Handel emisjami w nowej odsłonie

 

Jest ona związana zkoniecznością pełnej transpozycji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z 23 kwietnia 2009 r. zmieniającej dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych¹.

Przepisy projektowanego aktu prawnego będą miały zastosowanie w przypadku prowadzącego instalację, który spełni przesłanki objęcia go systemem, a także operatora statku powietrznego, wykonującego operację lotniczą, jeżeli Rzeczpospolita Polska została dla niego wskazana jako administrujące państwo członkowskie w rozporządzeniu Komisji Europejskiej, wydanym w związku z art. 18a ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE². Regulacje obejmują także tych operatorów statków powietrznych, którzy posiadają koncesję na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu lotniczego, o której mowa w art. 164 Ustawy z 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (DzU z 2006 r. nr 100, poz. 696, z późn. zm.), bądź też certyfikat, upoważniający ich do wykonywania działalności gospodarczej przy użyciu statków powietrznych. Regulacje będą dotyczyły także posiadających upoważnienie przewoźników lotniczych, będących przedsiębiorcami zagranicznymi z państwa członkowskiego Unii Europejskiej, a także obcych przewoźników lotniczych, będących w posiadaniu zezwolenia na wykonywanie przewozów lotniczych do lub z Rzeczypospolitej Polskiej³.

 

Przepisy projektowanej ustawy określać będą zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w trzecim okresie rozliczeniowym, w tym takie zagadnienia jak np. wydawanie zezwoleń na emisję gazów cieplarnianych. W myśl tego aktu prawnego zezwolenie będzie wydawane przez właściwy organ, określony w art. 376 Ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, na wniosek prowadzącego instalację, na okres nie dłuższy niż dziesięć lat. W stosunku do obecnie obowiązujących przepisów treść wydawanego zezwolenia ma nie zmienić się.

Ponadto w nowej ustawie znajdą się definicje, które zostaną dostosowane do pojęć określonych w dyrektywie 2003/87/WE² (w tym m.in. definicji instalacji) oraz decyzji Komisji nr 2011/278. Ma to dotyczyć m.in. terminów: podinstalacja, nowa instalacja, początkowa zainstalowana zdolność produkcyjna, znaczące zwiększenie zdolności produkcyjnej, rozpoczęcie zmienionej działalności itp. Znajdą one zastosowanie w okresie rozliczeniowym 2013-2020. Pozostałe definicje mają pozostać tożsame z tymi, określonymi przepisami Ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych⁴.

 

W nowej regulacji zostaną też określone zadania poszczególnych podmiotów nadzorujących i administrujących systemem. Będą to zarówno minister środowiska (nadzór nad systemem), jak i Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), który będzie nim administrował oraz prowadził rejestr uprawnień do emisji. Rejestr ma działać na zasadach określonych w rozporządzeniu KE 920/2010⁵ oraz rozporządzeniu KE 1193/2011⁶. Rejestrem administrować będzie KOBiZE w części, do której kompetencje przydane zostały państwu członkowskiemu.

Ustawa będzie zawierała także regulacje w przedmiocie wniesionych opłat za otwarcie i utrzymywanie rachunku w rejestrze, jak również przyznane uprawnienia do emisji. Opłata za otwarcie rachunku wnoszona ma być w wysokości stanowiącej równowartość l00 euro, w przeliczeniu na złote polskie wg średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski, 31 grudnia roku poprzedzającego dzień wniesienia opłaty. Z kolei opłata roczna ma być wnoszona przez posiadacza rachunku do 31 marca każdego roku w wysokości stanowiącej równowartość 25 euro – w przeliczeniu na złote polskie wg średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok, za który będzie ona wnoszona. Opłaty wpłacane mają być na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

 

W nowej ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych znajdą się też zasady wydatkowania środków pozyskanych ze sprzedaży uprawnień. Zgodnie z art. 10 ust. 3 dyrektywy 2009/29/WE, określenie sposobu wykorzystania dochodów uzyskanych z aukcyjnej sprzedaży uprawnień do emisji pozostaje w kompetencji państw członkowskich.

Przyjęto jednak, iż przynajmniej 50% tych dochodów powinno zostać przeznaczonych na cele związane z polityką klimatyczną. W projektowanej ustawie wprowadzona ma zostać zasada, zgodnie z którą Rada Ministrów (w drodze uchwały) określać będzie w każdym roku okresu rozliczeniowego katalog celów, na które wydatkowane będą środki pozyskiwane z aukcyjnej sprzedaży uprawnień do emisji. Ponadto mają być w niej określone zasady i sposób przydziału uprawnień do emisji w okresie rozliczeniowym 2013-2020 (w tym bezpłatnych uprawnień pochodzących z tzw. derogacji dla elektroenergetyki). Podstawową zasadą rozdziału uprawnień do emisji w trzecim okresie rozliczeniowym 2013-2020 będzie sprzedaż uprawnień na aukcji. Celem unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji jest całkowite odejście od przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w 2020 r. Ponadto, zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2009/29/WE^1, co do zasady, nie ma być już możliwości przydzielania bezpłatnych uprawnień na produkcję energii elektrycznej, z wyjątkiem określonym w art. 10c dyrektywy 2009/29/WE¹, który przewiduje możliwość skorzystania z derogacji dla energetyki. Polska złożyła wniosek o przydział bezpłatnych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na lata 2013-2020 na modernizację wytwarzania energii elektrycznej(tzw. wniosek derogacyjny), aby móc skorzystać z okresu przejściowego.

 

W projektowanej regulacji znajdą się też zasady zbywania uprawnień do emisji w drodze aukcji. Prowadzącym aukcję ma być KOBiZE. Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Komisji Europejskiej, aukcję będzie można prowadzić na platformie o funkcjonalnościach umożliwiających prowadzenie obrotu na rynkach regulowanych, czyli zgodnie z postanowieniami Ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (DzU z 2010 r. nr 211, poz. 1384, z późn. zm.). W nowej ustawie będą także określone zasady monitorowania, rozliczania oraz sprawozdawczości emisji, co ma na celu wdrożenie do prawa krajowego przepisów ujednoliconych na poziomie Unii Europejskiej. Zasadniczo projektowane regulacje nie mają skutkować zmianą dotychczasowych ogólnych zasad rozliczania wielkości emisji. W nowej ustawie wprowadzone mają też zostać przepisy dotyczące wykorzystania, a także przenoszenia na kolejny okres rozliczeniowy jednostek EUA, EEUA, jednostek redukcji emisji (ERU), oraz jednostek poświadczonej redukcji emisji (CER), które mogą być wykorzystane w systemie. Ponadto w projektowanym akcie mają zostać określone naruszenia, za które wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierzać będzie kary. Będą to m.in. brak zezwolenia, niezłożenie raportu rocznego, niedokonanie umorzenia uprawnień do emisji, niezgłoszenie zmiany w działalności instalacji. Ponadto uregulowany ma być tryb postępowania w przedmiocie możliwości wystąpienia do Komisji Europejskiej z wnioskiem o nałożenie na operatora statków powietrznych zakazu wykonywania operacji lotniczych. Wprowadzone mają zostać przepisy dotyczące egzekwowania realizacji inwestycji wynikających z krajowego planu inwestycyjnego.

 

Nowa ustawa ma wprowadzić zmiany w kilku aktach prawnych, a m.in. w Ustawie z 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska w zakresie zwolnienia z opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów prowadzących instalacje i operatorów statków powietrznych, którzy dokonują zakupu uprawnień do emisji do rozliczenia, w Ustawie z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU nr 199, poz. 1227, z późn. zm.) w zakresie uzupełniania katalogu udostępnianych informacji o środowisku, Ustawie z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (DzU z 2010 r. nr 138, poz. 935, z późn. zm.) w zakresie akredytacji weryfikatorów i zadań Polskiego Centrum Akredytacji, a także w Ustawie z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (DzU z 2010 r. nr 211, poz. 1384, z późn. zm.) w zakresie objęcia aukcji uprawnień do emisji i produktów nań oferowanych reżimem przedmiotowej ustawy i nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Ponadto wprowadzenie nowej regulacji spowoduje zmiany w Ustawie z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (DzU z 2010 r. nr 48, poz. 284, z późn. zm.) w zakresie dostosowania jej przepisów do wymagań określonych w rozporządzeniu Komisji (UE) nr l031/2010, a także Ustawie z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (DzU z 2010 r. nr 46, poz. 276, z późn. zm.), w zakresie rozszerzenia przepisów dotyczących manipulacji oraz wykorzystywania informacji poufnych o przypadki nadużyć związanych z aukcjami uprawnień do emisji. Dotychczasowe zezwolenia wydane na podstawie przepisów ustawy z 22 grudnia 2004 r. i ustawy z 28 kwietnia 2011 r., mają stać się ex lege,zezwoleniami w rozumieniu nowej ustawy.

prof. UKW dr hab. Zbigniew Bukowski, wspólnik w kancelarii Jendrośka, Jerzmański, Bar & Wspólnicy. Prawo gospodarcze i ochrony środowiska