Oddziaływanie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) w Polsce jest imponujące. Dla przedsiębiorców stanowi on szansę na zmodernizowanie i dostosowanie do unijnych wymogów setek zakładów przemysłowych. W jego ramach realizowane są kluczowe inwestycje, poprawiające komfort życia mieszkańców, np. oczyszczalnie ścieków oraz zakłady zagospodarowania odpadów. O skali zmian, które następują w naszym kraju, świadczą liczby.

Dofinansowane inwestycje

W ramach POIiŚ dofinansowano do tej pory ponad 650 projektów, na łączną kwotę prawie 19 mld zł. Część z inwestycji została już zakończona, a pozostałe znajdują się w fazie realizacji. Ponadto w ramach obecnej perspektywy finansowej podpisywane są wciąż nowe umowy.

Jeden z przykładów to porozumienie zawarte 21 stycznia br., dotyczące projektu „Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Kałdowie Wsi i sieci kanalizacji sanitarnej w Malborku”. Głównym celem przedsięwzięcia jest ograniczenie spływu zanieczyszczeń do rzeki Nogat. Tego typu działania wymiernie wpłyną na poprawę jakości życia mieszkańców. Realizacja inwestycji przyczyni się także do ochrony pobliskich obszarów należących do sieci Natura 2000 oraz środowiska przyrodniczego Żuław Wiślanych przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze ścieków. Całkowita wartość projektu to prawie 16 mln zł, a unijne wsparcie finansowe to ponad 7,6 mln zł. Przedsięwzięcie zostało dofinansowane w ramach pierwszego priorytetu POIiŚ pn. „Gospodarka wodno-ściekowa”.

Niedawno Komisja Europejska zatwierdziła także projekt „Uporządkowanie gospodarki ściekowej w mieście Katowice – etap II”. Na jego realizację przyznano dofinansowanie w wysokości ponad 124 mln zł. W ramach projektu zostaną wybudowane prawie 53 km sieci kanalizacyjnej, 5,8 km kanalizacji deszczowej oraz 3,7 km kanalizacji ogólnospławnej. Ponadto modernizacją zostaną objęte dwie oczyszczalnie ścieków.

Jednak POIiŚ to nie tylko projekty o charakterze lokalnym, lecz także realizacja inwestycji o strategicznym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego całego kraju. Przedsięwzięcia tego typu nie są brane pod uwagę w procedurze konkursowej. Wpisane są natomiast na listę projektów indywidualnych, która jest zamieszczana na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Aktualnie na wykazie znajduje się 79 projektów podstawowych z sektora środowisko, których koszt całkowity wynosi ponad 20 mld zł. Wartość ich dofinansowania w ramach programu to ponad 9,5 mld zł. Z kolei na liście rezerwowej znajdują się dwa z projektów, których koszt wynosi 1 mld 260 mln, w tym dofinansowanie – 500 mln zł.

Nie tylko POIiŚ

Mówiąc o funduszach europejskich, warto wspomnieć również o dwóch innych programach: Mechanizmie Finansowym Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG) i Norweskim Mechanizmie Finansowym. Łącznie Polska w ramach obu mechanizmów otrzymała ponad 533 mln euro na lata 2004-2009. Są one kontynuowane w nowej, bieżącej perspektywie 2009-2014. Polska otrzyma z tego tytułu ponad 578 mln euro, w tym 267 mln euro w ramach MF EOG i 311 mln euro dzięki Mechanizmowi Norweskiemu.

Kolejne nabory do POIiŚ ruszają wraz z początkiem br. Już w styczniu zainicjowano przyjmowanie wniosków o dofinansowanie działań z zakresu gospodarki odpadami i ochrony powierzchni Ziemi, a także w obszarze przywracania terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrony brzegów morskich. Wnioski można składać do 25 lutego br. do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w przypadku projektów o szacowanej wartości przekraczającej 25 mln euro. Ponadto można je składać do właściwego dla danego województwa wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (projekty tańsze niż 25 mln euro).

Jeszcze w pierwszym kwartale br. Ministerstwo Środowiska planuje ogłosić kolejne nabory wniosków o dofinansowanie. Szansę na tego typu wsparcie ze środków unijnych będą miały inicjatywy z zakresu gospodarki wodno-ściekowej oraz nowy typ przedsięwzięć, obejmujący rekultywację składowisk odpadów komunalnych na cele przyrodnicze. W br. ruszą także nabory w ramach nowej perspektywy Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

Co zyskamy?

Efekty zrealizowanych projektów z funduszy europejskich są już teraz widoczne na terenie całego kraju. Do końca funkcjonowania bieżącej perspektywy zostanie wybudowanych lub zmodernizowanych w sumie 137 oczyszczalni ścieków i ok. 12 tys. km sieci kanalizacyjnej. Wiele elektrowni i elektrociepłowni zostanie wyposażonych w instalacje odsiarczania i odazotowania spalin, dzięki czemu nie będą emitowały one do powietrza szkodliwych gazów. Ponadto prawie 700 tys. mieszkańców zostanie objętych ochroną przeciwpowodziową, a służby ratownicze otrzymają ponad pół tysiąca sztuk nowoczesnego sprzętu.

Według przyjętych prognoz, zużycie wody do procesów produkcyjnych zmniejszy się o 2,6 mln m3, a o 200 tys. MWh na rok obniży się zużycie energii. Jest to równowartość łącznego zapotrzebowania na energię miasta liczącego ok. 250 tys. mieszkańców, np. Gdyni lub Częstochowy. Prognozowany jest także znaczący wzrost świadomości Polaków w zakresie ochrony środowiska. Poszerzenie wiedzy z tego obszaru nastąpi w wyniku zrealizowania ponad 130 projektów (w tym wielu o zasięgu ogólnopolskim), dotyczących edukacji ekologicznej.

Równolegle z wdrażaniem obecnych projektów prowadzone są intensywne prace nad stworzeniem założeń nowej perspektywy na lata 2014-2020. Interesującym, dodatkowym aspektem jest rozkład przestrzenny (w ujęciu geograficznym) dofinansowania projektów środowiskowych, zrealizowanych w ub.r. Największa ilość środków unijnych została przeznaczona na dofinansowanie przedsięwzięć na terenie woj. dolnośląskiego (cztery projekty), opolskiego (pięć projektów) oraz śląskiego (dwanaście). Łączna wartość wsparcia z Unii Europejskiej dla każdego z tych regionów wyniosła odpowiednio: 741,7 mln zł, 331,5 mln zł i 256,3 mln zł. Jednak to mieszkańcy woj. wielkopolskiego najczęściej mają okazję zaobserwować w swoim otoczeniu realizację inwestycji finansowanych w ramach POIiŚ. W Wielkopolsce w ub.r. podpisano najwięcej umów, bo aż siedemnaście. Łączna wartość ich dofinansowania wyniosła 134,5 mln zł.

Marcin Korolec

minister środowiska

 

W ramach POIiŚ dofinansowano do tej pory ponad 650 projektów, na łączną kwotę prawie 19 mld zł. Część z inwestycji została już zakończona, a pozostałe znajdują się w fazie realizacji. Ponadto w ramach obecnej perspektywy finansowej podpisywane są wciąż nowe umowy.