, powiatów oraz firm w Polsce. Dział Analiz i Projektów to zespół młodych ludzi, których pasją jest pomaganie instytucjom i przedsiębiorcom w dbaniu o dobrą jakość środowiska. Posiada on wiedzę i doświadczenie potrzebne w realizacji skomplikowanych projektów środowiskowych. Dzięki współpracy z innymi działami firmy posiada dostęp do nowatorskich pomysłów i informacji potrzebnych w działaniu na korzyść klienta, a dzięki współpracy z cenionymi w branży profesjonalistami osiąga znakomite efekty w tworzeniu dokumentacji prawnych oraz projektów technicznych. Swoją ofertę kieruje zarówno do jednostek samorządu terytorialnego, jak i do firm oraz instytucji, które w ramach swoich inwestycji zobowiązane są do wdrożenia technologii służących ochronie środowiska.

Wypełniając cel

Ćwierć wieku w gospodarce komunalnej i ochronie środowiska to sporo, zważywszy na fakt, że 25 lat temu branża komunalna dopiero w Polsce kiełkowała. Był to czas, gdy do naszego kraju zaczęły przenikać nowe technologie i urządzenia związane z tą gałęzią gospodarki. W tym trudnym okresie, kiedy w obszarze szeroko pojętej ochrony środowiska działo się tak wiele, firma Abrys była razem z branżą, służąc jej kompetentną i sprawdzoną wiedzą. Właśnie mija 25 rocznica od momentu, gdy spółka powiedziała „tak” ochronie środowiska i trwa wiernie w tych ślubach do dziś. Ten srebrny jubileusz potwierdza, że firma nieustannie wypełnia cel swojego założyciela.

Wydawnictwa oficyny Abrys jako zadanie edukacyjne

Każdego wydawcę nurtuje pytanie: co to jest dobra publikacja i czy wydawane przez niego pozycje takimi są? W polskim środowisku akademickim rozpowszechnione jest np. narzucone arbitralnie stanowisko administracyjne, uznające za dobrą publikację tylko taką, która uzyskuje największą liczbę punktów w rankingu ustalonym przez urzędników. Oderwany jest on od rzeczywistości gospodarczej, rynku, kultury, a nawet czytelników, chociaż całkowicie realizowany za pieniądze podatników, w tym przypadku najczęściej bezpowrotnie tracone na rzecz obcego kapitału. Jak pisze prof. Sławomir Turski, redaktor naczelny miesięcznika „Przegląd Elektrotechniczny”, pojęcie tzw. listy filadelfijskiej – wręcz religijnego dogmatu tego rankingu – jest podobne do „fasolki po bretońsku” (ze swojej strony dodam jeszcze „rybę po grecku”), bowiem znane tylko w Polsce.

Wbrew pozorom, odpowiedź na postawione wyżej pytanie nie jest jednak trudna. Moje ponad 40-letnie doświadczenie autorskie i wydawnicze w licznych oficynach – w tym ponad dwie dekady związane ze współpracą przy tworzeniu „Przeglądu Komunalnego”, a następnie wydawaniu publikacji Wydawnictw Komunalnych firmy Abrys – wystarczająco ugruntowało zupełnie inny pogląd w sprawie oceny sukcesu wydawniczego, będącego wynikiem wydawania dobrych czasopism i książek.

Doświadczeni wydawcy doskonale wiedzą, że aby wydawać dobre publikacje, należy umiejętnie połączyć najlepszych autorów tekstów, rycin i fotografii z projektantem szaty graficznej, redaktorem merytorycznym, korektorem i tłumaczem oraz uzyskać prawdziwe uznanie środowiska zawodowego, a zwłaszcza czytelników. Tylko to przełoży się na sukces ekonomiczny, chociaż jego osiągnięcie staje się obecnie z roku na rok coraz trudniejsze. Dla autora i wydawcy najlepsze są jednak teksty jeszcze nienapisane i niewydrukowane, niosące za sobą niespełnione marzenia. Są one w myślach i planach, które zamierzamy zrealizować, chociaż nie zawsze w pełni to się udaje. Istotą całej działalności autorskiej są wyłącznie czytelnicy i ich czytanie. Przedmiot literacki, bez względu na jego rodzaj i treść, jest tak długo, jak to czytanie trwa. Bez niego nie istnieje. Głos czytelników, najsurowszych recenzentów, jest niezwykle ważny dla wydawcy, bowiem są to weryfikatorzy przyswajalności tekstów. Mają oni realny wpływ na kształt wydawnictwa już na etapie produkcji, a nie dopiero sprzedaży.

Od lat 60. XX wieku coraz powszechniejszy stawał się pogląd, że następuje schyłkowy okres słowa drukowanego, które w przyszłości zupełnie zaniknie. Rozwój przekazu oraz sposobów gromadzenia wiedzy i wszelkich informacji zmierza bowiem w innym kierunku niż tradycyjne – jak się niektórym wydaje – media papierowe. Rozwijająca się ponad 560 lat sztuka typografii zostanie zastąpiona przez nowe technologie – media elektroniczne. Końca tego procesu jednak nie widać. I chociaż bardzo rozpowszechniły się elektroniczne wydania czasopism i książek, a niektóre istnieją już tylko w tej formie zapisu, to jednak papierowe edycje nadal cieszą się dużym zainteresowaniem. Obie formy – co pokazują także czasopisma oficyny Abrysu – mogą jednak z powodzeniem się uzupełniać, służyć przy tej samej treści różnym odbiorcom-czytelnikom i być źródłem znacznego sukcesu ekonomicznego. Internet umożliwił jednak pojawienie się nowego typu odbiorcy – autora, a zwłaszcza recenzenta, którego opinie mają szansę być zauważone w elektronicznej przestrzeni przez wydawcę i innych czytelników. Stwarza także szansę dla efektywniejszego zaistnienia publikacji niskonakładowych, np. specjalistycznych książek naukowych, oraz upowszechnia rozchodzenie się informacji i wszelakich publikacji.

Tradycyjne książki i czasopisma, chociaż pozornie tracą znaczenie jako źródło informacji, pełnią obecnie także nowe funkcje. Nic bowiem nie daje takiego związku, wręcz fizycznego kontaktu, czytelnika z treścią jak odpowiednio dobrana i przygotowana forma papierowego medium. Jego kolor, faktura, dotyk, przestrzenne rozmieszczenie treści na papierowej płaszczyźnie powodują, że oglądamy i czytamy unikalną sztukę, jaką jest każde takie wydanie. Czysta zmysłowa przyjemność obcowania ze słowem drukowanym na papierze i pobudzającego wyobraźnię czytania w fotelu, przy kawie czy koniaku, nie zastąpią kliknięcia na klawiaturze komputera, oderwanego od myśli. To nie jest twórczość, ale rzemiosło, chociaż w niektórych przypadkach artystyczne. Publikacja tradycyjna, zwłaszcza książka, nadal ma uprzywilejowaną pozycję, ponieważ w zbiorowej świadomości wciąż stanowi kulturalny punkt odniesienia dla mediów elektronicznych. Najwięcej czytamy jednak nie dla przyjemności, ale głównie z powodu kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co wymuszone jest przez mechanizmy społeczne, wyraźne obowiązki polityczne i edukacyjne. Czytanie to kunszt dawnych rzeczywistych elit intelektualnych, których obecna masowa i o niskiej jakości edukacja nie buduje.

Obecnie we współczesnym społeczeństwie konsumpcyjnym o popularności książek i czasopism decydują głównie ich wartości ekonomiczne – inne bardzo często schodzą na dalszy plan. Wszystkie wydawnictwa funkcjonują na tych samych zasadach i na równych prawach rywalizują o czytelnika. Publikacje muszą walczyć w rynkowej walce o klienta, która w pewnym sensie decyduje o ich sprzedaży, a pośrednio również recepcji. Uprzywilejowana pozycja wydawnictw występuje tylko wtedy, kiedy są one dotowane przez państwo, pełniące w tym przypadku funkcję mecenasa. To konieczność kształcenia ma wpływ na zwiększony popyt na podstawową literaturę edukacyjną. Wydawane w małych nakładach publikacje np. oficyn akademickich, adresowane do specyficznego rodzaju odbiorców i przeważnie finansowane przez państwo i różne instytucje związane z polem władzy, nie są w stanie sprostać samoregulującym się mechanizmom ekonomicznym, respektując jednocześnie zasady wolnego rynku, prawa popytu i podaży. Wysokie koszty dystrybucji i promocji mimo dotacji są zbyt wysokie dla większości małych oficyn. Uzyskiwane niekiedy duże przychody ze sprzedaży nie są efektem wielkich nakładów, a wysokiej ceny. Rynek jest ekonomiczne racjonalny w długim okresie, ale równocześnie okrutny i bezwzględny w czasie krótkim.

Wydawnictwa Komunalne Abrysu to obecnie głównie dziesiątki tysięcy egzemplarzy czasopism („Przegląd Komunalny”, „Czysta Energia”, „Recykling”, „Wodociągi-Kanalizacja”, „Zieleń Miejska” i „Ecomanager ”), dostarczających zawodowych informacji, kształtujących opinię i przedstawiających polemiki. To także tysiące wejść na strony różnych aplikacji przygotowanych przez Abrys – uzupełniających, a nie zastępujących wymienione czasopisma. Obie formy wydawnicze są odpowiedzią na postawione cele strategiczne Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej, będąc przełożeniem na konkretne zadania przedstawione w tym dokumencie. Wpisują się one w pełni we wdrażanie edukacji ekologicznej jako nauczania interdyscyplinarnego na jego wszystkich stopniach formalnych i nieformalnych. Taka formuła edukacji nawiązuje do Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z pespektywą do 2016 r. oraz Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r. Celem tej edukacji jest kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa wzajemnie powiązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekologicznymi, umożliwienie każdemu człowiekowi zdobywania wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy stanu środowiska oraz tworzenie nowych wzorców zachowań, kształtowanie postaw, wartości i przekonań jednostek, grup i społeczeństw, uwzględniających troskę o jakość środowiska. Aby cele te mogły być zrealizowane, niezbędne jest m.in. wprowadzenie elementów edukacji ekologicznej do wszystkich sfer życia społecznego, z uwzględnieniem i wykorzystaniem wartości kulturowych, etycznych i religijnych, a także zapewnienie dostępu społeczeństwa do informacji o stanie środowiska przyrodniczego i edukacji ekologicznej. Najważniejsze jest jednak uznanie, że edukacja ekologiczna jest podstawowym warunkiem zmiany kon¬sumpcyjnego modelu społeczeństwa. Jak dotąd cele te nie zostały zrealizowane. Instytucja naszego państwa nie daje żadnej alternatywy dla modelu społeczeństwa konsumpcyjnego, na którym głównie oparte jest obecne jego funkcjonowanie.

Obecna edukacja realizowana w naszym kraju przez ministrów edukacji, nauki i szkolnictwa wyższego, na ogół przy wyłączeniu działalności ministra kultury, to kształtowanie społeczeństwa wykonawców cudzych poleceń. Edukacja ta nie tylko nie tworzy kreatywnych innowatorów ani mieszkańców zaangażowanych w sprawy obywatelskie, ale wręcz takie postawy skutecznie zwalcza i eliminuje. Systemy edukacyjne i metody kształcenia kreatywność tę blokują, na ogół w niewielkim tylko zakresie wykorzystując potencjał kreatywnych jednostek. Wynika to m.in. z braku znajomości przez urzędników różnych szczebli tej struktury mechanizmów rządzących procesami rozwoju, edukacji i uczenia się. Działania te skutecznie zabija monstrualna biurokracja oraz centralizm liberalno-demokratyczny i ślepa wiara w neoliberalną doktrynę akademicką, udającą, że jest prawem matematycznym. A nie jest!

Programy edukacyjne nie są dostosowane do świata niezbędnych wartości, w które należy wprowadzać kolejne pokolenia, takich jak szacunek dla dobrej pracy czy etyka zawodowa. Nowoczesne technologie wymagają jak nigdy wysokich kompetencji etycznych, znajomości mechanizmów społecznych i problemów komunikacyjnych. Przeważa jednak konformizm i brak wyobraźni, a w ich miejsce jest tylko posłuszeństwo, podyktowane obecnie strachem przed zwolnieniem z pracy. Nie jest rozwijana kultura aktywnego zaangażowania w sprawy publiczne, czyli aktywna odpowiedzialność za wspólnotę we wszystkich wymiarach życia społecznego – od zachowań codziennych po decyzje polityczne, chociaż wspólnoty obywatelskie muszą być wolne i niezależne, zwłaszcza od biznesu i polityki. Instytucjonalnie kształtowana obojętność czy bierność nie ma odniesienia do dobra publicznego, określania zdolności społeczeństwa obywatelskiego do realizowania dobra wspólnego. Nadal wizja rozwoju społeczeństwa obywatelskiego jest w naszym kraju uboga, a w zasadzie żadna.

W przeciwieństwie do zinstytucjonalizowanej formalnej edukacji szkolnej, a zwłaszcza akademickiej – uznającej w naszym kraju cele edukacji ekologicznej, zwłaszcza popularyzowanie, za działalność niejako gorszego rodzaju – edukacja nieformalna dąży do realnego podniesienia wiedzy i świadomości obywateli. Ma ona przełożyć się na zaangażowanie możliwie dużej liczby mieszkańców w działania kreatywne. Działalność jednostek zaangażowanych w edukację pozainstytucjonalną nie jest pochodną pozycji budżetowej instytucji państwa i samorządu.

Obecnie pozainstytucjonalna edukacja ekologiczna poza strukturami szkolnictwa średniego i wyższego, w której Wydawnictwa Komunalne Abrysu aktywnie uczestniczy, staje się coraz ważniejszą częścią edukacji obywatelskiej, zmierzającej do rozwijania rozumnego społeczeństwa, akceptującego zasady zrównoważonego rozwoju, umiejącego oceniać stan bezpieczeństwa ekologicznego oraz uczestniczącego w procesach decyzyjnych. Edukacja nie jest czystym dobrem rynkowym, jest w niej dużo elementów właściwych dobru publicznemu. Wolna gra rynkowa w sferze edukacji – bez względu na jej stopień – jest na dłuższą metę bardzo szkodliwa. Rynek dostosowuje, oczywiście, popyt do podaży i odwrotnie, jednak proces ten wymaga wielu lat. A do tego czasu zarówno po popytowej, jak i podażowej stronie tego rynku znajdzie się wielu przegranych.

Powstanie i rozwój „Przeglądu Komunalnego” jest rezultatem wieloletniej działalności przedstawicieli klasy kreatywnej, będącej główną siłą napędową postępu i podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarczego. W pełni angażuje się ona bowiem w proces twórczy, tworzy produkty komercyjne i dobra konsumpcyjne oraz nieprzemijające dobra kultury, zostawia po sobie wyraźny ślad w społeczeństwie i przestrzeni swego działania. To reprezentanci klasy kreatywnej wykonują pracę, w której podstawowym zadaniem jest samodzielne myślenie i ocena sytuacji, stosowanie niestandardowych podejść do różnych zadań i wprowadzanie w życie nowych idei. Podstawą jest edukacja inspirująca, będąca poszukiwaniem równowagi na coraz wyższym poziomie i docenianiem wagi właściwej sekwencji informacji.

„Przegląd Komunalny” i związane z nim czasopisma, a także działalność konferencyjno-szkoleniowa, portale edukacyjne, konkursy branżowe i e-wydania tworzą obecnie zwarty, logiczny, wzajemnie uzupełniający się element nauczania i wychowania (educatio) o cechach nowoczesnej edukacji alternatywnej XXI w. – formy swoistej opozycji wobec państwowego i sformalizowanego systemu nauczania różnych stopni. Edukacja alternatywna jest sprzeciwem wobec narzuconych wartości, jedynie słusznych rozwiązań, wobec szkolno-akademickich lęków i nudy, dzisiejszej roli nauczyciela, wykładowcy i metodyki. Szkoła alternatywna to szkoła otwarta na to, co ją otacza, co postępowe i twórcze, co pobudza słuchaczy do samodzielnej aktywności poznawczej. W odróżnieniu od tradycyjnej rozwija m.in. twórcze myślenie i przedsiębiorczość, uczy organizacji umiejętności pracy, podejmowania ryzykownych decyzji i poznawania zasad sprawnego działania. Zajmuje się problemami nieoderwanymi od życia, myśli kategoriami wiedzy, a nie taktyki testów, nie powoduje rozwarstwienia społecznego i nie utrwala społecznych odrębności. Stara się zatrzeć różnice występujące między różnymi światami umysłowości: szkolnej i erudycyjnej. To jest ważne, bowiem obecnie w nauczaniu wielką wagę przywiązuje się do rzeczy, nie tylko z punktu widzenia praktyki mało istotnych, ale nawet w wielu przypadkach niekształtujących i nierozwijających wartości naszego kręgu kulturowego. Większość umiejętności potrzebnych w życiu i wiedzę można nabyć w pracy, trudniej natomiast jest nabyć odpowiednią postawę wobec życia, umiejętność do bycia członkiem wspólnoty, pracy w zespole i radzenia sobie z trudami podejmowanych decyzji czy w ogóle umiejętności podejmowania decyzji. Tego rodzaju sposób edukacji pojawia się i rozwija zawsze wtedy, kiedy dotychczasowe jej rozwiązania nie sprzyjają realizacji godziwego życia. A najczęściej wręcz odwrotnie – naruszają je, wchodzą z nim w konflikt, faktycznie sprzyjając celom dokładnie przeciwstawnym, np. chcąc uczyć jednego, uczą zupełnie czegoś innego, niszczą wyjątkowo skutecznie chęć uczenia się czegokolwiek, oferują zamiast pracy bezrobocie, a zamiast godziwych zarobków – zasiłek, tworzą w miejsce pracowników wykwalifikowanych siłę roboczą z wyższym wykształceniem, przy jednoczesnym braku materialnej motywacji dla jej dalszych działań.

Edukacja realizowana w działaniach redakcji Wydawnictw Komunalnych Abrysu, adresowana do dzieci, młodzieży i osób stojących u progu swojej kariery zawodowej, jest częścią działań związanych z przygotowaniem do życia we wspólnocie, a także radzenia sobie z trudnościami podejmowanych decyzji przy zachowaniu właściwych postaw życiowych. Określonej kultury obywatelskiej, będącej kulturą odpowiedzialności za dobro wspólne, zaufania do innych obywateli, że oni – tak jak my – będą postępowali dla dobra wspólnego. Teksty licznych autorów, zamieszczane na łamach naszych czasopism, i pozostała działalność edukacyjna pokazują m.in. twórcze myślenie i przedsiębiorczość, wskazują na właściwą organizację pracy i sprawne działanie, sposób realizacji ryzykownych decyzji, a także etykę pracy zawodowej. Jedną z jej podstaw jest dyskusja, która obecnie coraz częściej ginie wśród demagogii. Kreatywność myślenia w merytorycznym sporze możliwa jest tylko w słownej wzajemnej debacie. Zanika np. przy wyświetlaniu różnych prezentacji multimedialnych, które skutecznie zabijają umiejętność pisania, logicznej składni zdań i jasnej prezentacji swojego stanowiska. W przeciwnym razie – co, niestety, jest już powszechnie widoczne – zanika klarowność przekazu przy braku umiejętności posługiwania się pełnymi zdaniami, ułożonymi w akapity. Publikowane na łamach naszych czasopism artykuły polemiczne są nie tylko swoistą opowieścią o problemie, ale także zaproszeniem do intelektualnej gry dotyczącej jego rozwiązania, krytycznej analizy i może innego niż często się spodziewamy przedstawienia nowatorskiego rozwiązania.

Działalność taką cenię sobie szczególnie, bowiem przez ponad 20 lat współpracy z Wydawnictwami Komunalnymi Abrysu zawsze miałem świadomość uczestniczenia w pracach przydających się do czegoś istotnego, niepowtarzalnego, wpisujących się w dobro wspólne, z którego w kolejnych latach z pożytkiem będą korzystać inni.

Krzysztof Kasprzak
przewodniczący Rady Programowej Wydawnictw Komunalnych Abrysu