Poważna modernizacja jazów na Odrze

„Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Gliwice – woj. opolskie (etap I)”. Taki tytuł nosi zadanie, w ramach którego inwestycja została zrealizowana. Dzięki przebudowie jazy zmieniły charakter z sektorowych na klapowe z napędem hydraulicznym oraz automatycznym i zdalnym sterowaniem. W każdym z trzech obiektów prowadzona również była budowa lub przebudowa infrastruktury towarzyszącej – tam rozdzielczych, ubezpieczeń brzegowych, poszurów, sterowni i maszynowni, przepławek dla ryb oraz kładek technologicznych.

Unijna strategia

– Do roku 2050 Europa ma się stać neutralna klimatycznie. Jednak emisje w transporcie ciągle rosną. To pokazuje wagę projektu. Nasz kraj przyjął strategię Unii Europejskiej, zgodnie z którą do 2030 r. 30 proc. drogowego transportu towarów na odległość większą niż 300 km należy przenieść np. na tory lub wodę. A do 2050 r. ma to być ponad 50 proc. – mówi Przemysław Daca, prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Efektem przebudowy jazów ma być utrzymanie stałego poziomu piętrzenia na Odrze, co poprawi warunki żeglugowe. Przebudowa jazów przyniesie też inne korzyści. Zwiększy się bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, ponieważ przepuszczanie wód powodziowych przez zamknięcia jazów umożliwia zmniejszenie skutków powodzi. Poza tym ułatwiona została migracja ryb, zwiększy się również napowietrzenie wody.

Odrzańska Droga Wodna

Dobrzeń, Groszowice oraz Kępa, to kolejne stopnie wodne na Odrze, których gruntowna modernizacja właśnie ruszyła. Celem inwestycji jest poprawa żeglowności na rzece, a przy tym także podniesienie poziomu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Odrzańska Droga Wodna zaczyna się w Gliwicach, a kończy w Szczecinie, gdzie Odra uchodzi do Roztoki Odrzańskiej (zatoki Zalewu Szczecińskiego). Na żeglugę pozwala stabilny poziom piętrzenia wody, do czego służą właśnie jazy.

Modernizowane obiekty zostały zbudowane w latach 70-tych ubiegłego. Ich przebudowa absolutnie konieczna ze względu na  regularnie pojawiające się problemy w eksploatacji, przede wszystkim awaryjnością, usterkami, brakiem pewności co do bezpieczeństwa w czasie wezbrania, czy zależnością od zjawisk lodowych.

Celem modernizacji stopnia wodnego w Januszkowicach jest podniesienie poziomu żeglowności śródlądowej drogi wodnej na Odrze do klasy Va. Z kolei celem modernizacji stopni wodnych Krępa, Groszowice i Dobrzeń jest poprawa żeglowności na Odrzańskiej Drodze Wodnej przez dostosowanie jej do parametrów III klasy na odcinku długości blisko 20 km, przez zapewnienie stałego poziomu piętrzenia wody, gwarantującego żeglugę na rzece Odrze.

– Lata w eksploatacji tych obiektów oraz zmienne warunki atmosferyczne, na które jazy są stale narażone, powodują częste awarie, wymuszają konieczność kosztownych napraw, nie dają satysfakcjonującej nas pewności co do niezwaodności funkcjonowania, a co za tym idzie bezpieczeństwa. Przede wszystkim dla pracowników, obsługi jazu. załóg jednostek pływających, a także w czasie wezbrań. Właśnie wtedy bardzo istotna jest możliwość szybkiego, sprawnego i bezpiecznego położenia jazu, by nie utrudniać spływu wód wysokich – mówi Mirosław Kurz, dyrektor oddziału Wód Polskich w Gliwicach.

Jaki zakres inwestycji

Zaplanowano m.in. wymianę zamknięć sektorowych na klapowe z napędem hydraulicznym, do tego np. przebudowę betonowych filarów, przyczółków i przęseł, a także kładek nad jazami, sterowni, tam rozdzielczych, ubezpieczeń poszurów czy brzegów. Poza tym w efekcie inwestycji praca jazów Krępa, Groszowice i Dobrzeń będzie monitorowana przez specjalne urządzenia; obiekty zostaną wyposażone w systemy automatycznego i zdalnego sterowania klapami.

Efektem końcowym ma być poprawa stopnia żeglowności na Odrze i – choć jazy nie pełnią bezpośrednio takiej funkcji – zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, ponieważ sprawnie działająca regulacja przepuszczania wód powodziowych, dzięki zamknięciu jazów, umożliwia zmniejszenie skutków powodzi. Modernizacja obiektów pozwoli również na rozwój żeglugi śródlądowej i ekologicznego transportu wodnego, który jest niskoemisyjny i cechuje się obniżoną emisją hałasu.

Dzięki dostosowaniu Odrzańskiej Drogi Wodnej do wyższych parametrów więcej towarów będzie mogło być przewożonych w ten właśnie sposób, zamiast za pomocą mniej przyjaznego dla środowiska transportu samochodowego. To z kolei przyczyni się do rozwoju portów i handlu morskiego. Przebudowa zabytkowych jazów ma być prowadzona z troską o zachowanie tożsamości historycznej i dziedzictwa kulturowego regionu.

Miliony złotych

Modernizacja stopni wodnych Krępa, Groszowice i Dobrzeń ma także na celu dostosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów III klasy na odcinku długości blisko 20 km przez zapewnienie stałego poziomu piętrzenia wody, gwarantującego żeglugę na rzece Odrze.

Wartość inwestycji pt. „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Gliwice – woj. opolskie (etap II)” to prawie 202 mln zł. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Funduszu Spójności oraz środków Skarbu Państwa. Koniec prac zaplanowano na IV kwartał 2023 r.

źródło: Wody Polskie