Czy zieleń może aktywizować i edukować? Miejska Sztuka Ogrodowa 2016 [WIDEO]

– O potrzebie organizacji seminarium świadczy liczba ok. 600 słuchaczy, corocznie biorących w nim udział – stwierdził dr hab. Piotr Urbański z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, wieloletni prowadzący konferencję. – Podczas tegorocznego seminarium przyjrzeliśmy się bliżej potrzebom mieszkańców miast. Zwróciliśmy uwagę na aktywizację zarówno dzieci, dorosłych, jak i seniorów, uwzględniając przy tym ich ewentualne dysfunkcje fizyczne bądź umysłowe – powiedziała Judyta Więcławska, redaktor prowadząca miesięcznik „Zieleń Miejska”.

Podczas imprezy położono też nacisk na sensoryczne postrzeganie i ocenę przestrzeni miejskiej, w tym terenów zieleni. Ponadto spotkanie oscylowało wokół tematyki szeroko pojętej edukacji. Rozmawiano o możliwościach i formach edukowania społeczeństwa, ukazując jak najlepsze praktyki płynące z kraju. Patronat honorowy nad seminarium objęli rektor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, prof. dr hab. Grzegorz Skrzypczak, oraz prezydent Poznania – Jacek Jaśkowiak. Organizację spotkania wsparli także: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Twórców Ogrodów, Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu, Radio Merkury, miesięczniki: „Przegląd Komunalny” i „Architektura i Biznes” oraz portale: wymarzonyogrod.pl, portalkomunalny.pl i zielonalekcja.pl.

Budżet na zieleń

„Pieniądze na zieleń w mieście: budżety obywatelskie” to wykład rozpoczynający jubileuszową edycję seminarium. Podczas swojego wystąpienia Magdalena Wojtuch z Fundacji Sendzimira omówiła budżet partycypacyjny jako sposób na włączenie mieszkańców w podejmowanie decyzji i konsultacji dotyczących części finansów danej gminy.– Dyskusja docelowa w tym zakresie ma służyć poznaniu preferencji rozwojowych mieszkańców, by włączyć ich w rozwiązywanie lokalnych problemów – mówiła.

Jak podała, samorządy przeznaczają do dyspozycji lokalnych społeczności na budżety obywatelskie niewielki procent: od 100 tys. zł w małych gminach do ponad 40 mln zł w największych. Z kolei jeden z największych budżetów partycypacyjnych ma Łódź. Przykładowo na ogrody Jana Karskiego w tym mieście przeznaczono 2,32 mln zł, a na park Julianowski 1,44 mln zł.

Magdalena Wojtuch poinformowała również, że w 2017 r. do wykorzystania jest w sumie 318 mln zł. W ramach tego typu budżetów wśród masowo realizowanych projektów w niewielkiej skali należy wymienić: nasadzenia przyuliczne, rewitalizację skwerów i podwórek, porządkowanie zieleńców, a także tworzenie ogrodów kwiatowych i enklaw zieleni. Z kolei do najbardziej innowacyjnych projektów należą realizowane woonerfy (rodzaj ulicy w strefie zurbanizowanej, na której położono nacisk na wysoki poziom bezpieczeństwa, uspokojenie ruchu i wysokie walory estetyczne), wiklinowe ławeczki w Krakowie i obsadzenie pnączami 50 altan śmietnikowych w Nowej Hucie. Jak podkreśliła M. Wojtuch, w Polsce nie ma aktów prawnych bezpośrednio odnoszących się do budżetów obywatelskich. Samorządy wprowadzają je na podstawie art. 5a ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym w sprawach istotnych dla gminy mogą być przeprowadzane konsultacje z mieszkańcami według zasad i trybu określonych w stosownej uchwale. Inaczej niż w przypadku konsultacji kluczową zasadą budżetu partycypacyjnego jest wymóg realizacji postanowień i gwarancja uwzględnienia decyzji mieszkańców, a głosowanie jest wiążące.

Niebanalne pomysły

Do budżetów partycypacyjnych coraz częściej zgłaszane są też tzw. ogrody społeczne, które zwykle są zakładane i pielęgnowane przez członków lokalnych społeczności. Jak zapewniała uczestników dr inż. Monika J. Latkowska ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, tego typu miejsca często są ogólnodostępne i służą aktywizacji mieszkańców. – Mogą z nich korzystać na ustalonych zasadach wszyscy zainteresowani, którzy chcą doglądać roślin i odpoczywać w zielonym otoczeniu – dodała. W ramach budżetu obywatelskiego mogą powstawać też tzw. łąki kwietne. Znajdują one swoje zastosowanie w przestrzeni miejskiej – m.in. przy drogach, na rondach czy wałach. Gatunki roślin kwitnących są bardziej niż trawy odporne na suszę, stąd są w stanie przetrwać upały bez nawadniania. – Niosą one wiele korzyści zarówno dla mieszkańców, jak i dla przyrody. Bardzo ważnym, pozytywnym aspektem są też oszczędności w budżecie – mówili Karol i Maciej Podyma z Fundacji Łąka. Jak poinformowali podczas swojego wystąpienia, miejskie łąki kwietne pozwalają ograniczyć koszenie na danym terenie do jednego lub dwóch w roku, a to z kolei pozwala zaoszczędzić znaczne kwoty na przestrzeni kilku lat.

Co to jest hortiterapia? ZOBACZ WIDEO!

Bardzo ciekawy wykład przedstawiła też Gabriela Wiśniewska, prowadząca portal ogrodleczy.pl, na temat innowacyjnej metody terapii, tzw. hortiterapii. Jest to rodzaj warsztatów ogrodniczych, dzięki którym dana osoba może poprawić zdrowie fizyczne i psychiczne oraz samopoczucie poprzez kontakt z roślinami i prowadzenie upraw ogrodniczych. – Jej sukces zależy od współpracy osób ze środowiska medycznego, terapeutycznego i ogrodniczego – mówiła G. Wiśniewska. Jak stwierdziła, zadania tej ostatniej grupy to m.in. dobieranie odpowiednich gatunków, aby można było bezpiecznie przeprowadzić zajęcia z pacjentami, a także wskazywanie rozwiązań projektowych, która ułatwiają poruszanie się i korzystanie z ogrodu.

Bezpieczne place zabaw

Czy zaprojektowany plac zabaw jest dostępny dla wszystkich: dziecka w każdym wieku, osoby niepełnosprawnej, rodziców pilnujących swoje dzieci? Jaką funkcje pełnią place zabaw? Czy są estetyczne i bezpieczne? Tego typu kwestie poruszyła w swoim wystąpieniu Anna Komorowska z pracowni k., zajmującej się projektowaniem placów zabaw. – Dostępny plac zabaw zawiera urządzenia i elementy naturalne skłaniające do różnych aktywności, oddziałujące na różne zmysły, pozwalające na zabawę niezależnie od wieku i stopnia sprawności – stwierdziła A. Komorowska. Jak dodała, użytkownikom trzeba zapewnić też niezbędną infrastrukturę, typu kosz na śmieci, oświetlenie, częściowe zadaszenie, poidełko czy toaleta z przewijakiem. – Dostępny plac zabaw powinien być też zgodny z normą PN-EN 1176 i mieć odpowiednią nawierzchnię amortyzującą – podsumowała.

– Cel seminarium „Miejska Sztuka Ogrodowa”, czyli propagowanie wiedzy na temat terenów zieleni miast i krajobrazu otwartego, został osiągnięty. Z pewnością nie będzie to jednak ostatnie spotkanie. W przyszłym roku pojawimy się z nowymi tematami – zapowiada dr hab. Piotr Urbański.