Demografia z Polsce tematem konsultacji rządu, samorządów i NGO-sów

Rząd w połowie czerwca zaprezentował projekt Strategii Demograficznej 2040. Dokument przewiduje m.in. ochronę rodziców małych dzieci przed zwolnieniem, realizację programów mieszkaniowych zapowiedzianych w Polskim Ładzie i utworzenie centrum zajmującego się zdrowiem prokreacyjnym.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed w poniedziałek, 12 lipca w Krakowie spotkał się wojewodą małopolskim Łukaszem Kmitą oraz przedstawicielami samorządowców i organizacji pozarządowych, aby skonsultować i zaprezentować im założenia strategii.

Zdaniem Szweda jest to „jeden z najważniejszych dokumentów na najbliższe kilkadziesiąt lat”, a zawarte w nim założenia pomogą Polsce pozbyć się problemu wynikającego z niezbyt wysokiego wskaźnika urodzeń. – Wiemy, że sytuacja demograficzna wpływa na różne dziedziny naszego życia, a w Polsce sytuacja ta nie jest łatwa. Dzisiaj jesteśmy w Małopolsce – tutaj wskaźnik dzietności jest wyższy niż ten krajowy, i wynosi 1,45. Na mapie Polski Małopolska wyróżnia się, ale to nie znaczy, że nie mamy problemów, jeśli chodzi o demografię – wskazał Szwed.

Sekretarz stanu zadeklarował, że celem zawartym w Strategii jest podniesienie ogólnopolskiego wskaźnika dzietności do 2040 r. – z 1,38 do 1,8. – Nie jest to jeszcze wskaźnik zastępowalności pokoleń (…), ale byłoby już zdecydowanie lepiej – ocenił.

Zdaniem Szweda to dzięki rządowym programom prorodzinnym sytuacja materialna polskich rodzin poprawiła się, w związku z czym „sytuację udało się opanować” i „nie mieliśmy gwałtownego spadku dzietności, spadku urodzeń, jak to było w zapowiedziach w roku 2014-2015”. – Mieliśmy nawet taki rok jak 2018, gdzie mieliśmy ponad 400 tysięcy urodzeń. Dzisiaj jest ich mniej, co wynika przede wszystkim z tego, że mamy mniej kobiet w tak zwanym wieku rozrodczym, mniej matek, które mogą urodzić, co wynika z demografii – powiedział sekretarz.

Polityk zadeklarował, że w ramach tworzenia strategii wykonany został szereg badań, które wykazały, jakie działania mają największy wpływ na decyzje młodych Polaków o zakładaniu rodzin i posiadaniu dzieci. – Na pierwszym miejscu wybrzmiały kwestie mieszkaniowe – wskazał Szwed. Jak doprecyzował, bardzo ważna okazała się też m.in. elastyczność i stabilność w kwestii zatrudnienia oraz możliwość łączenia pracy zawodowej z opieką nad dziećmi.

W ramach strategii wprowadzona ma być gwarancja elastycznej pracy dla kobiet w ciąży oraz rodziców dzieci do lat 4 (praca zdalna, praca hybrydowa lub elastyczny czas pracy). Wybór będzie uzależniony od charakteru wykonywanej pracy oraz dokonywany na podstawie porozumienia pracodawcy z pracownikiem.

Przewidziano również gwarancję pracy w zmniejszonym wymiarze godzin dla kobiet w ciąży oraz rodziców dzieci do lat 4, poszerzoną o zapis, że pracodawca nie może dyskryminować pracownika ze względu na wymiar czasu pracy poprzez wykluczenie go z przywilejów pracowniczych. Zaznaczono, że różne elastyczne formy mogą być stosowane równocześnie, zależnie od charakteru wykonywanej pracy (w formie porozumienia pracodawcy z pracownikiem).

Rząd planuje również ograniczyć możliwość zawierania umów o pracę na czas określony z osobami w wieku do 40 lat do maksymalnie dwóch umów, na łączny czas nieprzekraczający 15 miesięcy.

Strategia przewiduje również wprowadzenie rozwiązań chroniących oboje rodziców przed zwolnieniem (obecnie z takiej ochrony korzysta matka).

Matki mają być objęte ochroną przez okres do roku po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego (niezależnie od wymiaru czasu pracy). Wprowadzona ma być ochrona przed zwolnieniem dla ojców w ciągu pierwszego roku życia dziecka – w przypadku małżeństw ta ochrona obowiązywałaby od momentu zajścia żony w ciążę.

Ponadto przy podpisaniu umowy o pracę pracownik ma być obowiązkowo informowany o uprawnieniach związanych z rodzicielstwem.

Strategia przewiduje również utworzenie (we współpracy z administracją samorządową) modelowego centrum zajmującego się zdrowiem prokreacyjnym. Centrum będzie zapewniać m.in. kompleksową, wysokospecjalistyczną opiekę nad niepłodnymi parami oraz parami z doświadczeniem poronienia, a także rodzicami oczekującymi urodzenia dziecka.

Wiele działań będzie realizowanych w ramach programów Polskiego Ładu. To m.in. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, Mieszkanie bez Wkładu Własnego, Bon mieszkaniowy, Mój dom 70 mkw.