Wroclaw – miastem zieleni
Kierunki rozwoju zieleni miejskiej we Wrocławiu
Wrocław od dawna nazywany jest miastem zieleni i takim chce pozostać na przyszłość. Podstawą kształtowania systemu zieleni miejskiej Wrocławia jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wrocław”, w którym za jeden z najważniejszych elementów struktury przestrzennej miasta, przyjęto podstawowy system powiązań przyrodniczych.
Obejmuje on obszary z jednej strony najcenniejsze przyrodniczo, stanowiące korytarze ekolo-giczne, z drugiej strony – tereny rozwoju i wzmocnienia ekosystemów. System obejmuje tereny dolin rzecznych, zieleni miejskiej, klinów przewietrzających. Tereny zieleni wysokiej pełnią głównie funkcje filtrów zanieczyszczeń powietrza, produkcji tlenu i funkcję klimatotwórczą.
Tereny zieleni wysokiej we Wrocławiu rozmieszczone są nierównomiernie. Udział zieleni wyso-kiej (lasy, parki, zieleńce, zieleń uliczna, zieleń izolacyjna i ogrody działkowe) w powierzchni miasta Wrocławia wynosi 22%, co stanowi około 5,5 tysiąca ha. W polityce przestrzennej miasta dąży się do podniesienia poziomu udziału zieleni wysokiej w powierzchni ogólnej miasta do co najmniej 30% oraz do bardziej równomiernego nasycenia obszaru miasta terenami zieleni wyso-kiej i do zachowania w ich obrębie warunków do bioróżnorodności. Uzupełnieniem czynnej po-wierzchni terenów zieleni są ogrody przydomowe, zieleń osiedlowa i sady. Nierównomierny roz-kład przestrzenny istniejących terenów zieleni przyczynia się do dużych dysproporcji w zaspoko-jeniu potrzeb rekreacyjnych w poszczególnych osiedlach – te sąsiadujące z dużymi kompleksami parkowymi wykazują się wskaźnikiem rzędu kilkuset m2/M (np. Szczytniki – 527 m2/M, Dąbie – 438 m2/M), natomiast obszar śródmiejski pozbawiony jest niemal zupełnie terenów zieleni (rejon ul. Traugutta 1,2 m2/M).
Funkcje rekreacyjne na obszarach peryferyjnych miasta w sposób szczególny mogą pełnić histo-ryczne założenia pałacowo-ogrodowe, lasy komunalne czy ośrodki rekreacyjno-wypoczynkowe. Niedobór zieleni w tym zakresie wynosi około 1300 ha. Wrocławskie lasy o największej atrak-cyjności dla mieszkańców to kompleks osobowicki, sołtysowicki i kuźnicki. Ich zagospodarowa-nie dla celów wypoczynkowych jest jeszcze niewystarczające. Jedną z najbardziej poszukiwa-nych form wypoczynku mieszkańców jest przebywanie w otoczeniu zieleni. Przyjmuje się, że co najmniej 70% zieleni urządzonej w formie parków, zieleńców powinno być ogólnodostępne dla mieszkańców miasta. Realizowane od kilku lat programy: „Zieleni rozproszonej” i „Zagospoda-rowania wnętrz międzyblokowych” zmierzają do wprowadzenia w strefie bliskiego wypoczynku urządzeń rekreacyjno-sportowych oraz różnych form zieleni, umożliwiających aktywną rekreację mieszkańcom różnych grup wiekowych.
Układ przestrzenny
Zróżnicowany rozkład przestrzenny terenów zieleni wynika z warunków naturalnych i historycz-nego rozwoju Wrocławia. Istniejące tereny zieleni oraz układ dolin rzecznych Odry, Oławy, Wi-dawy, Bystrzycy, Ślęzy, Ługowinki i Dobrej stwarzają predyspozycje do wykształcenia systemu zieleni o układzie promienisto-pierścieniowym. Promienie tego systemu tworzą kliny zieleni, położone wzdłuż dolin rzecznych. Centralny pierścień tworzą Promenady Staromiejskie z przy-ległymi parkami, położone na obrzeżach Starego Miasta. Pierścień następny, otaczający obszar śródmieścia, tworzy dolina Odry oraz parki: Południowy, Wschodni, Szczytnicki, które powsta-wały sukcesywnie od XVII wieku do początku XX wieku. Trzeci z kolei pierścień terenów ziele-ni otacza obszary zabudowy okresu międzywojennego oraz powojennego i obejmuje parki: Po-powicki, Zachodni, Grabiszyński oraz lasy: Pilczycki, Osobowicki, Sołtysowicki i Opatowicki. System zieleni nie posiada jeszcze ciągłości przestrzennej, dlatego projektowane tereny zieleni usytuowane są przede wszystkim w obrębie podstawowego systemu powiązań przyrodniczych. Ostatnie realizacje to budowa parków leśnych w zachodniej części miasta w rejonie osiedli mieszkaniowych Nowego Dworu i Stabłowic. Część parków wrocławskich powstała w drodze adaptacji terenów pocmentarnych, jak park Grabiszyński, Andersa, Skowroni oraz część terenu Parku Zachodniego. Najcenniejsze obiekty parkowe Wrocławia to parki: Szczytnicki z Ogrodem Japońskim, Południowy, Leśnicki, Brochowski, Wschodni, Zachodni, Grabiszyński, Złotnicki, Promenady Staromiejskie i Ogród Botaniczny. Dzięki warunkom klimatycznym wrocławskie parki mogą się poszczycić bardzo dużym bogactwem gatunków drzew i krzewów aklimatyzowa-nych, wzbogacających rodzimy skład gatunkowy drzewostanów. Zieleń we Wrocławiu jest rów-nież bogata we wspaniałe sędziwe drzewa o rozmiarach pomnikowych, z których wiele uznano za pomniki przyrody.
Obszary chronione
W obrębie miasta cenne przyrodniczo tereny zostały objęte ochroną. Są to tereny Szczytnickiego Zespółu Przyrodniczo-Krajobrazowy, obejmujące tzw. wielką wyspę oraz tereny ujęć wodnych dla Wrocławia. Obszary najcenniejsze przyrodniczo należy objąć ochroną w oparciu o ustawę o ochronie przyrody i utworzyć parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, zespoły przy-rodniczo-krajobrazowe oraz użytki ekologiczne. Tereny pod planowane parki krajobrazowe to: doliny Bystrzycy powyżej Leśnicy wraz z lasem Ratyńskim, doliny Odry i Oławy wraz z Lasem Wojnowskim i terenami wodonośnymi.
Planowane obszary chronionego krajobrazu to: wschodni odcinek doliny rzeki Widawy, dolina rzeki Dobrej powyżej Pawłowic wraz z lasem Zakrzowskim, dolina rzeki Odry od Kozanowa do granic miasta wraz z Lasem Pilczyckim, Osobowickim, Rędzińskim, Lesickim i ujściowym od-cinkiem doliny rzeki Widawy i Bystrzycy. Jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy zamierza się objąć ochroną fragment doliny Widawy w rejonie Sołtysowic, a jako użytki ekologiczne: oczka wodne wraz z przyległymi terenami: np. starorzecza Bystrzycy w rejonie Jarnołtowa, Ratynia i Stabłowic obejmujące 10 zbiorników wodnych.
Jako podstawę planowania uznaje się zasadę ekorozwoju, czyli trwałego i zrównoważonego rozwoju, jako stałego procesu zapewniającego zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Poprawa stanu środowiska jest jednym z podstawowych czynników warunkujących rozwój ekonomiczny. Na ekorozwój składają się przekształcenia zmierzające do utrzymania wysokich standardów ja-kości środowiska, zachowania zdrowia mieszkańców, ochrony przyrody i jej zasobów, racjonal-nej gospodarki zasobami, ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Jako podstawowe cele w Studium w zakresie ochrony i kształtowania środowiska na obszarze miasta uznaje się stworzenie prze-strzennych ram i zasad do realizacji polityki ekologicznej Wrocławia, poprawy jakości ekolo-gicznej środowiska miejskiego i przyrodniczych warunków zamieszkiwania, zmniejszenia za-grożeń dla zdrowia mieszkańców, stworzenia warunków do jego regeneracji oraz ukształtowania podstawowego systemu powiązań przyrodniczych i warunków dla bioróżnorodności.
W Studium określono kierunki polityki przestrzennej w zakresie rozwoju zieleni. Są to m.in.: w miarę możliwości rozbudowywać istniejące zespoły zieleni, kontynuować rewaloryzację zieleni zabytkowej, dążyć do likwidacji ogrodów działkowych w obszarach centrum staromiejskiego, zespołów śródmiejskich oraz z terenów szczególnie narażonych na skażenia środowiska, zastę-pując je zielenią parkową. W projektowanych i aktualnie realizowanych planach zalesień powin-no się uwzględniać elementy przyszłego zagospodarowania rekreacyjnego parków leśnych, wy-znaczyć strefy wejściowe, przebieg dróg, ścieżek rowerowych i spacerowych, polan rekreacyj-nych i punktów widokowych. Należy dążyć do tworzenia kompleksów leśnych o powierzchni co najmniej 50 ha poprzez zalesianie nowych terenów, wpływających na warunki klimatyczne mia-sta. Kolejny cel to stopniowe zwiększanie powierzchni terenów zieleni miejskiej poprzez zale-sienia i urządzanie nowych parków, głównie w obszarze podstawowego systemu powiązań przy-rodniczych, dążąc do wykształcenia pierścieniowo-promienistego systemu zieleni. Przyjmuje się, że rozwój systemu zieleni powinien odbywać się z uwzględnieniem zasad ciągłości oraz zacho-wania bioróżnorodności poprzez pełny przekrój wiekowy i piętrowy drzewostanów oraz dosto-sowanie składu gatunkowego do warunków siedliskowych.
Studium zakłada, że powierzchnia zieleni parkowej nie powinna być mniejsza niż 2 ha, a przy projektowaniu zagospodarowywania terenów zieleni, oprócz warunków siedliskowych, powinno się uwzględniać wszystkie piętra roślinne oraz strefowe zagospodarowania, włącznie z uwzględ-nieniem strefy ciszy. Przy projektowaniu nowych zespołów osiedli mieszkaniowych należy za-pewnić sąsiedztwo zieleni parkowej w zasięgu dojścia pieszego nie dalszego niż 500 m, w zespo-łach urbanistycznych obowiązuje natomiast zakaz zabudowy terenów zieleni.
Zasady polityki ekologicznej
Przyjęte zasady polityki ekologicznej Wrocławia oraz Studium uwarunkowań i kierunków zago-spodarowania przestrzennego gminy Wrocław określają kierunki rozwoju zieleni miejskiej Wro-cławia. Podstawowe działania gminy to: tworzenie systemu powiązań przyrodniczych odpowied-nika sieci ECONET w skali od europejskiej do lokalnej, rozwijanie pierścieniowo-klinowego systemu zieleni miejskiej jako sposobu przewietrzania miasta i podstawowego systemu powiązań przyrodniczych, wzbogacanie zasobów przyrodniczych i budowa obszarów zieleni zwartej w drodze realizacji nowych zalesień i budowy nowych parków, dążenie do objęcia ochroną obsza-rów o szczególnych walorach ekologicznych i przyrodniczych oraz do zachowania walorów kul-turowych w zabytkowych zespołach zieleni miejskiej, dalsze porządkowanie wnętrz międzyblo-kowych i pełną realizację zieleni osiedlowej. Zakłada się również zwiększenie zastosowania zie-leni izolacyjnej, zagospodarowanie rezerw terenów budowlanych tymczasowymi zieleńcami oraz propagowanie i promowanie wprowadzania różnorodnych form zieleni w miejscach bliskiego zamieszkania.
Planuje się otoczenie opieką cennych obszarów przyrodniczych i elementów ekosystemu miasta, a szczególnie terenów wodonośnych, osobowickich pól irygacyjnych, oczek wodnych i starorze-czy. Gmina Wrocław będzie dążyć do przejęcia przez miasto terenów leśnych, znajdujących się na jej terenie. Zakłada się również wyznaczanie terenów przeznaczonych do produkcji szkółkar-skiej i plantacyjnej oraz rozwój działalności edukacyjnej i promocji działań w zakresie ochrony przyrody, kształtowania systemów ekologicznych oraz informacji o kształtowaniu terenów ziele-ni miejskiej.
Wytyczone przez władze Wrocławia kierunki polityki rozwoju zieleni miejskiej realizuje na po-ziomie wykonawczym Zarząd Zieleni Miejskiej, utworzona w 2000 roku miejska jednostka bu-dżetowa. Zarządem swym obejmuje ona obecnie ponad 2100 ha zieleni miejskiej, w tym: 44 par-ki i ponad 170 zieleńców o pow. blisko 650 ha, ponad 910 ha lasów, 470 ha zieleni przyulicznej i ok. 70 ha zieleni osiedlowej.
Poza podniesieniem standardu bieżącego utrzymania istniejącej zieleni, w ostatnich latach, dzię-ki konsekwentnym działaniom miasta, udało się m.in.: przeprowadzić rewaloryzację zabytkowej zieleni: ogrodów Ostrowa Tulskiego, Parku Południowego, pl. św. Macieja, skwerów: przy ul. Dawida, ul. Przestrzennej, ul. Krasińskiego/Podwale, części Parków: Szczytnickiego, Brochow-skiego i Leśnickiego, uporządkować i zagospodarować blisko 30 ha terenów zieleni, w tym prze-jętych po powodzi po zlikwidowanych ogródkach działkowych, w szczególności na tzw. Wiel-kiej Wyspie. Jak na razie częściowo udało się przystosować dla celów rekreacyjnych nowy kom-pleks leśny na Nowym Dworze. Zwiększono również powierzchnię zalesioną o ponad 50 ha, wybudowano dwa nowe parki w sąsiedztwie kompleksów mieszkaniowych: na Gaju i Bartoszo-wicach oraz rozpoczęto realizację kolejnego na Gądowie. Udało się wybudować ponad 50 pla-ców zabaw z zielenią w miejscach bliskiego zamieszkania. Uruchomiono programy rewitalizacji zieleni miejskiej (budowa nowych i rewitalizacja istniejących parków w sąsiedztwie komplek-sów mieszkaniowych) i rewaloryzacji zieleni przyulicznej. Przygotowano również planistycznie (MPZP) tereny pod nowe, znaczne zalesienia na obrzeżach miasta. Dotychczasowe działania Miasta, jak również kolejne tworzone aktualnie programy strategiczne, w tym zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia i będący w publicznej dyskusji Program Rewitalizacji Miasta, pozwalają na postawienie tezy, że przyszłość należy do Wrocławia, także jako miasta zieleni.
Źródła
Opracowała: E. Wiśniewska
Wrocław od dawna nazywany jest miastem zieleni i takim chce pozostać na przyszłość. Podstawą kształtowania systemu zieleni miejskiej Wrocławia jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wrocław”, w którym za jeden z najważniejszych elementów struktury przestrzennej miasta, przyjęto podstawowy system powiązań przyrodniczych.
Obejmuje on obszary z jednej strony najcenniejsze przyrodniczo, stanowiące korytarze ekolo-giczne, z drugiej strony – tereny rozwoju i wzmocnienia ekosystemów. System obejmuje tereny dolin rzecznych, zieleni miejskiej, klinów przewietrzających. Tereny zieleni wysokiej pełnią głównie funkcje filtrów zanieczyszczeń powietrza, produkcji tlenu i funkcję klimatotwórczą.
Tereny zieleni wysokiej we Wrocławiu rozmieszczone są nierównomiernie. Udział zieleni wyso-kiej (lasy, parki, zieleńce, zieleń uliczna, zieleń izolacyjna i ogrody działkowe) w powierzchni miasta Wrocławia wynosi 22%, co stanowi około 5,5 tysiąca ha. W polityce przestrzennej miasta dąży się do podniesienia poziomu udziału zieleni wysokiej w powierzchni ogólnej miasta do co najmniej 30% oraz do bardziej równomiernego nasycenia obszaru miasta terenami zieleni wyso-kiej i do zachowania w ich obrębie warunków do bioróżnorodności. Uzupełnieniem czynnej po-wierzchni terenów zieleni są ogrody przydomowe, zieleń osiedlowa i sady. Nierównomierny roz-kład przestrzenny istniejących terenów zieleni przyczynia się do dużych dysproporcji w zaspoko-jeniu potrzeb rekreacyjnych w poszczególnych osiedlach – te sąsiadujące z dużymi kompleksami parkowymi wykazują się wskaźnikiem rzędu kilkuset m2/M (np. Szczytniki – 527 m2/M, Dąbie – 438 m2/M), natomiast obszar śródmiejski pozbawiony jest niemal zupełnie terenów zieleni (rejon ul. Traugutta 1,2 m2/M).
Funkcje rekreacyjne na obszarach peryferyjnych miasta w sposób szczególny mogą pełnić histo-ryczne założenia pałacowo-ogrodowe, lasy komunalne czy ośrodki rekreacyjno-wypoczynkowe. Niedobór zieleni w tym zakresie wynosi około 1300 ha. Wrocławskie lasy o największej atrak-cyjności dla mieszkańców to kompleks osobowicki, sołtysowicki i kuźnicki. Ich zagospodarowa-nie dla celów wypoczynkowych jest jeszcze niewystarczające. Jedną z najbardziej poszukiwa-nych form wypoczynku mieszkańców jest przebywanie w otoczeniu zieleni. Przyjmuje się, że co najmniej 70% zieleni urządzonej w formie parków, zieleńców powinno być ogólnodostępne dla mieszkańców miasta. Realizowane od kilku lat programy: „Zieleni rozproszonej” i „Zagospoda-rowania wnętrz międzyblokowych” zmierzają do wprowadzenia w strefie bliskiego wypoczynku urządzeń rekreacyjno-sportowych oraz różnych form zieleni, umożliwiających aktywną rekreację mieszkańcom różnych grup wiekowych.
Układ przestrzenny
Zróżnicowany rozkład przestrzenny terenów zieleni wynika z warunków naturalnych i historycz-nego rozwoju Wrocławia. Istniejące tereny zieleni oraz układ dolin rzecznych Odry, Oławy, Wi-dawy, Bystrzycy, Ślęzy, Ługowinki i Dobrej stwarzają predyspozycje do wykształcenia systemu zieleni o układzie promienisto-pierścieniowym. Promienie tego systemu tworzą kliny zieleni, położone wzdłuż dolin rzecznych. Centralny pierścień tworzą Promenady Staromiejskie z przy-ległymi parkami, położone na obrzeżach Starego Miasta. Pierścień następny, otaczający obszar śródmieścia, tworzy dolina Odry oraz parki: Południowy, Wschodni, Szczytnicki, które powsta-wały sukcesywnie od XVII wieku do początku XX wieku. Trzeci z kolei pierścień terenów ziele-ni otacza obszary zabudowy okresu międzywojennego oraz powojennego i obejmuje parki: Po-powicki, Zachodni, Grabiszyński oraz lasy: Pilczycki, Osobowicki, Sołtysowicki i Opatowicki. System zieleni nie posiada jeszcze ciągłości przestrzennej, dlatego projektowane tereny zieleni usytuowane są przede wszystkim w obrębie podstawowego systemu powiązań przyrodniczych. Ostatnie realizacje to budowa parków leśnych w zachodniej części miasta w rejonie osiedli mieszkaniowych Nowego Dworu i Stabłowic. Część parków wrocławskich powstała w drodze adaptacji terenów pocmentarnych, jak park Grabiszyński, Andersa, Skowroni oraz część terenu Parku Zachodniego. Najcenniejsze obiekty parkowe Wrocławia to parki: Szczytnicki z Ogrodem Japońskim, Południowy, Leśnicki, Brochowski, Wschodni, Zachodni, Grabiszyński, Złotnicki, Promenady Staromiejskie i Ogród Botaniczny. Dzięki warunkom klimatycznym wrocławskie parki mogą się poszczycić bardzo dużym bogactwem gatunków drzew i krzewów aklimatyzowa-nych, wzbogacających rodzimy skład gatunkowy drzewostanów. Zieleń we Wrocławiu jest rów-nież bogata we wspaniałe sędziwe drzewa o rozmiarach pomnikowych, z których wiele uznano za pomniki przyrody.
Obszary chronione
W obrębie miasta cenne przyrodniczo tereny zostały objęte ochroną. Są to tereny Szczytnickiego Zespółu Przyrodniczo-Krajobrazowy, obejmujące tzw. wielką wyspę oraz tereny ujęć wodnych dla Wrocławia. Obszary najcenniejsze przyrodniczo należy objąć ochroną w oparciu o ustawę o ochronie przyrody i utworzyć parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, zespoły przy-rodniczo-krajobrazowe oraz użytki ekologiczne. Tereny pod planowane parki krajobrazowe to: doliny Bystrzycy powyżej Leśnicy wraz z lasem Ratyńskim, doliny Odry i Oławy wraz z Lasem Wojnowskim i terenami wodonośnymi.
Planowane obszary chronionego krajobrazu to: wschodni odcinek doliny rzeki Widawy, dolina rzeki Dobrej powyżej Pawłowic wraz z lasem Zakrzowskim, dolina rzeki Odry od Kozanowa do granic miasta wraz z Lasem Pilczyckim, Osobowickim, Rędzińskim, Lesickim i ujściowym od-cinkiem doliny rzeki Widawy i Bystrzycy. Jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy zamierza się objąć ochroną fragment doliny Widawy w rejonie Sołtysowic, a jako użytki ekologiczne: oczka wodne wraz z przyległymi terenami: np. starorzecza Bystrzycy w rejonie Jarnołtowa, Ratynia i Stabłowic obejmujące 10 zbiorników wodnych.
Jako podstawę planowania uznaje się zasadę ekorozwoju, czyli trwałego i zrównoważonego rozwoju, jako stałego procesu zapewniającego zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Poprawa stanu środowiska jest jednym z podstawowych czynników warunkujących rozwój ekonomiczny. Na ekorozwój składają się przekształcenia zmierzające do utrzymania wysokich standardów ja-kości środowiska, zachowania zdrowia mieszkańców, ochrony przyrody i jej zasobów, racjonal-nej gospodarki zasobami, ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Jako podstawowe cele w Studium w zakresie ochrony i kształtowania środowiska na obszarze miasta uznaje się stworzenie prze-strzennych ram i zasad do realizacji polityki ekologicznej Wrocławia, poprawy jakości ekolo-gicznej środowiska miejskiego i przyrodniczych warunków zamieszkiwania, zmniejszenia za-grożeń dla zdrowia mieszkańców, stworzenia warunków do jego regeneracji oraz ukształtowania podstawowego systemu powiązań przyrodniczych i warunków dla bioróżnorodności.
W Studium określono kierunki polityki przestrzennej w zakresie rozwoju zieleni. Są to m.in.: w miarę możliwości rozbudowywać istniejące zespoły zieleni, kontynuować rewaloryzację zieleni zabytkowej, dążyć do likwidacji ogrodów działkowych w obszarach centrum staromiejskiego, zespołów śródmiejskich oraz z terenów szczególnie narażonych na skażenia środowiska, zastę-pując je zielenią parkową. W projektowanych i aktualnie realizowanych planach zalesień powin-no się uwzględniać elementy przyszłego zagospodarowania rekreacyjnego parków leśnych, wy-znaczyć strefy wejściowe, przebieg dróg, ścieżek rowerowych i spacerowych, polan rekreacyj-nych i punktów widokowych. Należy dążyć do tworzenia kompleksów leśnych o powierzchni co najmniej 50 ha poprzez zalesianie nowych terenów, wpływających na warunki klimatyczne mia-sta. Kolejny cel to stopniowe zwiększanie powierzchni terenów zieleni miejskiej poprzez zale-sienia i urządzanie nowych parków, głównie w obszarze podstawowego systemu powiązań przy-rodniczych, dążąc do wykształcenia pierścieniowo-promienistego systemu zieleni. Przyjmuje się, że rozwój systemu zieleni powinien odbywać się z uwzględnieniem zasad ciągłości oraz zacho-wania bioróżnorodności poprzez pełny przekrój wiekowy i piętrowy drzewostanów oraz dosto-sowanie składu gatunkowego do warunków siedliskowych.
Studium zakłada, że powierzchnia zieleni parkowej nie powinna być mniejsza niż 2 ha, a przy projektowaniu zagospodarowywania terenów zieleni, oprócz warunków siedliskowych, powinno się uwzględniać wszystkie piętra roślinne oraz strefowe zagospodarowania, włącznie z uwzględ-nieniem strefy ciszy. Przy projektowaniu nowych zespołów osiedli mieszkaniowych należy za-pewnić sąsiedztwo zieleni parkowej w zasięgu dojścia pieszego nie dalszego niż 500 m, w zespo-łach urbanistycznych obowiązuje natomiast zakaz zabudowy terenów zieleni.
Zasady polityki ekologicznej
Przyjęte zasady polityki ekologicznej Wrocławia oraz Studium uwarunkowań i kierunków zago-spodarowania przestrzennego gminy Wrocław określają kierunki rozwoju zieleni miejskiej Wro-cławia. Podstawowe działania gminy to: tworzenie systemu powiązań przyrodniczych odpowied-nika sieci ECONET w skali od europejskiej do lokalnej, rozwijanie pierścieniowo-klinowego systemu zieleni miejskiej jako sposobu przewietrzania miasta i podstawowego systemu powiązań przyrodniczych, wzbogacanie zasobów przyrodniczych i budowa obszarów zieleni zwartej w drodze realizacji nowych zalesień i budowy nowych parków, dążenie do objęcia ochroną obsza-rów o szczególnych walorach ekologicznych i przyrodniczych oraz do zachowania walorów kul-turowych w zabytkowych zespołach zieleni miejskiej, dalsze porządkowanie wnętrz międzyblo-kowych i pełną realizację zieleni osiedlowej. Zakłada się również zwiększenie zastosowania zie-leni izolacyjnej, zagospodarowanie rezerw terenów budowlanych tymczasowymi zieleńcami oraz propagowanie i promowanie wprowadzania różnorodnych form zieleni w miejscach bliskiego zamieszkania.
Planuje się otoczenie opieką cennych obszarów przyrodniczych i elementów ekosystemu miasta, a szczególnie terenów wodonośnych, osobowickich pól irygacyjnych, oczek wodnych i starorze-czy. Gmina Wrocław będzie dążyć do przejęcia przez miasto terenów leśnych, znajdujących się na jej terenie. Zakłada się również wyznaczanie terenów przeznaczonych do produkcji szkółkar-skiej i plantacyjnej oraz rozwój działalności edukacyjnej i promocji działań w zakresie ochrony przyrody, kształtowania systemów ekologicznych oraz informacji o kształtowaniu terenów ziele-ni miejskiej.
Wytyczone przez władze Wrocławia kierunki polityki rozwoju zieleni miejskiej realizuje na po-ziomie wykonawczym Zarząd Zieleni Miejskiej, utworzona w 2000 roku miejska jednostka bu-dżetowa. Zarządem swym obejmuje ona obecnie ponad 2100 ha zieleni miejskiej, w tym: 44 par-ki i ponad 170 zieleńców o pow. blisko 650 ha, ponad 910 ha lasów, 470 ha zieleni przyulicznej i ok. 70 ha zieleni osiedlowej.
Poza podniesieniem standardu bieżącego utrzymania istniejącej zieleni, w ostatnich latach, dzię-ki konsekwentnym działaniom miasta, udało się m.in.: przeprowadzić rewaloryzację zabytkowej zieleni: ogrodów Ostrowa Tulskiego, Parku Południowego, pl. św. Macieja, skwerów: przy ul. Dawida, ul. Przestrzennej, ul. Krasińskiego/Podwale, części Parków: Szczytnickiego, Brochow-skiego i Leśnickiego, uporządkować i zagospodarować blisko 30 ha terenów zieleni, w tym prze-jętych po powodzi po zlikwidowanych ogródkach działkowych, w szczególności na tzw. Wiel-kiej Wyspie. Jak na razie częściowo udało się przystosować dla celów rekreacyjnych nowy kom-pleks leśny na Nowym Dworze. Zwiększono również powierzchnię zalesioną o ponad 50 ha, wybudowano dwa nowe parki w sąsiedztwie kompleksów mieszkaniowych: na Gaju i Bartoszo-wicach oraz rozpoczęto realizację kolejnego na Gądowie. Udało się wybudować ponad 50 pla-ców zabaw z zielenią w miejscach bliskiego zamieszkania. Uruchomiono programy rewitalizacji zieleni miejskiej (budowa nowych i rewitalizacja istniejących parków w sąsiedztwie komplek-sów mieszkaniowych) i rewaloryzacji zieleni przyulicznej. Przygotowano również planistycznie (MPZP) tereny pod nowe, znaczne zalesienia na obrzeżach miasta. Dotychczasowe działania Miasta, jak również kolejne tworzone aktualnie programy strategiczne, w tym zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia i będący w publicznej dyskusji Program Rewitalizacji Miasta, pozwalają na postawienie tezy, że przyszłość należy do Wrocławia, także jako miasta zieleni.
Źródła
- Uchwała nr XLV/680/98 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 30 stycznia 1998 roku w sprawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wrocław z póź-niejszymi zmianami.
- Uchwała nr XLVIII/68/98 z dnia 30 stycznia 1998 roku w sprawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Wrocław z późniejszymi zmianami.
- T. Zipser z zespołem: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Wrocław, t. I-III. Urząd Miejski Wrocławia. Wrocław 1999.
- Uchwała nr LII/813/98 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 czerwca 1998 w sprawie Zasad polityki ekologicznej Wrocławia. Biuletyn Urzędowy Rady Miejskiej Wrocławia nr 5, poz. 6.
- T. Zipser z zespołem: Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wrocław. Biuro Rozwoju Wrocławia. Wrocław 2001.
- K. Haladyn: Możliwości rozwoju terenów zieleni w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia. Materiały pokonferencyjne „Sztuka ogrodów krajobrazie miasta”. Politechnika Wrocławska. Wrocław 1997.
- K. Haladyn, E. Wiśniewska: Zieleń miejska Wrocławia – zarządzanie i kształtowanie. Materia-ły seminaryjne „Finansowanie i strategie zarządzania terenów zieleni w Berlinie i w dużych mia-stach polskich”. Berlin 2000.
Opracowała: E. Wiśniewska
