Gospodarka cyrkularna szansą dla polskiego biznesu? Niewiele firm dostrzega jej potencjał

Jak najdłuższe utrzymanie w obiegu gospodarczym materiałów, surowców i wartości produktu oraz minimalizacja ilości wytworzonych odpadów – na tym w skrócie opiera się idea gospodarki o obiegu zamkniętym.

Choć w Polsce dopiero raczkuje, to potencjał jej rozwoju w kontekście praktycznych rozwiązań dla sektora biznesu jest widoczny. Choćby ze względu na oszczędności rzędu 8 proc. rocznych obrotów przedsiębiorstw czy wzrost zatrudnienia w sektorze gospodarowania odpadami o 170 tys. miejsc pracy.

Raport o GOZ

Instytut Innowacyjna Gospodarka opublikował raport „W kierunku gospodarki cyrkularnej rekomendacje rozwoju i implementacji praktycznych rozwiązań dla biznesu”. Wynika z niego, że Polska korzysta ze swoich zasobów nieefektywnie, a wzrost ekonomiczno-gospodarczy to skutek zwiększonego użycia surowców, a nie efektywniejszego ich wykorzystywania. Od 2004 r. ilość odpadów w Unii Europejskiej zmniejszyła się o 2,1 proc., podczas gdy w Polsce wzrosła o 30,3 proc.

– Aby umożliwić gospodarkę o obiegu zamkniętym, potrzebna jest zmiana nastawienia biznesu na myślenie cyrkularne oraz potraktowanie odpadu jako potencjalnego surowca – ttłumaczy Piotr Bruździak z firmy Stena Recycling.

Problemy z marnowaniem żywności

Z raportu wynika, że pod względem marnowania żywności jesteśmy na 5. miejscu w UE.
Poprawić sytuację może choćby zmiana oznakowania produktów pod względem dat ich przydatności do spożycia. Prostym rozwiązaniem jest również pakowanie na wynos niedokończonych posiłków w restauracjach.

Eksperci wskazują również na tzw. prawo dobrego samarytanina polegające na przekazywaniu żywności – ograniczenie odpowiedzialności osoby przekazującej funkcjonujące już w wielu krajach świata. Firma Jeronimo Martins – w Polsce zarządzająca sklepami “Biedronka” – od lat działa już w tym obszarze.

– Od 2016 r. rozwijamy program przekazywania żywności bezpośrednio ze sklepów i centrów dystrybucyjnych na zasadzie darowizny partnerom społecznym. W 2017 r. przekazaliśmy blisko 670 ton żywności o wartości ponad 6 mln zł – mówi Sylwia Krzyżycka z Jeronimo Martins Polska.

Co z zagospodarowaniem opakowań?

Raport porusza również kwestię zagospodarowania opakowań i odpadów opakowaniowych. Stanowią one aż 85 proc. odpadów komunalnych w Polsce. Zwraca się tu uwagę na problem społecznej świadomości w kontekście odpowiedzialności za ilość wytworzonych odpadów. W Polsce 80 proc. konsumentów uważa, że nasz kraj produkuje zbyt dużą ilość odpadów ogółem, jednak według nich tylko 33 proc. gospodarstw domowych generuje nadmiernie ilości odpadów.

Korzystną zmianą, którą można wprowadzić stosunkowo szybko, jest poprawa stanu relacji między organizacjami odzysku opakowań, wytwórcami produktów a gminami.

– Przebudowa systemu, która nie będzie burzyła stosunkowo nowego, bo wdrożonego dopiero od 2014 r. systemu gospodarki odpadami komunalnymi, wzmacniającego pozycje gmin, nakładającego na nie konkretne obowiązki, powinna stworzyć jasno określone, przejrzyste i sprawiedliwe warunki finansowania zbiórki, segregacji i edukacji ekologicznej społeczeństwa – mówi Jakub Tyczkowski z Rekopolu Organizacji Odzysku Opakowań.

Ustawa o ZSEE do wymiany

W przypadku elektroodpadów zwraca się uwagę na małą skuteczność Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, która zakazywała oddawania niekompletnych elektroodpadów i ich części do punktów skupów złomu.

Monitorowanie tego strumienia odpadów, nakazane zresztą przez regulacje unijne, mogłoby przyczynić się do wdrożenia gospodarki cyrkularnej.

Niedopasowanie ofert

Ponadto raport zwraca uwagę na sektor partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) w kontekście circular economy Polsce. – Rozwiązań dla biznesu należy szukać w dialogu, edukacji oraz zmianie modeli biznesowych. To jest możliwe w partnerstwach publiczno-prywatnych, w których współdzielenie się wiedzą i doświadczeniem partnerów umożliwia wieloletnie działania instalacji opartych o najlepsze rozwiązania finansowe, techniczne i organizacyjne – stwierdza Edyta Urbaniak-Konik z Suez Polska.

Z powodu niedopasowania oferty do rynku sektor ten póki co kuleje. Do ponad 37 proc. ofert żadna z firm komercyjnych nie zgłosiła chęci współpracy. Dostępne dane sugerują, że podpisaniem umowy kończy się ledwie ¼ wszystkich postępowań zmierzających do zrealizowania projektu PPP. Poprawę sytuacji upatruje się w standaryzacji podejścia do projektów PPP, a także utworzeniu rządowej grupy zadaniowej do napędzania realizacji projektów czy zapewnienia im transparentności.

Pobierz pełny raport „W kierunku gospodarki cyrkularnej  rekomendacje rozwoju i implementacji praktycznych rozwiązań dla biznesu”