Kongres Envicon – sesja inauguracyjna #wybieramsrodowisko

Uroczystego otwarcia Kongresu Envicon dokonali właściciele Abrysu: Magdalena Dutka i Robert Rosa. – Zapewniam, z nikim nie spędzicie tak dobrze jedynego dnia bez rządu jak z nami na Enviconie. Możecie więc poharcować, do czego zachęcam – żartował na początek  kongresu Robert Rosa.

#wybieramsrodowisko

Inauguracyjny panel toczył się pod hasłem #wybieramsrodowisko. To hasło znane jest już dobrze branży ochrony środowiska. W okresie przedwyborczym wydawnictwo Abrys zorganizowało Strefę Dialogu między branżowymi ekspertami a kandydującymi politykami. Czytelnicy Portalu Komunalnego mogli je śledzić w formie video lub tekstowej.

Od wyborów upłynęły dwa miesiące, ale oczywiście nadal gospodarka komunalna stoi przed wielkimi wyzwaniami i barierami rozwojowymi. Sprostanie im zależy w dużej mierze od zmian w prawie, modelu funkcjonowania oraz podjęcia wielu innych działań „naprawczych”. Politycy zatem stoją przed olbrzymimi wyzwaniami. Na szczęście mogą liczyć na wsparcie największych organizacji samorządu terytorialnego, izb gospodarczych branży odpadowej, ciepłowniczej i wodociągowo-kanalizacyjnej.

Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta

Debata poprowadzona przez Robert Rosę i Piotra Talagę (redaktor naczelny czasopism Abrysu) stanowiła kontynuację działań, już niemal w nowej rzeczywistości politycznej. Na początku eksperci branżowi wygłaszali opinie będące niejako wnioskami z przygotowanego przez nich oraz redakcję Przeglądu Komunalnego dezyderatu, który został rozesłany do partii politycznych.

Jak możemy przeczytać na jego wstępie, „w ocenie organizacji samorządu terytorialnego oraz izb gospodarczych zrzeszających podmioty funkcjonujące w branży gospodarki komunalnej konieczne są pilne działania zmierzające do wdrożenia następujących rozwiązań i regulacji ustawowych”.

O poszczególnych punktach dezyderatu opowiadali m.in.

• Krzysztof Kawczyński, przewodniczący Komitetu Ochrony Środowiska w Krajowej Izbie Gospodarczej
• Marek Kornatowski, prezes Fundacji Dolnośląskiego Forum Wodociągowego
• Jacek Szymczak, prezes Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie.
• Michał Dąbrowski, przewodniczący rady Polskiej Izby Gospodarki Odpadami (PIGO)
• Tomasz Uciński, prezes Krajowej Izby Gospodarki Odpadami (KIGO)
• Andrzej Porawski, dyrektor biura Związku Miast Polskich
• Piotr Szewczyk, prezes Rady RIPOK
• Karol Wójcik, przewodniczący Rady Programowej w Izbie Branży Komunalnej
• Leszek Świętalski, dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej

Zdaniem ekspertów Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta powinna nastąpić jednocześnie z wdrożeniem systemu kaucyjnego. Konieczne jest bowiem zasilenie systemu gospodarki odpadami strumieniem pieniądza, pochodzącym od producentów i wprowadzających do obrotu (zasada, że zanieczyszczający płaci). – Polska nadal nie wdrożyła ROP-u, mamy 2 lata opóźnienia względem przepisów europejskich. Trzeba ją jak najszybciej wdrożyć, nie czekając na system kaucyjny, którego wdrożenie  spowoduje drenaż systemu gminnego. Dlatego ROP to kluczowy temat – mówił Krzysztof Kawczyński (KIG).

300-400 mld zł dla ciepłownictwa

Kolejny postulat – konieczny jest powrót do wcześniejszego modelu polityki taryfowej w branży wod-kan, która pozostawała w kompetencji gminy. Alternatywę stanowi pozostawienie regulatora, ale w zmienionym, odpolitycznionym kształcie (np. na wzór Urzędu Regulacji Energetyki) i/lub zmiana kompetencji Wód Polskich z instytucji akceptującej na opiniującą wnioski taryfowe.

Niezwykle istotne są gwarancje stabilizacji ekonomicznej dla branży ciepłowniczej. – Sektor ciepłownictwa w Polsce jest dobrze rozwinięty. Cechuje go interdyscyplinarność. Dostarczamy ciepło do 52 proc. gospodarstw domowych. Przed nami wielka transformacja. Nakłady w perspektywie do 2035 roku to kwota rzędu 300-400 mld. zł. Trzeba poprawić rentowność sektora i wprowadzać racjonalne rozwiązania systemowe – opowiadał Jacek Szymczak (IGCP).

Wsparcie inwestycji ITPOK

Inna ważna kwestia to przyspieszenie i standaryzacja wydawania decyzji administracyjnych na etapie inwestowania i eksploatacji instalacji w gospodarce odpadami. Proces inwestycyjny w gospodarce odpadami trwa średnio 3-5 lat. Najdłuższym elementem tego okresu jest uzyskiwanie decyzji administracyjnych.

Eksperci podkreślali, że odzysk energii z odpadów powinien być priorytetem państwa. W Polsce brakuje mocy przerobowych dla legalnego zagospodarowania frakcji odpadowych, które nie nadają się do recyklingu i składowania. To wynik z niedostatecznej ilości instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych (ITPOK) oraz spalarni odpadów niebezpiecznych. Utylizacja porzuconych odpadów nie zlikwiduje problemu i przyczyn patologii, określanej jako mafia śmieciowa. Konieczne jest dalsze wsparcie inwestycji ITPOK i spalarni odpadów niebezpiecznych ze środków publicznych.

Niezbędna jest ogólnopolska kampania informacyjno-edukacyjna finansowana ze środków publicznych, która wskazywałaby na korzyści społeczne i środowiskowe funkcjonowania instalacji odzysku energii z odpadów.

Brak znajomości prawa UE

Dialog, to kolejne słowo bardzo często pojawiało się w ustach ekspertów branżowych jak i polityków, co potwierdza Tomasz Uciński (KIGO). – Podstawa to dialog izb branżowych z władzą. Jeśli będzie porozumienie, uda się znaleźć odpowiednie rozwiązania. Należy dążyć do samowystarczalności energetycznej gmin. Mankamentem w Polsce jest brak znajomości prawa unijnego.

Zwracano także uwagę na równość podmiotów, bo w gospodarce komunalnej funkcjonują zarówno przedsiębiorstwa będące w posiadaniu samorządu, jak i podmioty prywatne. Wykonują te same zadania i powinny mieć analogiczne możliwości dostępu do rynku i warunki uzyskania wsparcia swych inwestycji ze środków publicznych.

Priorytety rządu

Co ważne, podobne opinie mieli przedstawiciele świata polityki. Do Wrocławia nie mogli przyjechać reprezentanci partii politycznych, ponieważ na jutro planowane jest zaprzysiężenie nowego rządu. Mimo to uczestniczyli oni w panelu w formie nagranych wcześniej wystąpień on-line odtwarzanych na dużym ekranie – wystąpienia przesłali:

• Andrzej Grzyb (Trzecia Droga, PSL)
• Gabriela Lenartowicz (Koalicja Obywatelska)
• Krzysztof Mulawa (Konfederacja)
• Paweł Sałek (PiS)
• Anna Sobolak (Koalicja Obywatelska)

Anita Sowińska (Nowa Lewica) wystąpiła online.

– Mamy już premiera, rządu jeszcze nie, ale to rozstrzygnie się za kilka dni. Wyzwania branży są rzeczywiście duże. Polsce potrzebna jest strategia GOZ dostosowana do wyzwań i celów. Musi dojść do wiarygodnej analizy potrzeb branży komunalnej i realizacja odpowiednich rozwiązań. GOZ, ROP, odzysk energii z odpadów, właściwa hierarchia gospodarki odpadami, to tylko kilka z priorytetów jakie powinien mieć rząd. Zresztą w umowie koalicyjnej zwarto ważne postulaty. Nie mogę zadeklarować, że wszystko zostanie wdrożone, ale zapraszam wszystkich do dalszych rozmów – mówiła Anita Sowińska (Nowa Lewica).

Ustawa wiatrakowa

Wtórowali jej pozostali. – Gospodarka komunalna ma bardzo szeroki zakres. Dotyka również sektor ciepłownictwa, przed którymi wielkie wyzwania, m.in. pozyskanie ciepła z odpadów komunalnych – mówił Paweł Sałek (PiS).

Krzysztof Mulawa (Konfederacja) odniósł się do „ustawy wiatrakowej”. – Debata #wybieramśrodowisko pokazuje, że można rozmawiać o ochronie środowiska w sposób merytoryczny i otwarty, ze wszystkimi. W ostatnich dniach Polska żyła „ustawą wiatrakową”. Nie jesteśmy jej przeciwnikiem, ale nie należy opierać polityki na energii wiatrowej – mówił Mulawa.

I zaraz dodał: – Sformułowanie „spalanie odpadów” ma znaczenie negatywne, dlatego moim zdaniem należy używać słów „utylizacja”. Procedury administracyjne hamują tego rodzaju rozwiązania. Przydałaby się odpowiednia kampania społeczna

Zdaniem Gabrieli Lenartowicz (Koalicja Obywatelska), branża komunalna i samorządy są w szczególnym momencie. – Jakość życia zależy od stanu środowiska, na które ogromny wpływ ma sektor komunalny. Jesteśmy w trakcie transformacji GOZ. Powinniśmy ograniczać ilość odpadów oraz je przetwarzać, dalej wykorzystywać, by nie zużywać zbyt wiele energii na ich przetwarzanie. Jej partyjna koleżanka, Anna Sobolak stwierdziła, że ROP powinien wyprzedzić system kaucyjny, gdyż najpierw trzeba wypracować ogólne zasady a potem szczegóły.

Deklaracje są, czekamy na efekty

Podsumowując wypowiedzi ekspertów i posłów. Wojciech Janka prezes stowarzyszenia w Krajowym Forum Dyrektorów Zakładów Oczyszczania Miast stwierdził, że nadmiar prawa szkodzi. – Obecne prawo generuje koszty, utrudnia działanie, jest przeregulowane. Jednak aż się prosi o komisję zajmującą się gospodarką komunalną, a w szczególności gospodarką odpadami. Cieszą mnie deklaracje polityków i ekspertów branżowych o współpracy.

Nasuwa się prosty wniosek po debacie: chęć współpracy płynie zarówno ze świata polityki  (niezależnie od ugrupowania) jak i branży. Istnieje świadomość wielkich wyzwań. Są pomysły rozwiązań. Pozostaje więc kontynuować dialog, a przede wszystkim czekać na jego pierwsze efekty.

Kongres Envicon odbywa się we Wrocławiu i potrwa do jutra.