Projekt ustawy o zużytych bateriach i akumulatorach

Obecnie przepisy dotyczące gospodarowania zużytymi bateriami i akumulatorami są zawarte przede wszystkim w Ustawie z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (DzU z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.) oraz Ustawie z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (DzU z 2007 r. nr 90, poz. 607). Natomiast regulacje w zakresie wymagań dla baterii i akumulatorów określone są w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 17 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać wytwarzane i wprowadzane do obrotu baterie i akumulatory (DzU nr 182, poz. 1519). Jednak wspomniana dyrektywa wprowadziła pewne nowe wymagania, m.in. poziomy selektywnego zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych oraz poziomy efektywności recyklingu. W związku z tym został przygotowany projekt ustawy o zużytych bateriach i akumulatorach, który pod koniec lutego 2008 r. skierowano do uzgodnień międzyresortowych. Zakłada się, że zostanie on przyjęty przez Radę Ministrów w drugim kwartale br. i skierowany do laski marszałkowskiej. Ustawa powinna wejść w życie 26 września 2008 r., przy czym dla niektórych przepisów przewidziano dłuższe vacatio legis.

Projekt ustawy określa wymagania dotyczące wprowadzania do obrotu baterii i akumulatorów (a w szczególności zakaz wprowadzania do obrotu tego typu produktów, zawierających substancje niebezpieczne) oraz związane ze zbieraniem, przetwarzaniem, recyklingiem i unieszkodliwianiem zużytych baterii i akumulatorów.

Analogicznie jak w dyrektywie wyróżniono trzy typy baterii i akumulatorów, tj. przenośne, samochodowe i przemysłowe. Przewidziano też nieco odmienne systemy zagospodarowania powstających z nich odpadów, dostosowane do różnych zastosowań i miejsc użytkowania poszczególnych ich typów.

Jednym z najistotniejszych nowych wymagań, zawartych w dyrektywie w odniesieniu do zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, jest osiągnięcie poziomów selektywnego zbierania. Do 26 września 2012 r. ma to być co najmniej 25% w stosunku do wprowadzonych na rynek, a do 26 września 2016 r. – co najmniej 45%. W tym celu należy zapewnić odpowiednio gęstą sieć ich zbierania. Z tego względu zaproponowano wprowadzenie pojęcia „miejsce odbioru”, zdefiniowanego jako wyznaczona część obiektu budowlanego, będącego we władaniu podmiotu, którego podstawowa działalność nie polega na gospodarowaniu odpadami (np. placówki oświatowe i kulturalne, siedziba urzędu lub instytucji), gdzie użytkownik końcowy może oddać zużyte baterie i akumulatory przenośne. Specyficznym miejscem odbioru byłyby sklepy, hurtownie oraz miejsca wymiany zużytych baterii i akumulatorów. Na sprzedawców detalicznych i hurtowych oraz przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie wymiany zużytych baterii i akumulatorów zaproponowano nałożenie obowiązku nieodpłatnego przyjęcia selektywnie zebranych zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, niezanieczyszczonych innymi odpadami. W przypadku pozostałych miejsc odbioru prowadzący takie miejsce mógłby odbierać od użytkowników końcowych zużyte baterie i akumulatory wyłącznie wtedy, gdy miałby podpisaną umowę na ich odbiór ze zbierającym zużyte baterie i akumulatory. Umowa taka musi przewidywać co najmniej nieodpłatny i periodyczny odbiór tych odpadów oraz nieodpłatne dostarczenie pojemników do ich gromadzenia. Aby ułatwić tworzenie miejsc odbioru, proponuje się zwolnienie prowadzących te miejsca z obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów, zgłoszenia do rejestru prowadzonego przez starostę oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części w związku ze zbieraniem zużytych baterii i akumulatorów przenośnych.

Drugim czynnikiem determinującym osiągnięcie ww. poziomów jest postępowanie użytkowników końcowych. Z tego też względu nałożono na nich pewne obowiązki oraz wprowadzono zakazy, np. umieszczania zużytych baterii i akumulatorów razem z innymi odpadami w tym samym pojemniku. Nieprzestrzeganie tego zakazu zagrożone będzie karą grzywny. Użytkownik końcowy baterii i akumulatorów przenośnych byłby obowiązany do ich przekazania, niezanieczyszczonych innymi odpadami, do zbierającego zużyte baterie i akumulatory, sprzedawcy detalicznego lub hurtowego, świadczącego usługi w zakresie wymiany zużytych baterii i akumulatorów bądź prowadzącego inne miejsce odbioru.

Niewątpliwie istotne jest prowadzenie w tym zakresie kampanii informacyjno-edukacyjnych. Zgodnie z dyrektywą, państwa członkowskie zobowiążą wprowadzających (lub działające w ich imieniu inne podmioty) do pokrywania wszelkich kosztów wynikających z publicznych kampanii informacyjnych na temat zbierania, przetwarzania i recyklingu zużytych baterii i akumulatorów przenośnych. Na ten cel m.in. mają być wykorzystane wpływy z opłaty za wprowadzenie do obrotu baterii i akumulatorów przenośnych. Minister środowiska byłby zobowiązany do organizowania działań edukacyjnych o zasięgu krajowym oraz koordynacji działań edukacyjnych o zasięgu regionalnym, prowadzonych przez marszałków województw.

Rozliczenie obowiązku zapewnienia wymaganego poziomu zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych następowałoby na koniec roku kalendarzowego. Wprowadzający baterie i akumulatory przenośne, który nie wykonał tego obowiązku, byłby obowiązany do uiszczenia opłaty produktowej.

dr inż. Beata B. Kłopotek
dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska