Gospodarka odpadami-interpretacja ustawowych definicji. Część VII

W przypadku pierwszego punktu, minister zobowiązany został do kierowania się zasadą wyrażoną w art. 44 ust.2 mówiącą, że: spalarnie odpadów powinny być projektowane, budowane, wyposażane i użytkowane w sposób zapewniający osiągnięcie takiego poziomu termicznego przekształcania, przy którym ilość i szkodliwość dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, odpadów i innych emisji powstających wskutek termicznego przekształcania odpadów (pozostałości z termicznego przekształcania odpadów) będzie jak najmniejsza.

Na tej podstawie zostało wydane Rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urządzeń, w których dopuszcza się ich termiczne przekształcenie (DzU z 2002 r. nr 18 poz. 176), które w międzyczasie zostało już dwukrotnie zmodyfikowane:
– rozporządzeniem z dnia 31 października 2003 (DzU z 2003 r. nr 192 poz. 1877) oraz rozporządzeniem z dnia 10 lutego 2004 r. (Dz. U z 2004 r. nr 25 poz. 221).
Zmiany te nieco szerzej zostaną omówione w dalszej części artykułu.
W przypadku punktu drugiego, na podstawie delegacji ustawowej zostało wydane Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (DzU z 2002 r. nr 37 poz. 339), które także zostało już zmodyfikowane rozporządzeniem z 22 grudnia 2003 r (DzU z 2004 r nr 1 poz. 2). W zapisie art. 47, wyraźnie zostało zaznaczone, że wymagania te nie dotyczą odpadów medycznych i weterynaryjnych. Nie oznacza to jednakże, że zostały one wyłączone spod stosunkowo restrykcyjnych wymagań zawartych we wspomnianych wyżej rozporządzeniach. Ich unieszkodliwianie, w tym także metodami termicznymi, regulowane jest odrębnym rozporządzaniem wydanym na podstawie delegacji zawartej w art.. 42 ust. 3. Jest to rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (DzU z 2003 r. nr 8 poz. 104).

Sformułowania zawarte w art. 47 mogą budzić jednakże pewne wątpliwości, na co zwrócił uwagę jeden z naszych czytelników. Problem pojawia się w przypadku rozstrzygnięcia kwestii, czy do prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów innych niż niebezpieczne wymienionych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 29 stycznia 2002 r. (DzU z 2002 r., nr 18 poz. 176, z późniejszymi zmianami) w instalacjach/urządzeniach również wymienionych we wspomnianym rozporządzeniu, stosuje się przepisy Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. (DzU z 2002 r., Nr 37, pozycja 339, z późniejszymi zmianami)?
Otóż paragraf 2 rozporządzenia z 21 marca 2002 r., określa, że przepisy rozporządzenia stosuje się do wszelkich instalacji i urządzeń przekształcających termicznie odpady. Tymczasem w rozporządzeniu z 29 stycznia 2002 wśród instalacji i urządzeń, w których takie procesy można prowadzić, wymienione zostały domowe instalacje i urządzenia centralnego ogrzewania, kuchnie i piece. Bardzo trudno wyobrazić sobie, aby którekolwiek z wymienionych urządzeń spełniało ostre kryteria zapisane w rozporządzeniu dotyczącym prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów. Rodzi się więc pytanie, czy bezwzględne dostosowanie się do zapisów rozporządzenia jest w tym przypadku konieczne? Zdaniem naszego czytelnika nie i pogląd ten całkowicie podzielam, jakkolwiek wymaga to szerszego uzasadnienia.
Według mnie sprzeczność przepisów jest tylko pozorna, co łatwo wykazać wnikliwiej analizując zapisy ustawy i rozporządzeń. Art. 44 ust 1 ustawy o odpadach określa, że: termiczne przekształcanie odpadów może być prowadzone w:

Należy przyjąć, że właśnie do tych instalacji odnoszą się zapisy rozporządzenia z 21 marca 2002 r. Ponadto wspomniany powyżej ustęp ustawy zawiera zastrzeżenie, że możliwe są pewne, ściśle określone wyjątki. Tak więc na podstawie art. 44 ust. 3 dopuszcza się termiczne przekształcanie odpadów niebezpiecznych w spalarniach odpadów innych niż niebezpieczne i komunalne, a także w innych instalacjach, pod warunkiem przestrzegania wymagań przewidzianych dla spalarni odpadów niebezpiecznych, a więc dostosowania się do warunków określonych w rozporządzaniu z 21 marca 2002 r. Natomiast na podstawie art. 44 ust. 4 dopuszcza się termiczne przekształcanie odpadów innych niż niebezpieczne w innych instalacjach niż spalarnie odpadów. W tym jednak przypadku ustawodawca nie zastrzega, że muszą być spełnione określone warunki prowadzenia procesu, lecz wskazuje rodzaje odpadów, które mogą być termicznie przekształcane oraz instalacje i urządzenia, w których może się to odbywać. Informacje te zawiera rozporządzenie z 29 stycznia 2002 r. opracowane zgodnie z zasadą zawartą w art. 44 ust. 2. Można więc przyjąć, że spalanie określonych w rozporządzeniu odpadów innych niż niebezpieczne np. w domowych piecach centralnego ogrzewania nie będzie powodowało nadmiernej emisji szkodliwych substancji. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że zapis taki jest rozwiązaniem kompromisowym pomiędzy względami ekonomicznymi i praktycznymi a wymaganiami ochrony środowiska. Z tego powodu szereg odpadów nie znalazło się w rozporządzeniu. Nie ma tam np. odpadów z tworzyw sztucznych, także opakowaniowych. Lista odpadów dopuszczonych do spalania w domowych urządzeniach została przedstawiona szerzej w poprzednim artykule na ten temat („Recykling” 1/2004 str. 20).
Wracając więc do postawionego na wstępie problemu, z przedstawionych powyżej rozważań wynika jednoznaczne, że w określonych przepisami sytuacjach, nie obowiązują zapisy Rozporządzenia z dnia 21 marca 2002 r w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów.

Na zakończenie, poza problemami interpretacyjnymi, warto także skomentować zmiany, które zostały wprowadzone wymienionymi na początku artykułu rozporządzeniami.
Rozporządzenie z 22 grudnia 2003 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów z dnia 21 marca 2002 r. doprecyzowało szereg istotnych zagadnień. Przede wszystkim zapisami rozporządzenia objęte zostały także procesy współspalania. Tym samym dodatek nawet niewielkich ilości odpadów do paliw klasycznych, np. węgla, powoduje, że proces musi być prowadzony zgodnie z wymaganiami zawartymi w rozporządzeniu. Ponadto w nowelizacji rozporządzenia sprecyzowane zostały warunki pomiaru temperatury, która jest kluczowym parametrem gwarantującym prawidłowy przebieg procesu termicznego przekształcania odpadów. Uściślone zostały także, zawarte w paragrafie 16, zwolnienia ze stosowania wymagań określonych w rozporządzeniu i dotyczące niektórych grup odpadów (głównie pochodzenia roślinnego).
W przypadku zmian w Rozporządzeniu z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urządzeń, w których dopuszcza się ich termiczne przekształcenie (DzU z 2002 r. nr 18 poz. 176), rozporządzenie z 31 października 2003 r. uzupełniło listę odpadów innych niż niebezpieczne zamieszczoną w załączniku nr 1 oraz wprowadziło szereg objaśnień do tej listy, natomiast rozporządzenie z 10 lutego 2004 r. wprowadziło drobne korekty w sformułowaniach niektórych objaśnień.