Wykryto wirus polio typ 2 w warszawskich ściekach. Interweniują służby

W związku z wykryciem wirusa polio typ 2 w ściekach w Warszawie podjęto decyzję o rozszerzeniu badań na terenie miasta. Wzmożono też nadzór nad występowaniem ostrych porażeń wiotkich u dzieci do 15. roku życia.

Służby sanitarne informują, że prawie 96 procent dzieci na Mazowszu zaszczepionych jest przeciw polio, a w całym kraju jednak tylko 88 procent. W związku z tym, służby sanitarne wystosowały apel do personelu medycznego oraz rodziców i opiekunów dzieci o uzupełnienie brakujących szczepień przeciwko polio. W tym kontekście przedstawiciele krajowych służb podkreślają, że szczepienie jest bezpłatne dla wszystkich osób do 19. roku życia.

Wspólny komunikat GIS i Krajowych konsultantów 

W związku z zaistniałą sytuacją, wspólny komunikat wydał Główny Inspektorat Sanitarny, Krajowy Konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych, a także Krajowy Konsultant w dziedzinie epidemiologii.

W komunikacie tym czytamy, że: „Od 2002 r. Europa jest wolna od zakażeń wywołanych dzikim wirusem poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), ostatnie dwa zachorowania w Polsce odnotowano w 1982 r. i 1984 r. Jednak ze względu na występowanie przypadków tej choroby w Azji i Afryce, prowadzony jest ciągły nadzór nad przypadkami porażeń wiotkich oraz badania ścieków komunalnych pod kątem występowania wirusów poliomyelitis.”

Autorzy komunikatu podkreślają również, że sporadycznie w toku tych badań wykrywane są zmutowane formy wirusa, które nie stanowią zagrożenia dla osób zaszczepionych, ale mogą być niebezpieczne dla osób nieposiadających odporności poszczepiennej. W listopadzie 2024 r. w próbce ścieków komunalnych pobranej w Warszawie ujawniono obecność wirusa polio typu 2, co jednak nie świadczy o zachorowaniach wśród ludzi, ale zgodnie z wytycznymi WHO wskazuje na konieczność podjęcia działań zapobiegawczych. 

Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej 

W związku z wyżej opisanym zdarzeniem, Państwowa Inspekcja Sanitarna podjęła następujące działania:

• rozszerzono badania ścieków na terenie Warszawy,
• wzmożono nadzór nad występowaniem ostrych porażeń wiotkich u dzieci do 15. r.ż.,
• oszacowano grupę dzieci niezaszczepionych przeciwko poliomyelitis na terenie Warszawy,
• zaktualizowano stany magazynowe szczepionek przeciwko poliomyelitis,
• przekazano informację do podmiotów leczniczych na terenie Warszawy o konieczności uzupełnienia szczepień przeciwko polio u dzieci nieszczepionych oraz informację dot. obowiązku zgłaszania chorób zakaźnych i przypadków porażeń wiotkich,
• umieszczono informacje nt. poliomyelitis na stronie internetowej oraz w mediach, społecznościowych Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie,
• szkoły aktywnie włączyły się do akcji informacyjnej, przekazując rodzicom w dziennikach elektronicznych informacje o poliomyelitis oraz konieczności uzupełnienia szczepień.

Dodajmy również, że podjęte dotychczas oraz planowane działania zostały zaakceptowane przez Światową Organizację Zdrowia. W tym kontekście warto też wspomnieć o tym, że podobne zdarzenia miały miejsce w ostatnim czasie w Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii.

Alarmująca sytuacja 

Główny Inspektor Sanitarny, doktor Paweł Grzesiowski, przyznał także, że jest to sytuacja alarmująca, ale podkreślił, że nie potwierdzono zachorowań.

– Najważniejszy przekaz jest taki, że jeśli jesteś niezaszczepiony, mimo że w Polsce nie ma przypadków dzikiego polio od 40 lat, sytuacja się zmienia – wyjaśnia szef GIS. – Zmutowane formy wirusa nie stanowią bowiem zagrożenia dla osób zaszczepionych, ale mogą być niebezpieczne dla osób nieposiadających odporności poszczepiennej.

Jak chronić się przed polio? 

Do zakażenia dochodzi głównie drogą pokarmową i kropelkową (np. podczas kaszlu, kichania i mówienia) przez bliską styczność z zakażonym człowiekiem, a także przez przedmioty skażone wirusem znajdującym się w wydzielinach z gardła lub kałem, a także żywność lub wodę zanieczyszczoną ściekami.

Zakażenia poliowirusami wywołują różnorodne objawy chorobowe – od zakażeń bezobjawowych, przez gorączkę, bóle głowy i objawy żołądkowo-jelitowe, postacie oponowe (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), aż do ciężkich zachorowań porażennych (poliomyelitis).

Porażenia pojawiające się w przebiegu choroby obejmują poszczególne grupy mięśni kończyn lub tułowia. Niedowłady są zwykle trwałe. U 10% osób choroba kończy się śmiercią.

Skala zagrożeń na świecie 

Do krajów,  w których poliomyelitis występuje endemicznie, należą Afganistan oraz Pakistan. W 2024 r. przypadki polio zarejestrowano również w Demokratycznej Republice Konga, Mozambiku, Beninie, Angoli, Kamerunie, Czadzie, Etiopii, Gwinei, Gwinei Bissau, Indonezji, Liberii, Mali, Nigrze, Nigerii, Okupowanym Terytorium Palestyny, Somalii, Sudanie Południowym, Senegalu oraz w Jemenie.  W 2024 r. na świecie odnotowano łącznie 289 przypadków poliomyelitis.

Zgodnie z zaleceniami WHO wszystkie osoby podróżujące do regionów, w których potwierdzono występowanie poliowirusów powinny być w pełni zaszczepione przeciwko poliomyelitis.

Zalecany kontakt z lekarzem  

W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat możliwych sposobów profilaktyki, w tym także informacji o innych chorobach zakaźnych występujących w danym obszarze lub kraju, należy przed wyjazdem skontaktować się z lekarzem medycyny podróży, najlepiej nie później niż 6–8 tyg. przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki, np. szczepionki przeciwko poliomyelitis.

Podczas pobytu w krajach występowania poliomyelitis należy zachować podstawowe zasady higieny obowiązujące w życiu codziennym i podczas wyjazdów zagranicznych (np. częste mycie rąk, dezynfekcja rąk środkami na bazie alkoholu min.60%, picie wody butelkowanej , picie wody przegotowanej, unikanie picia wody o nieznanym pochodzeniu).