Drony w służbie samorządów

Postępująca inwigilacja?

Mimo ogromnych możliwości, jakie zapewniają nowoczesne bezzałogowce, ich stosowanie budzi dużo zastrzeżeń. Należy wziąć pod uwagę chociażby fakt, że wciąż w Polsce brakuje jednoznacznych regulacji prawnych, dotyczących np. zasad stosowania monitoringu. Anna Walkowiak z fundacji Panoptykon, działającej na rzecz prawa do prywatności, uważa, że coraz powszechniejsze wykorzystywanie dronów, także przez władze samorządowe, może stanowić zagrożenie dla ochrony danych osobowych i prywatności. Drony często wyposażone są w kamery oraz w rejestratory zapisujące obraz. Przy ich użyciu dochodzi do utrwalenia wizerunku osób, które znalazły się w zasięgu kamery.

– Takie nagrania powinny podlegać przepisom ustawy o ochronie danych osobowych. Muszą być odpowiednio chronione, a osoby, które zostały nagrane, powinny być informowane o przysługujących im prawach oraz o tym, jaki podmiot jest administratorem nagrań i jak się z nim skontaktować. W przypadku dronów wypełnienie takich obowiązków może być trudne, co zwiększa zagrożenie naruszeń – argumentuje A. Walkowiak.

Jak tłumaczy, istniejące regulacje dotyczące dronów koncentrują się na określeniu reguł wykonywania lotów bezzałgowcami i kwalifikacji operatorów, wykorzystujących je do celów innych niż rekreacyjne i sportowe. Jej zdaniem, odwołując się do zasady legalizmu, możemy podać w wątpliwość legalność wykorzystywania dronów przez władze publiczne, o ile nie posiadają do tego jasno określonych kompetencji ustawowych. Nie mamy też jednoznacznych przepisów, które wskazywałyby, że władze samorządowe mogą wykorzystywać drony, np. do monitoringu zabudowy nieruchomości na terenie gminy które to mogą być niewłaściwie zagospodarowane według określonej dokumentacji. Określenie dopuszczalnego zakresu stosowania dronów według A. Walkowiak wymaga przeprowadzenia szerokich konsultacji publicznych, w których trzeba rozważyć m.in. proporcjonalność stosowanych narzędzi i odpowiednie zmiany prawa, aby określało ono, kto i do czego może używać bezzałogowców.

Kto ma drona?

Z informacji uzyskanych od firm świadczących kompleksowe usługi związane z zastosowaniem dronów wynika, że coraz więcej reprezentantów polskich miast zwraca się do nich z konkretnymi pytaniami nt. dronów: – Już na etapie tworzenia prototypu urządzenia odnotowaliśmy dużą ilość telefonów oraz maili z zapytaniem o współpracę. Podpisaliśmy listy intencyjne z kilkoma największymi miastami w Polsce – mówi M. Kierul. A jak temat dronów postrzegają sami przedstawiciele sektora publicznego?

– Urząd Miasta Torunia nie posiada własnego drona, ale korzysta z usług lokalnych firm zajmujących się fotografowaniem oraz filmowaniem za jego pomocą – informuje Aleksandra Iżycka, rzecznik prasowy prezydenta Miasta Torunia, i dodaje, że dzięki unikalnej perspektywie ujęcia z użyciem drona wykorzystywane są głównie w materiałach promocyjnych miasta, takich jak filmy, foldery czy zdjęcia. – Przydatne są również do zaprezentowania aktualnych i planowanych inwestycji, w szczególności drogowych. Niewątpliwie, widok z dużej wysokości jest bardziej przejrzysty w porównaniu do ujęć wykonanych z poziomu ulicy – podkreśla. Jej zdaniem, coraz niższe ceny dronów zachęcają do kupna, ale należy pamiętać, że zakup to nie jedyny wydatek. – Istnieje jeszcze konieczność zapewniania odpowiednio przeszkolonych pracowników – zaznacza. – My również korzystamy ze zdjęć, np. w celach promocyjnych, wykonanych przez zewnętrznego fotografa posługującego się dronem – mówi Marek Jarzębowski, rzecznik prasowy prezydenta Gliwic. Jego zdaniem, wykorzystywanie dronów staje się coraz bardziej popularne, m.in. z powodu przystępnych cen oraz możliwości archiwizacji wydarzeń w mieście czy też monitorowania postępu w realizacji inwestycji.

Ciekawą sytuację związaną z dronami odnotowano w Żywcu. – W naszym mieście jeszcze tak naprawdę nie użytkowaliśmy dronów. W związku z tym, że nad Żywcem są znaczne przekroczenia normy stężenia pyłów, zastanawialiśmy się, czy nie wykorzystać dronów wyposażonych w specjalistyczną aparaturę do analizy chemicznej składu dymu – mówi Tomasz Terteka, rzecznik prasowy UM Żywiec. To nowatorskie rozwiązanie pozwoliłoby na skuteczną walkę ze smogiem, którego przyczyną jest m.in. palenie tworzyw sztucznych i innych toksycznych materiałów w piecach domowych. – Poinformowaliśmy zatem mieszkańców, że zakupiliśmy drona, który lata nad miastem i analizuje chemiczny skład dymu z kominów – opowiada T. Terteka. Sęk w tym, że informacja została zmieszczona w lokalnych mediach w prima aprilis. – Szybko jednak zauważyliśmy, że mimo iż był to 1 kwietnia, mieszkańcy potraktowali sprawę poważnie. Niektórzy się przestraszyli i przestali spalać śmieci w piecach – przyznaje. Zważywszy na to, że drony sprawdziły się, miasto postanowiło kontynuować ich wykorzystywanie i chce z jedną z regionalnych uczelni opracować oprzyrządowanie pomiarowe dla drona. – Są to obecnie jedynie plany, ale jesteśmy przekonani, że uda się nam je zrealizować i nad Żywcem pojawią się drony – konkluduje.

Swojego drona ma z kolei Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie (ZIKiT). – Jesteśmy odpowiedzialni za duże inwestycje drogowe, w tym momencie m.in. za budowę potężnej estakady tramwajowej, która połączy dwa ważne torowiska na południu miasta – pomiędzy ul. Lipską a ul. Wielicką. Żeby w odpowiedni sposób udokumentować postępy prowadzonych robót, zdecydowaliśmy się na zakup bezzałogowego statku powietrznego, przeznaczonego do fotografii lotniczej – mówi Piotr Hamarnik z ZIKiT. Jak podaje, wybrano maszynę, której koszt zakupu wyniósł ok. 3,5 tys. zł. Dodatkowo odpowiednie świadectwa kwalifikacji, uprawniające do pilotowania tego typu urządzeń, uzyskali dwaj pracownicy jednostki, a bezzałogowiec używany jest do fotografowania i filmowania dużych inwestycji komunikacyjnych. – ZIKiT będzie rozważał również możliwość używania go do kontroli stanu obiektów inżynierskich, do których dostęp z ziemi jest ograniczony – dodaje.

Przyszłość dronem pisana

– Samorządy, przedsiębiorstwa i instytucje nie są jeszcze do końca świadome przydatności pojazdów latających, nie znają też wymagań związanymi z ich wykorzystywaniem – twierdzi Przemysław Kopras. Zauważa przy tym, że zainteresowani są bardzo podatni na sugestie sprzedających i oferujących sprzęt oraz usługi. Ponadto przypomina, iż przy szeroko zdefiniowanym zakresie potrzeb przedstawiciele miast zobowiązani są do stosowania prawa zamówień publicznych. Nie posiadają jednak wiedzy koniecznej do przygotowania SIWZ w omawianym zakresie i tym samym nie są w stanie właściwe zweryfikować ofert. Często priorytetem dla samorządów jest zwykła chęć korzystania z grantów UE, bez przewidywania konsekwencji decyzji o zakupie tego typu sprzętu. A jaka jest przyszłość rynku dronów w Polsce? – Obecnie bezzałogowce osiągnęły pewne granice swoich możliwości, pozostała jedynie możliwość budowy lepszych ram, bardziej sprecyzowanych konstrukcji i postawienie na rozwój elektroniki sterującej, poprawiającej bezpieczeństwo oraz zapewniającej większą autonomiczność platform. Sprzętu rejestrującego nie zaliczam do elementów drona. Zmieni się to w momencie opracowania nowego rodzaju napędu, który pozwoli wydłużać czas lotu bez wpływu na wagę. Niewątpliwie przyszłość jest dronem pisana – twierdzi P. Lewandowski z firmy TOSEM.

Trzeba przyznać, że dron wydaje się doskonałą odpowiedzią na niektóre z potrzeb urzędników. I mimo rodzących się wątpliwości oraz niedogodności związanych z upowszechnianiem korzystania z tych maszyn, rynek bezzałogowców będzie się rozwijał, oferując wiele nowych możliwości.