Eksperci krytycznie o poziomach recyklingu odpadów bio

Niedoskonałości rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 sierpnia 2021 roku w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, objawiają się zwłaszcza w praktyce, w tym w zakresie kwestii związanych z odpadami ulegającymi biodegradacji.

Paragraf 6 czyli potencjalne korzyści dla rolnictwa i środowiska

O postępowaniu z tymi odpadami najszerzej traktuje par. 6 wyżej wskazanego rozporządzenia.

Należy wskazać, że pewna ułomność przepisów rozporządzenia w zakresie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji pojawia się już właśnie w par. 6 ust. 2, gdyż ,,przyniesienie korzyści rolnictwu’’ lub ,,prowadzenie do poprawy stanu środowiska’’ są to pojęcia bardzo ogólne, a przez to niestety tylko pozornie mierzalne. Rozporządzenie w żaden sposób bowiem nie precyzuje, co rozumie przez korzyść dla rolnictwa czy prowadzenie do poprawy stanu środowiska – a więc zaledwie niedookreślony przedwstępny etap drogi do osiągnięcia tejże poprawy. Co więcej, osiągnięcie korzyści dla rolnictwa, czy też poprawy stanu środowiska są to procesy często długookresowe, przez co wszelkie próby ich mierzalności w zestawieniu z rocznym okresem wyliczania poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia są chybione. Wydaje się zatem, że sformułowanie ,,gdy to wykorzystanie przynosi korzyści rolnictwu lub prowadzi do poprawy stanu środowiska’’ powinno być zastąpione przez ,,gdy to wykorzystanie może przynieść korzyści rolnictwu lub prowadzić do poprawy stanu środowiska’’.

Kompostowniki

Za słuszną uznać należy możliwość wliczenia do poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów kompostowanych w przydomowych kompostownikach przez mieszkańców gmin, co potwierdza Komunikat Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 18 grudnia 2023 roku ws. wliczania masy bioodpadów kompostowanych „u źródła” do poziomu recyklingu odpadów komunalnych. Niemniej jednak, należałoby poddać przemyśleniu możliwość wliczenia tychże odpadów do poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, któremu dedykowane jest odrębne rozporządzenie.

Odzysk na składowisku

Do poziomów nie wlicza się odpadów poddanych odzyskowi na składowisku odpadów. Słuszność tego rozwiązania w sposób w pełni zrozumiały poddawana jest w wątpliwość podmiotów gospodarujących odpadami, gdyż w istocie taki odzysk jest niejako dyskryminowany i to wydawać by się mogło wyłącznie z tego względu, że odbywa się na składowisku odpadów. W praktyce poddaje to w wątpliwość korzyści prowadzenia takiego odzysku, oczywiście oprócz tych dotyczących pozytywnego wpływu na niwelowanie wpływu na środowisko w sąsiedztwie składowiska. W zamian odzysk na składowisku jest wręcz traktowany jak unieszkodliwianie (proces D), co daje w praktyce efekt zupełnie niesprawiedliwy i sprzeczny z istotą rekultywacji jako procesu przywracania terenów, na których deponowane były odpady do ich pierwotnego stanu lub nadania im nowego celu użytkowego.

Również par. 6 ust. 3 rozporządzenia odsyłający do przepisów wydanych na podstawie art. 30 ust. 5 ustawy o odpadach, czyli rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 roku w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami potęguje poczucie braku konsekwencji omawianych rozwiązań prawnych. Załącznik 1 do tego rozporządzenia wskazuje bowiem na możliwość zaliczenia do poziomów odpadów poddanych odzyskowi w procesie R3 do rekultywacji biologicznej zamkniętych obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych i zwałowisk skał płonnych pochodzących z górnictwa węgla kamiennego lub ich części (tak zwanej okrywy rekultywacyjnej). Jak się okazuje zatem rekultywacja rekultywacji nierówna…

To tylko pozory

Zgodnie z par. 10 rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2026 roku bioodpady stanowiące odpady komunalne, które nie zostały selektywnie zebrane, ale zostały poddane obróbce tlenowej lub beztlenowej, zalicza się do odpadów poddanych recyklingowi, o ile spełniają warunki dotyczące zaliczania masy odpadów komunalnych do odpadów poddanych recyklingowi określone w § 4 ust. 3, § 5, § 6 ust. 1–3, § 7 i § 9 tego aktu prawnego.

Zgodnie zaś z treścią Komunikatu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 21 lutego 2022 roku w sprawie obliczania poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 sierpnia 2021 r. w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych , za rok 2021 i lata kolejne główną korzyścią jest możliwość wliczenia do poziomów do 31 grudnia 2026 roku odpadów ex 19 05 03 Kompost nieodpowiadający wymaganiom (nienadający się do wykorzystania) wytworzonych z odpadów zielonych i innych bioodpadów zbieranych selektywnie, wykorzystany następnie w procesie odzysku R10, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, będzie mogła zostać zaliczona do masy odpadów poddanych recyklingowi.

Powyższe rozwiązania stanowią niestety jedynie pozorną taryfę ulgową – co bowiem z tego, że jeszcze 2 lata można z nich korzystać, kiedy w 2027 roku możliwość ta zniknie, a jednocześnie powstanie obowiązek osiągnięcia 57% (tj. aż o 12% wyższego od obecnego – za 2024 rok) poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu?

Pogłębiona analiza regulacji Ministerstwa Klimatu i Środowiska ukaże się w kwietniowym numerze „Przeglądu Komunalnego”.

Dominika Majchrzak, Katarzyna Wolny-Tomczyk

Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy