Wiele płaszczyzn recyklingu

W ramach tegorocznego Forum Recyklingu poruszono tematy związane z gospodarką odpadami opakowaniowymi, zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym oraz z sektorami recyklingu pojazdów i obrotu złomem.

Organizatorem tego trzydniowego seminarium (27-29 października 2015 r.) była redakcja czasopisma ?Recykling? wraz z MTP Poznań.

Czy selektywna zbiórka w gminach służy zbieraniu odpadów, czy surowców wtórnych? Czy rozszerzona odpowiedzialność producenta obejmie dofinansowanie tego systemu zbiórki? W jakim kierunku zmierza branża zajmująca się zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym? W jaki sposób propozycja Komisji Europejskiej w sprawie nowego pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym wpłynie na prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce? Jak sektor recyklingu złomu wpisuje się w te trendy?

Tym i wielu innym istotnym zagadnieniom odpadów poświęcony był trzydniowy cykl seminariów podczas czternastej już edycji Forum Recyklingu. Do wygłoszenia referatów zostali zaproszeni specjaliści ? naukowcy, praktycy oraz przedstawiciele administracji rządowej, którzy z wielkim zaangażowaniem opowiedzieli o kwestiach budzących najwięcej emocji.

Gospodarka odpadami opakowaniowymi

-W lipcu br. Parlament Europejski opublikował raport, w którym nawołuje do podążania za nowymi ambicjami i wzrostem efektywności w zakresie gospodarowania odpadami ? mówił Piotr Barczak z European Environmental Bureau, otwierając 27 października br. Forum Recyklingu.

Kwestią przewodnią seminarium była gospodarka odpadami opakowaniowymi i komunalnymi ? ich zbiórka, odzysk oraz finansowanie. Piotr Barczak w materiale wideo inaugurującym spotkanie poruszył kwestię zmian w europejskich dyrektywach odpadowych. Zwrócił uwagę, że selektywnej zbiórce obowiązkowo będą podlegać także odpady biodegradowalne. Wspomniał o paszporcie produktów, który ma być narzędziem pomagającym w komunikacji między producentem a recyklerem. Wątkiem wiodącym była gospodarka o obiegu zamkniętym. ? Czekam aż w Polsce zostanie opublikowany raport, opisujący korzyści ekonomiczne i środowiskowe, które taki system przyniesie ? podsumował Barczak.

Wystąpienie Krzysztofa Baczyńskiego, prezesa Związku EKO-PAK, dotyczyło finansowania systemu selektywnej zbiórki i jej zależności od rozszerzonej odpowiedzialności producenta. ? W Polsce temat ten praktycznie nie istnieje, ale jest coraz bardziej popularny na świecie ? zapowiedział Baczyński. Na przykład we Francji organizacja odzysku ma zwracać gminom 75% kosztu referencyjnego zbiórki i sortowania wszystkich odpadów komunalnych.

Jakub Tyczkowski z Rekopolu wskazał na przyrost o 20-30% ilości tworzyw sztucznych wytwarzanych przez gospodarstwa domowe. Zastanawiano się nad przyczyną niskiej efektywności wprowadzanych zmian w zakresie selektywnej zbiórki. Powodem może być brak synergii między gminami, firmami odpadowymi i wprowadzającymi.

Sytuację na rynku odpadów dwa lata po wprowadzeniu reformy odpadowej opisał Grzegorz Rękawek z Fundacji PlasticsEurope. ? Pojawiło się nowe zjawisko ? powstaje coraz więcej dzikich wysypisk. Zaobserwowano ich wzrost o 20% i dane te są niepokojące ? komentował Rękawek. ?Tworzywa są potrzebne. Jest to innowacyjny materiał XXI w. Niestety, wyższy poziom zebranych odpadów nie przekłada się na skalę recyklingu ? dodał.

O perspektywach rozwoju w gospodarce odpadami opakowaniowymi dyskutowano podczas debaty. ? Rolą wprowadzających jest to, żeby wizja systemu nie stała się utopią, lecz rzeczywistością. Sprawozdania musza mieć przełożenie na rzeczywistość ? mówił Jakub Tyczkowski, prezes Rekopol. ? Zrealizowanie planowanych założeń będzie możliwe dzięki zapewnieniu trzech filarów: zwiększeniu odpowiedzialności finansowania, dbaniu o standardy w całym łańcuchu odpadów i zwiększenia kontroli organizacji odzysku ? dodał Tyczkowski.

Elektroodpady

? Dzisiejsze seminarium w ramach Forum Recyklingu będzie poświęcone ważnej, choć często niedocenianej branży zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ? tymi słowami kolejny dzień Forum rozpoczęła K. Błachowicz. Maciej Krzyczkowski z GDOŚ-u przeanalizował ustawę o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym pod względem audytów zewnętrznych w powiązaniu z EMAS-em. W Polsce w EMAS-ie zarejestrowanych jest 48 organizacji i dzięki temu nasz kraj znajduje się w pierwszej europejskiej dziesiątce pod względem liczby podmiotów skupionych w stowarzyszeniu. EMAS jest najwyższym wyróżnieniem i unijnym standardem zarządzania środowiskowego ? podkreślał Krzyczkowski. Audytora będą wybierały organizacje odzysku, a audyt będzie dokonywany przez akredytowanego weryfikatora EMAS-u. Celem procesu jest sprawdzenie zgodności z przepisami prawa w zakresie ochrony środowiska. Kolejne wystąpienie dotyczyło kwestii baterii i akumulatorów.

– Baterie do obrotu wprowadziło 2774 przedsiębiorców, z czego 2144 dokonało tego wraz ze sprzętem elektrycznym i elektronicznym ? powiedział Michał Korkozowicz, specjalista ds. baterii i akumulatorów, rozpoczynając swoją prezentację. W 2014 roku wymagany poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych miał wynosić 35%. Według raportu GIOŚ-u, w Polsce osiągnięto wtedy pułap 33,06%, a tym samym nie spełniono założeń. ? Firmy zbierające i RIPOK-i i nie mają gwarancji odbioru zebranych baterii, a to swoisty paradoks. Na rynku są zbierane baterie, a równocześnie nie osiągamy wymaganego poziomu. Czy będziemy nadal udawać przed sobą i przed UE, że poziom 45% zostanie szybko osiągnięty? ? podsumował Korkozowicz.

Bogusława Brzdąkiewicz, przedstawiciel Ministerstwa Środowiska, zaprezentowała zmiany w ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Zwróciła uwagę na definicję autoryzowanego przedstawiciela, który zawsze będzie musiał działać za pośrednictwem organizacji odzysku. Ważny jest zakres odpowiedzialności wprowadzającego sprzęt: osiągnięcie minimalnego poziomu nie oznacza zwolnienia z realizacji dalszych zadań. Poziom zbierania ZSEE w latach 2016-2020 ma wynosić nie mniej niż 40% średniorocznej masy sprzętu wprowadzanego do obrotu.

O wyzwaniach związanych z nowymi obowiązkami i perspektywami wprowadzających ZSEE mówił Wojciech Konecki ze Związku Pracodawców AGD. Głównymi zainteresowanymi są podmioty z obszarów: AGD, RTV, IT, telekomunikacji i oświetlenia. Bardzo istotną zmianą ma być nowy podział na grupy produktowe, w którym główna kwalifikacja to sprzęt mały i duży. Mirosław Baściuk z Remondis Elektrorecykling przeanalizował koszty i przychody przetwarzania ZSEE. ? Przetworzyliśmy 170 000 t odpadów w Polsce i problemy branży przetwarzania ZSEE są nam znane. Przede wszystkim chodzi o: niskie dopłaty ze strony organizacji odzysku, niskie ceny surowców, w szczególności złomu i tworzyw sztucznych, oraz o brak standardów przetwarzania ? powiedział Baściuk.

Najtańszy system ZSEE

Na koniec odbyła się emocjonująca debata, dotycząca kosztów i finansowania gospodarki zużytym sprzętem elektrycznym oraz elektronicznym. Wzięli w niej udział: Narcyza Barczak-Araszkiewicz (dyrektor POL-Lighting), Wojciech Konecki i Mirosław Baściuk. Rozmawiano głównie o strategii i funkcjonowaniu zakładów przetwarzania zużytego sprzętu w systemie wolnorynkowym i wojnie cenowej między organizacjami odzysku. ? Polski system jest w tej chwili najtańszy w Europie i musi się to zmienić ? mówił Mirosław Baściuk. ? Dobre chęci są, ale brakuje pieniędzy, aby system dobrze funkcjonował. A może dostępne pieniądze wydawane są w innych celach? ? podsumowała debatę Katarzyna Błachowicz, redaktor naczelna ?Recyklingu?.

Recykling pojazdów

Tematyka rozwój sektora recyklingu pojazdów i rynku obrotu złotem dominowała ostatniego dnia Forum. Pierwszym poruszonym tematem był recykling pojazdów jako ogniwo w gospodarce o obiegu zamkniętym. ? Polityka, oprócz zmian w dyrektywach dotyczących odpadów, zakłada stworzenie planu działań gospodarki o obiegu zamkniętym ? mówił Łukasz Sosnowski z Ministerstwa Gospodarki. ? Wpisanie tego systemu w recykling pojazdów to złożony proces, związany z: wyborem surowców (pierwotnych lub wtórnych), projektowaniem, produkcją i przetwarzaniem oraz dystrybucją pojazdów. Ta ostatnia kwestia postrzegana jest nie tylko przez pryzmat zakupu, ale również eksploatowania pojazdów ? dodał Ł. Sosnowski. ? Ministerstwo Gospodarki przeprowadziło konsultacje, w wyniku których sformułowano podstawowe założenia nowych standardów: innowacyjność i powiązanie z badaniami oraz rozwojem, jakość surowców, zrównoważona konsumpcja i produkcja, nowe możliwości sektora usług ? podsumował Ł. Sosnowski.

Dzięki wystąpieniu prof. dr hab. Agnieszki Merkisz-Guranowskiej z Politechniki Poznańskiej uczestnicy Forum poznali zagraniczne systemy recyklingowe. Na uwagę zasługuje Holandia, w której w latach 90. podpisano porozumienie sektorowe, a za zarządzanie systemem odpowiedzialne jest Konsorcjum ARN. Stacje demontażu otrzymują dofinansowanie do każdego czystego wraku przekazanego do młyna przemysłowego. Kolejnym przykładem była Dania, gdzie wprowadzono opłaty środowiskowe, których głównym celem jest zlikwidowanie szarej strefy. W Norwegii system opłat depozytowych obowiązuje już od 1978 r. We Francji sieć odbioru musi być zapewniona przez producentów, a w Wielkiej Brytanii dodatkowo sformułowano wymóg odnośnie potencjału przerobowego stacji. Najbardziej rozbudowany system recyklingu na świecie funkcjonuje w Japonii. W państwie tym właściciele pojazdów wnoszą opłaty recyklingowe, ale odpowiedzialność za efektywność i w dużej mierze za organizację sieci ponoszą producenci i importerzy samochodów.

? Do recyklingu, w porównaniu z innymi dobrami, trafia wysoki odsetek samochodów ? powiedział Ryszard Gola-Sienkiewicz z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Głogowie, który omówił miejsce branży recyklingu w gospodarce na przykładzie stacji demontażu pojazdów samochodowych. ? W Stanach Zjednoczonych recyklingowi ma być poddawanych 12 mln aut, a w Europie ? 8 mln. Według statystyk, jest to 16. branża, jeśli chodzi o dochody uzyskiwane w USA ? dodał Gola-Sienkiewicz. Ważnym elementem funkcjonowania branży mają są też kadry. W Polsce w obszarze tym zatrudnionych jest blisko 5400 osób.

Profesor dr hab. Włodzimierz Urbaniak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu omówił ? systematycznie wzrastający ? udział tworzyw sztucznych w pojazdach. ? Przemysł samochodowy zużywa prawie 7% całkowitej produkcji tworzyw sztucznych i jest to o ok. 114% więcej niż 20 lat temu ? mówił prof. Urbaniak. Asortyment tworzyw sztucznych stosowanych w pojazdach jest bardzo duży (przeciętny samochód zbudowany składa się z ok. 2 tys. rodzajów materiałów polimerowych). Stacja demontażu może dostarczyć 100 000 t tworzyw sztucznych. ? Najlepsze efekty uzyskuje się, dobierając optymalny model recyklingu dla danego strumienia tworzywa sztucznego ? podsumował prof. Urbaniak.

W kolejnej prezentacji Mariusz Szwedziński z CMC Poland przedstawił warunki przyjęcia złomu do strzępiarki. Reprezentowana przez niego firma zajmuje się produkcją gotowych wyrobów stalowych przy minimalnej ingerencji w środowisko. Chodzi m.in. o ograniczenie emisji pyłowej, czy też zabezpieczenie gruntu i wód gruntowych. Recyrkulacja aluminium była z kolei tematem wystąpienia Przemysława Grzybka z Alumetalu. ? Unikatową właściwością aluminium jest jego odnawialność. Przy odpowiednim podejściu do procesu produkcyjnego aluminium można wielokrotnie przetwarzać, jednocześnie zachowując wysoką jakość produktu końcowego ? mówił Grzybek. ? Udział wagowy aluminium w masie samochodów systematycznie wzrasta ? dodał przedstawiciel Alumetal. Wskutek braku produkcji aluminium pierwotnego, rosnąca konsumpcja aluminium w Europie musi być zaspokojona przez aluminium z recyklingu oraz import tworzywa spoza Europy.

Jakub Smakulski z Eko-Auto przedstawił oblicza szarej strefy. Stowarzyszenie skontrolowało podmioty podejrzewane o nielegalny demontaż pojazdów. Głównymi niedociągnięciami ma być oczywiście brak ewidencji jakościowej i ilościowej wytwarzanych odpadów oraz wymaganych dokumentów.

Seminarium zakończyła debata prowadzona przez Katarzynę Błachowicz. Ostatnia dyskusja podczas tegorocznego Forum Recyklingu dotyczyła możliwości wprowadzania rozwiązań systemowych w recyklingu pojazdów i sposobów likwidacji szarej sfery. Swoje poglądy przedstawili: Hanna Kończal (zastępca wielkopolskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska), Adam Małyszko (prezes Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów), prof. dr hab. Agnieszka Merkisz-Guranowska (Politechnika Poznańska), Jakub Smakulski (prezes Polskiego Stowarzyszenia Stacji Demontażu Pojazdów Eko-Auto).

? Już teraz zapraszamy na jubileuszową, XV edycję Forum Recyklingu ? powiedziała na koniec Katarzyna Błachowicz, redaktor naczelna czasopisma ?Recykling?.

Dawid Lemanowicz

 

Od redakcji

Prezentacje z Forum Recyklingu są dostępne na stronie www.portalkomunalny.pl w zakładce FORUM RECYKLINGU.