Edukacja NIE od święta [WYWIAD]

Jakie kroki możemy podjąć w swoich domach, aby aktywnie uczestniczyć w tym święcie?

Aktywności dotyczące gospodarki odpadami nie mogą być realizowane w naszych domach jedynie „od święta”. Segregacja odpadów to obowiązek każdego z nas i musimy go wykonywać w naszych domach zawsze, gdy wytworzymy odpady, czyli codziennie. Dotyczy to zarówno odpadów, których produkujemy najwięcej, czyli opakowań, jak i tych, które generujemy rzadziej, ale wagowo stanowią sporą grupę odpadów, którą trzeba właściwie zagospodarować. Mam tu na myśli zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, tekstylia, odpady wielkogabarytowe oraz odpady remontowe i budowlane. Z punktu widzenia gospodarki odpadami, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, ważne jest także podejmowanie działań, mających na celu minimalizowanie ilości wytworzonych odpadów. I o ile, większość mieszkańców zabiera na zakupy własną torbę to już niewielka grupa pamięta o tym, by nie korzystać z tzw. zrywek do pakowania pieczywa czy owoców. Bardzo szybko stają się one odpadem, zupełnie niepotrzebnym.
Nabycie woreczków wielokrotnego użytku nie jest trudne (można je samodzielnie uszyć, na przykład z firanek lub pościeli), a ma duże znaczenie dla środowiska. Ograniczajmy także produkty jednorazowego użytku i starajmy się kupować tylko to, co rzeczywiście jest nam potrzebne. Wówczas rzeczywiście będziemy właściwie dbać o środowisko.

Badania pokazują, że 97% mieszkańców segreguje odpady, przynajmniej częściowo. Czy rzeczywiście jest aż tak dobrze?

Nie jest dobrze, choć w ostatnich latach poziom segregacji zdecydowanie się polepszył, co widać w ilości odpadów trafiających do recyklingu, jednak wciąż wiedza na temat segregacji nie jest wystarczająca. W ciągu roku o postępowaniu z odpadami rozmawiam z kilkoma tysiącami Polaków w różnym wieku, czy to podczas prowadzonych przeze mnie prelekcji, warsztatów z młodzieżą, spotkań z seniorami czy też z uczestnikami imprez plenerowych, odwiedzających nasze stoisko edukacyjne. Na początku wszyscy zgodnie twierdzą, że wiedzą, jak segregować odpady (to właśnie stanowi 97%), ale potem okazuje się, że robią to niewłaściwie, nie znają pojęcia PSZOK, albo wręcz informują mnie, że w ich domach spalane są śmieci. Nierzadko po spotkaniu, na którym wszyscy zgodnie twierdzili, że segregują odpady i wiedzą, jak to robić, zdarzało mi się natknąć na ogrom porzuconych śmieci w najbliższej okolicy lub też na niewłaściwie posegregowane odpady już w samym miejscu spotkania. Pocieszające jest jednak to, że jest coraz więcej działań społecznych oraz akcji sąsiedzkich, mających na celu poprawę tej sytuacji. I odbywają się one nie tylko z okazji Dnia Ziemi, akcji Sprzątanie Świata czy też Dnia bez śmiecenia, ale wynikają z realnych potrzeb i chęci zrobienia czegoś dobrego dla środowiska. Dużą nadzieję na lepsze jutro dają też świetnie wyedukowane dzieci, które od najmłodszych lat wiedzą, jak postępować z odpadami i są wrażliwe na zanieczyszczenie środowiska.

Jakie są największe wyzwania związane z promowaniem ekologicznych postaw społecznych?

Efekty edukacji ekologicznej nie są widoczne od razu. Potrzeba wielu lat mądrych i angażujących działań, realizowanych systematycznie i trafiających do każdej grupy odbiorców. Z tym jest najtrudniej, bo o ile łatwo jest dotrzeć do dzieci i młodzieży poprzez placówki oświatowe, to już dotarcie do osób dorosłych jest bardziej problematyczne. Zdarzało mi się nieraz uczestniczyć w spotkaniach, skierowanych do mieszkańców, na które przychodziło zaledwie kilku mieszkańców. Co ciekawe, byli oni najbardziej świadomi.
Dorośli mieszkańcy są jednak najbardziej istotni z punktu widzenia ekologii, gdyż to oni podejmują decyzje inwestycyjne i są odpowiedzialni za to, jak w ich domach segreguje się odpady, oszczędza wodę, energię oraz jakim rodzajem transportu będą się przemieszczać.

Co zatem można zrobić, by dotrzeć do tej grupy odbiorców?

Tutaj „wszystkie chwyty są dozwolone”. Trzeba wykorzystywać każdą możliwą okazję na realizowanie działań edukacyjnych, za pomocą których możemy trafić do osób dorosłych. Jedną z moich ulubionych form edukacyjnych są komiksy. Przygotowujemy je w formie atrakcyjnej dla dzieci, ale tak naprawdę przekazując je najmłodszym odbiorcom, np. przedszkolakom, trafiamy do ich rodziców. Sprawdziłam to wielokrotnie na własnej skórze, jak moje dzieci chodziły do przedszkola, bo po przekazaniu ich koleżankom i kolegom pierwszego naszego komiksu pt. „Dymski kontra dymony”, odbierałam telefony od ich rodziców z zapytaniem o kolejną część przygód Dymskiego. Warto wykorzystywać też szanse na edukację, którą dają nam różnego rodzaju imprezy plenerowe. Biorą w nich udział często całe rodziny, które w swoim czasie wolnym chętnie angażują się w przygotowane dla nich atrakcje, mające na celu naukę poprzez zabawę. Są to m.in. warsztaty kreatywnego wykorzystania odpadów, gry terenowe, konkursy, wielkoformatowe gry planszowe czy też rozgrywki edukacyjnych gier planszowych. Świetnie sprawdzają się również warsztaty rękodzielnicze, na przykład wytwarzanie świeczek z wykorzystaniem starych słoików, produkcja kosmetyków z naturalnych składników oraz woskowijki, stanowiące alternatywę dla folii aluminiowej. Taka forma silnie przyciąga mieszkańców, a poprzedzenie warsztatów krótką pogadanką na temat segregacji odpadów lub minimalizacji ich wytwarzania przynosi bardzo pożądane efekty.

Jakie inicjatywy podejmuje Agencja ekomarketingu i edukacji na rzecz ekologii i edukacji społecznej?

W dużej mierze działamy na zlecenie firm, fundacji, zakładów komunalnych oraz samorządów, często realizując te działania, które są nam powierzone. Oczywiście, wdrażamy również własne pomysły. Coraz częściej jednak aktywnie uczestniczymy w procesie opracowywania koncepcji i strategii edukacji ekologicznej i wówczas mamy szansę jeszcze bardziej otworzyć nasze głowy, uruchomić kreatywność i „popłynąć”. Takie projekty, zwłaszcza, jak obserwujemy ich efekty, cieszą nas najbardziej. W naszych działaniach nie brakuje też własnych inicjatyw, jak np. organizowany z okazji Dnia Ziemi Ekologiczny Festiwal Online, w którym wzięło udział w tym roku blisko 150 tys. osób. Angażujemy się też lokalnie w działania edukacyjne, współpracując z klubem piłkarskim Warta Poznań, lokalnymi szkołami i fundacjami, a także dbamy o świadomość ekologiczną naszych i tak bardzo już świadomych pracowników, organizując na terenie firmy punkt wymiany ubrań, regał na książki, montując budki lęgowe czy hotel dla zapylaczy. Naszym firmowym celem jest działanie dla środowiska. I właśnie tym kierujemy się w naszych działaniach.