Recepty na poprawę systemu zbiórki makulatury w Polsce poszukiwali uczestnicy konferencji, która odbyła się 24 czerwca br. w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, w ramach inicjatywy IMPACT.

Spotkanie pt. ?Gospodarka cyrkulacyjna. Jak usprawnić zbiórkę makulatury w Polsce??, organizowane wspólnie przez CEPI (Confederation of European Paper Industries), Stowarzyszenie Papierników Polskich oraz Biuro Gospodarki Odpadami Komunalnymi Urzędu m.st. Warszawy, skupiło ok. 70 uczestników.

? To spotkanie jest szczególne z uwagi na fakt, że polskie osiągnięcia w zakresie gospodarki odpadami, w tym w przetwarzaniu papieru i tektury, nie są zbyt duże ? taką opinię wyraził Zbigniew Fornalski, dyrektor generalny ze Stowarzyszenia Papierników Polskich, który porównał krajową sytuację do tej w Unii Europejskiej. Dziesięć krajów członkowskich ma wskaźnik recyklingu makulatury poniżej 60% (w tym Polska i Rumunia), podczas gdy dla 13 państw UE przekracza on 70%. Wyniki uda się poprawić dzięki podjęciu konkretnych działań (m.in. poprzez próbę oceny przyczyn niskich wskaźników recyklingu, przez koordynację lokalnych oraz regionalnych projektów współpracy gmin z przemysłem papierniczym oraz dzięki dostarczaniu do papierni makulatury z uwzględnieniem normy jakościowej PN-EN 643:2014).

Prelegent zauważył, że jednym z wyzwań, przed którymi staje UE, jest dostępność surowców, dlatego też w ramach działania Europejskiego Partnerstwa dla Innowacji (EIP) w zakresie surowców włóknistych stworzono program, który powinien przyczynić się do zapewnienia zrównoważonego dostępu do surowców dla gospodarki. W obszarze priorytetowym B pt. ?Poprawa prawodawstwa UE w zakresie gospodarki odpadami? przewidziano działanie 5., dotyczące ?Optymalizacji przepływu strumieni odpadów drogą do zwiększenia recyklingu?, obejmujące również zakaz składowania odpadów, które mogą zostać poddane recyklingowi oraz zakaz spalania wybranych rodzajów odpadów. Jak powiedział Zbigniew Fornalski: ? W ostatnich latach przemysł papierniczy w Polsce poprzez kosztowne inwestycje znacznie zwiększył produkcję papierów opakowaniowych ze 100-procentowej makulatury. Uruchomione nowe maszyny papiernicze zaliczają się do jednych z najnowocześniejszych na świecie i mogą wywarzać ok. 420 ? 455 tys. ton papieru z makulatury rocznie. Są to duże, nowoczesne instalacje, które potrzebują surowca o odpowiedniej jakości. W 2013 r. w Polsce odzyskano 2170 tys. ton makulatury, w tym 1590 tys. ton makulatury opakowaniowej. W porównaniu do 2008 r. odzysk makulatury zwiększył się prawie o 32%, w tym opakowaniowej o 29%. W tym samym okresie eksport makulatury zwiększył się o 5,3%, lecz opakowaniowej zmniejszył się o 11%, natomiast import makulatury zwiększył się 32 razy, w tym opakowaniowej wzrósł od 0 do ponad 440 tys. ton rocznie. Przedstawiciel SPP zaznaczył, że: ? Wskaźnik zużycia makulatury w Polsce w 2013 r. wyniósł, wg wstępnych danych, ok. 50,4%, co oznacza, że do produkcji papieru w kraju zużyto więcej surowców wtórnych niż pierwotnych. Wskaźnik odzysku kształtował się na poziomie 49,6%, natomiast recyklingu ? 46,9%.        

Zwiększenie poziomu recyklingu i odzysku makulatury w poszczególnych krajach, to nie lada wyzwanie. W tej trudnej walce pomóc mogą oddolne inicjatywy i doświadczenie państw, w których system gospodarki tego typu odpadem jest efektywny.

Z pewnością wart uwagi jest projekt IMPACT (ang. Introduction and Improvement of Separate Paper Collection to avoid landfilling and incineration), prowadzony przez CEPI. Cel przedsięwzięcia stanowi wsparcie gmin w zakresie efektywnej zbiórki papieru ze strumienia odpadów komunalnych, co ma doprowadzić do ograniczenia składowania i spalania tej cennej dla rynku frakcji. Zadanie to jest obecnie realizowane w Polsce i Rumunii, a w późniejszym czasie jego zakres ma zostać rozszerzony na inne państwa. Równie ważnym celem jest zwiększenie dostępności papieru do recyklingu dla europejskiego przemysłu papierniczego. Jak zaznaczył Ulrich Leberle (CEPI): ? Papier musi być zbierany oddzielnie od innych typów odpadów, co pozwoli utrzymać wysoką jakość produktu z makulatury oraz zbliży obecne poziomy recyklingu tego surowca w Polsce do średniej europejskiej.

Podczas konferencji zaprezentowano również cenne przykłady najlepszych praktyk z Niemiec i Hiszpanii. W niemieckim regionie Rhine-Sieg już w 1990 r. wprowadzono system selektywnej zbiórki makulatury u źródła. Każde gospodarstwo domowe uiszcza opłatę za gospodarkę odpadami ? im więcej produkowanych jest odpadów, których nie można poddać recyklingowi, tym opłata jest wyższa. W zakładzie RSAG wysortowywuje się (później sprzedawany) papier, oceniany w 4-stopniowej skali jakości.

Z kolei w Hiszpanii, stowarzyszenie przemysłu papierniczego Aspapel prowadzi projekt ?Tu papel es importante?, skierowany do miast powyżej 50 tys. mieszkańców. Zakłada on indywidualną ocenę zbiórki makulatury, wskazanie propozycji naprawczych, wprowadzenie odpowiedniego systemu gospodarki odpadami i ostatecznie jego certyfikację. Kluczowym elementem w systemie są niebieskie pojemniki na makulaturę, ustawione nie dalej niż 100 m od budynków mieszkalnych, jak również zbiórka makulatury opakowaniowej od małych przedsiębiorców ?od drzwi do drzwi?. Koszt zbiórki w wysokości 70-90 euro/t ponosi gmina.

? Kiedy o recyklingu mówi firma gospodarująca odpadami lub samorząd organizujący system, to myśli o tym, jak się pozbyć odpadu. Natomiast kiedy o recyklingu mówi papiernia, ma na myśli przetworzenie surowca na pełnowartościowy wyrób. Warto zatem spróbować skonfrontować te dwie perspektywy, by znaleźć złoty środek ? podsumował spotkanie moderator Michał Gawrych (Stora Enso).

Drugiego dnia konferencji istniała możliwość zwiedzenia papierni Stora Enso w Ostrołęce, gdzie dzięki ostatniej inwestycji uruchomiono produkcję niskogramaturowego papieru z makulatury przy użyciu nowoczesnej maszyny MP5. Całkowita wydajność linii to 455 tys. ton papieru w skali roku.

 

Judyta Więcławska