Recykling w przemyśle motoryzacyjnym

Moderatorem dyskusji była prof. dr hab. Agnieszka Merkisz-Guranowska, Dyrektor Instytutu Transportu z Politechniki Poznańskiej, a ekspertami zaproszonymi do dyskusji: Adam Małyszko, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów FORS, Daniel Chojnacki, Partner i szef zespołu ochrony środowiska, Domański Zakrzewski Palinka sp. k., Andrzej Kubik, Wiceprezes Zarządu “Polskie Stowarzyszenie Recyklerów Opon”, Mateusz Stańczyk, “Polskie Stowarzyszenie Recyklerów Opon”, SMM Legal oraz Kamil Kulesza, Prezes Zarządu ECO-Cars sp. z o.o.

Najważniejsze wyzwania

Podczas panelu eksperci, w tym prawnicy, przedstawiciele przemysłu motoryzacyjnego oraz recyklerzy, debatowali nad najważniejszymi wyzwaniami, przed jakimi stoi branża. Kwestie takie jak recykling baterii, czy wdrażanie paszportów bateryjnych stanowią priorytety nie tylko z perspektywy środowiskowej, ale także prawnej. Eksperci podkreślili, konieczność dostosowania się do tych zmian. Przemysł motoryzacyjny musi być bowiem gotowy na nowe wymagania dotyczące gospodarki odpadami.

W dobie transformacji przemysłowej oraz rosnących wymagań środowiskowych, recykling w przemyśle motoryzacyjnym staje się kluczowym elementem strategii zrównoważonego rozwoju. Paneliści omówili również znaczenie wykorzystania recyklatów oraz kwestię zastępowania surowców pierwotnych materiałami pochodzącymi z odpadów poprodukcyjnych. Kolejnym istotnym tematem jaki pojawił się podczas panelu było znaczenie demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).

 Wykorzystanie recyklatów w automotive

Coraz większa liczba producentów samochodów inwestuje w technologie umożliwiające wykorzystanie recyklatów w procesach produkcyjnych. Odpady plastikowe, metalowe, a nawet tekstylne znajdują zastosowanie przy produkcji nowych pojazdów. Przykładowo, plastikowe elementy wnętrz samochodów, takie jak panele drzwiowe czy konsola centralna, coraz częściej produkowane są z materiałów pochodzących z recyklingu. Takie podejście pozwala na zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych i ograniczenie emisji CO2 związanej z ich wydobyciem oraz obróbką.

Przemysł motoryzacyjny, choć na pierwszy rzut oka kojarzony głównie z metalem i elektroniką, intensywnie wykorzystuje również materiały włókiennicze, które są kluczowe w produkcji współczesnych samochodów. Każdy pojazd zawiera aż do 13 różnych typów polimerów, z czego około 66% stanowią trzy podstawowe: polipropylen, poliuretan oraz polichlorek winylu (PVC). W tym kontekście poliuretany zasługują na szczególną uwagę – te syntetyczne polimery, będące owocem zaawansowanych procesów chemicznych, stanowią prawie 8% światowej produkcji tworzyw sztucznych. Dlaczego są tak istotne? Bo to właśnie ich wszechstronne właściwości decydują o szerokim zastosowaniu w motoryzacji. Dwa główne rodzaje pianek poliuretanowych – sztywne i elastyczne – odgrywają kluczową rolę: elastyczne, z powodzeniem stosowane w produkcji siedzeń samochodowych, oraz sztywne, nieocenione w izolacjach zarówno w motoryzacji, jak i budownictwie

Wykorzystanie odpadów poprodukcyjnych

Jednym z wyzwań przemysłu motoryzacyjnego jest maksymalne zagospodarowanie odpadów poprodukcyjnych, które powstają na różnych etapach produkcji pojazdów. W ramach GOZ, odpady te mogą być przetwarzane i ponownie wykorzystywane, np. w produkcji komponentów, co znacząco zmniejsza potrzebę wydobycia nowych surowców. Przykładem może być stal pochodząca z odpadów produkcyjnych, która po przetworzeniu wraca do produkcji nowych elementów samochodowych.

Demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji

Pojazdy wycofane z eksploatacji mogą być cennym źródłem surowców wtórnych, które mogą być ponownie wprowadzone do obiegu. Demontaż i odpowiednia segregacja materiałów, takich jak metale, tworzywa sztuczne czy szkło, pozwalają na ich ponowne wykorzystanie w procesie produkcyjnym. W ten sposób ogranicza się nie tylko ilość odpadów, ale także potrzebę eksploatacji nowych surowców naturalnych. Warto dodać że obecnie obowiązująca dyrektywa o pojazdach wycofanych z eksploatacji zostanie zastąpiona rozporządzeniem, które ma na celu poprawę wykorzystania, czy efektywniejsze wykorzystanie zasobów, również zagospodarowanie odpadów w trakcie całego cyklu życia pojazdów.

Odpady źródłem nowych materiałów i surowców

Odpady motoryzacyjne, które powstają zarówno na etapie produkcji, jak i po zakończeniu eksploatacji pojazdów, stają się cennym źródłem materiałów do dalszej produkcji. Recykling elementów takich jak akumulatory, opony, a nawet elektronika samochodowa, umożliwia odzyskanie cennych surowców. Nowoczesne technologie pozwalają na efektywne przetwarzanie tych materiałów i ich ponowne wykorzystanie, co z kolei prowadzi do ograniczenia zużycia surowców pierwotnych.

Przemysł motoryzacyjny znajduje się w kluczowym momencie zmian, które wymuszają na nim dostosowanie się do wymogów zrównoważonego rozwoju. Recykling, wykorzystanie odpadów poprodukcyjnych i surowców wtórnych to jedne z najważniejszych narzędzi, które mogą pomóc w osiągnięciu tego celu.

Dyskusja o teraźniejszości i przyszłości branży

Adam Małyszko, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów FORS podkreślił, że problemem w obszarze recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji jest fakt, iż w legalnych stacjach demontażu pojazdów zbieranych jest mniej niż 50% pojazdów, pozostałe ponad 50% demontowanych jest w szarej strefie. Dodał też, że ROP w przypadku motoryzacji oznacza w praktyce obciążenie głównie legalnie działających stacji demontażu. Zauważył, że rozwiązaniem motywującym użytkowników końcowych do legalnego oddania pojazdów  i wycofania ich z eksploatacji w sposób zgodny z prawem mogłyby być zachęty ekonomiczne.

Daniel Chojnacki, Partner i szef zespołu ochrony środowiska, Domański Zakrzewski Palinka sp. k. podkreślił znaczenie regulacji prawnych w kształtowaniu przyszłości recyklingu w przemyśle motoryzacyjnym. Zwrócił uwagę na odniesienia w prawie polskim do bieżących i przyszłych regulacji unijnych, które będą miały wpływ na branżę motoryzacyjną. Zaznaczył, że wkrótce branże czekają istotne zmiany prawne, które wpłyną na procesy związane z recyklingiem i gospodarowaniem odpadami. Dotyczy to na przykład kwestii baterii, paszportów bateryjnych, rozporządzenia dotyczącego metali ziem rzadkich, a także zasad transgranicznego przemieszczania odpadów.

– W Polsce recyklingowi poddawanych jest zaledwie 17 % opon wprowadzanych na rynek powiedział Andrzej Kubik, Wiceprezes Zarządu “Polskie Stowarzyszenie Recyklerów Opon”. – Tymczasem polskie instalacje mogłyby podawać recyklingowi nawet 100% opon wprowadzanych na rynek. W praktyce w Polsce recyklingowi poddawane są opony przywożone spoza granc naszego kraju. ROP w oponach nie działa tak jak powinien – podsumował Andrzej Kubik.

Kamil Kulesza, Prezes Zarządu ECO-Cars sp. z o.o. również ocenił, że to właśnie stacje demontażu pojazdów są coraz bardziej obciążone. Wśród pomysłów na zmianę tej sytuacji pojawił się taki aby to producenci samochodów finansowali stacje demontażu. – Niestety w tej chwili, wystarczy, ze producent samochodów ma podpisane trzy umowy ze stacjami demontażu w każdym województwie aby mówić o spełnieniu wymogów prawnych – mówił Kulesza i doda, ze problemem z jakim boryka się branża jest tez funkcjonowanie bazy danych o odpadach. – Niestety, system ten, nie pozwala na weryfikację kontrahentów w sposób należyty – podsumował Kamil Kulesza.

– Kluczową kwestią są zmiany w świadomości jeśli chodzi o kwestie związane z recyklingiem w branży motoryzacyjnej – podsumował dyskusję Mateusz Stańczyk reprezentujący “Polskie Stowarzyszenie Recyklerów Opon”, SMM Legal i dodał, optymistycznie że pytanie o przyszłość branży nie dotyczy tego czy ale kiedy nastąpi zmiana.