Forum Regionalnej Gospodarki Komunalnej w Bydgoszczy

Forum Regionalnej Gospodarki Komunalnej w Bydgoszczy rozpoczęło oficjalne powitanie Pani Anny Mackiewicz, Wiceprezydent Miasta Bydgoszczy, która z ramienia współgospodarza miejsca oraz współgospodarza konferencji Międzygminnego Kompleksu Unieszkodliwiania Odpadów ProNatura Sp. z o.o. wprowadziła uczestników w tematykę sektora komunalnego. Miasto Bydgoszcz jest wyjątkowym punktem na mapie Polski, który może stanowić przykład w branży komunalnej poprzez prężnie działające inwestycje i modernizacje. Korzystając ze środków finansowych pochodzących m.in. z Unii Europejskiej rozpoczęto tu budowę zbiorników retencyjnych, zbiorników na wodę opadową czy modernizację sieci ciepłowniczych. Jednocześnie najnowszą, zmodernizowaną inwestycją miasta jest zakład termicznego przekształcania odpadów ProNatura.

Finanse stanowią fundament funkcjonowania sektora komunalnego

W ramach programu konferencji wystąpienie na temat możliwości finansowania inwestycji branży komunalnej w regionie zaprezentował Prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu – Grzegorz Boroń, przedstawiając możliwości wsparcia finansowego dla instytucji i jednostek samorządu terytorialnego świadczone z najnowszych programów rozwojowych. Jednym z nich jest program Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach, gdzie celem jest poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez oczyszczanie ścieków zgodnie z obowiązującą dyrektywą.

Współorganizatorem październikowego Forum w Bydgoszczy został Międzygminny Kompleks Unieszkodliwiania Odpadów ProNatura, który przedstawił kierunki rozwoju swojej działalności realizując budowę nowych kwater, podejmując się modernizacji obecnych instalacji i rozbudową, aby realizować wymagania stawiane odgórnie.

Perspektywa wykorzystania odpadów kalorycznych

Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy poruszył wątek możliwości wykorzystania odpadów podlegających termicznemu przekształcaniu, kierując swoją uwagę na potencjał wykorzystania odpadów kalorycznych. Problem zalegania odpadów kalorycznych zamiast ich wykorzystania w obecnym czasie jest dużym utrapieniem polskich instalacji komunalnych, dlatego ZPPOB oferuje plan energetycznego wykorzystania tych odpadów poprzez współpracę z gminami i rozbudowę sektora termicznego przekształcania odpadów. Katarzyna Wolny-Tomczyk, prezes ZPPOB zaapelowała do wojewodów o udostępnienie odpadów pochodzących z regionów dotkniętych klęską żywiołową. Możliwość oczyszczenia kraju z odpadów oraz ich jednoczesne wykorzystanie kierujące Polskę do osiągnięcia neutralności klimatycznej jest w opinii ZPPOB właściwą drogą dla sektora komunalnego.  

Regulacje Planu Inwestycyjnego w gospodarce odpadami komunalnymi a finanse

Plan Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko-Pomorskiego zaprezentowała Katarzyna Osenkowska z Urzędu Marszałkowskiego. Duże kontrowersje budzi Plan Inwestycyjny w gospodarce odpadami komunalnymi, który jest warunkiem dopuszczenia finansowania budowy, rozbudowy lub modernizacji instalacji przeznaczonych do przetwarzania odpadów komunalnych ze środków Unii Europejskiej lub funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Modernizacja instalacji komunalnych występujących w województwie kujawsko-pomorskim jest możliwa po decyzji Ministra Klimatu i Środowiska, dlatego wiele instalacji musi czekać na decyzję w tej kwestii.

Obowiązek czy możliwość?

Profesor Małgorzata Gotowska reprezentująca podczas Forum Politechnikę Bydgoską oraz REMONDIS SA omówiła wymagania obligatoryjne i fakultatywne dla emisji do powietrza w procesie przetwarzania bioodpadów (BAT-y/BREF-y). Czy hermetyzacja jest obligatoryjna czy fakultatywna? Czy istnieje obowiązek hermetyzacji? Odpowiedź na to pytanie je jest jednoznaczna, wszystko bowiem zalży od konkretnej sytuacji oraz opinii urzędów marszałkowskich. – Nie musimy hermetyzować całego procesu, a jednak w niektórych przypadkach jest to konieczne. Konieczne jest szczególnie w instalacjach bliskich sąsiedztwu ludzi. Wiele kwestii regulacji prawnych powinno być konsultowane z przedstawicielami administracji czy urzędów marszałkowskich, aby wspólnie konsultować kwestie prawne zapisane w dokumentach, a ich praktyczną realizację tych w instalacjach i przedsiębiorstwach. Dlatego istotne są wspólne spotkania, konferencje zapewniające możliwość prowadzenia wspólnego dialogu – mówiła profesor Gotowska.

Prawo wobec lokalnej rzeczywistości a system kaucyjny

Pierwszą część Forum zakończył panel dyskusyjny podczas którego debatowano o wyzwaniach, wymogach i ramach prawnych, do których muszą dostosować się instalacje, zakłady, przedsiębiorstwa oraz firmy reprezentujące branże komunalną. Wszystko to w kontekście rzeczywistości z jaką ma do czynienia branża na codzień. Jednym z problemów, z którym zmaga się Bydgoszcz, jak i inne miasta w Polsce jest realizacja poziomów recyklingu. W szczególności z perspektywą utraty surowców takich jak szkło, butelki PET, które obecnie umożliwiają realizację zobowiązań związanych z recyklingiem. Nadzieje budzą bioodpady. Spółki walczące o realizację poziomów recyklingu w danym regionie muszą dostosowywać się do corocznych, aktualizowanych wymogów. ProNatura – współgospodarz Forum w Bydgoszczy w ciągu ostatnich kilku lat skrupulatnie realizuje wyznaczone poziomy recyklingu. W osiągnieciu celu pomaga również nowa sortownia odpadów. Natomiast cyklicznie wzrastające poziomy recyklingu mogą budzić niepewność, w szczególności w perspektywie braku surowców. Obawy wzbudza również system kaucyjny, który zabiera produkt umożliwiający osiąganie nałożonych planów. System kaucyjny jest rozwinięty i sprawnie funkcjonujący w innych Państwach Unii Europejskiej, natomiast większość tych Państw nie inwestowała środków finansowych w modernizację instalacji do przetwarzania odpadów, co zostało dokonane w wielu przypadkach w Polsce. Dlatego system kaucyjny wzbudza wiele obaw i kontrowersji. Oprócz problemów związanych z systemem kaucyjnym, poziomami recyklingu – wyzwanie, z którym muszą borykać się przedstawiciele sektora komunalnego to umiejętne zagospodarowanie frakcji bioodpadów. W szczególności trudności sprawią odpady kaloryczne, których zagospodarowanie jest możliwe w przystosowanych do tego instalacjach.

RDF w energetyce

Kolejny prelegent reprezentujący firmę Partners Łabiszyn zaprezentował jak wykorzystuje odpady traktując je jako duży potencjał, korzyści i pieniądze, które jednocześnie służą środowisku. Firma skupia się na produkcji paliw alternatywnych pochodzących z odpadów, które głównie wykorzystywane są w przemyśle cementowym jako paliwo zastępcze. Firma stanowi sprawdzonego dostawcę, który spełnia wymagania systemów zarządzania jakością i środowiskiem. W tym roku firma zaangażowała się w produkcję zielonej energii, zakładając farmę fotowoltaiczną. Firma swój fundament zbudowała na odpadach papierniczych – w ten sposób rozpoczęto cykl produkcji paliw alternatywnych. Głównym problemem w Polsce jest brak odbiorców odpadów, którzy wykorzystaliby potencjał odpadów. Prognoza na rok 2025 zakłada eksport ponad połowy odpadów z kraju, co jednoznacznie przekłada się na brak możliwości wykorzystania korzyści płynących z odpadów. Jednym z powodów jest brak instalacji umożliwiających przekształcanie odpadów, a dokładniej termicznego przekształcania odpadów i zagospodarowania frakcji palnej. Perspektywa budowy spalarni jest zbyt odległa, a okres przejściowy zbyt długi. Wyzwanie, nad którym pracuje Partners Łabiszyn jest zagospodarowanie odpadów w kontekście wykorzystania ich potencjału na wielu płaszczyznach, w tym głównie energetycznego.

Branża wod-kan w regionie

Sytuację branży wod-kan w województwie zaprezentował Paweł Sikorki – Prezes Izby Gospodarczej Wodociągi Polskiej zrzeszającej kilkaset instalacji wodociągowych. Bydgoszcz charakteryzują jedne z niższych cen wody wśród innych polskich miast. W roku 2023 miasto stanowiło lidera wśród stawek ściekowych. Obecnie Polska ma jedne z nowocześniejszych systemów wodociągowych w regionie, a głównym problemem, z którym zmaga się branża jest energochłonność przedsiębiorstw wod-kan. Koszt zakupu energii stanowi od 5 do 15% całkowitych kosztów. Jednocześnie w województwie Kujawsko-Pomorskim przedsiębiorstwa tracą płynność finansową w wyniku skrócenia taryfy, co przyczynia się do zapaści całej branży w Polsce w wyniku działania regulatora na politykę taryfową. Rentowność działalności wodociągowej i kanalizacyjnej spada w porównaniu do ubiegłych lat. IGWP wraz z samorządem wychodzi z inicjatywą zmiany praw i dyrektyw skorelowanych z negatywnym wpływem na branżę wod-kan, apelując o właściwe działanie regulatora i regulacje prawa wodnego.

Wspólne tworzenie zrównoważonych inwestycji

W dalszej części konferencji możliwość wspólnej współpracy i korzyści przedstawiła firma RAWICOM oferująca budowę farm fotowoltaicznych, pomoc w pozyskiwaniu gruntów pod inwestycje oraz rozwój biznesów w zakresie energetycznym. Firma Globtrak Polska przedstawiła natomiast zoptymalizowany sposób na odbiór odpadów komunalnych w nowoczesny sposób.

Branża komunalna, ciepłownicza i aspekt prawny

W ostatniej części konferencji przedstawione zostały sposoby realizacji poziomów recyklingu w postaci zagospodarowania frakcji bio. Działania zostały zaprezentowane na podstawie Bydgoszczy przez Dyrektor Wydziału Gospodarki Odpadami Urzędu Miasta- Klaudię Subutkiewicz. Bioodpady stanowią jedno z nielicznych źródeł odpadów, które mogą pomóc w realizacji poziomów recyklingu z perspektywy gminy. W 2023r. Bydgoszcz osiągnęła 48% udziału bioodpadów w realizacji poziomów recyklingu, Mogilno natomiast osiągnęło poziom aż 58%. Miasta chcą inwestować w czystość bioodpadów oraz instalacje. Segregacja bioodpadów wymaga jednak zmian i czasu w celu edukacji mieszkańców miast.

Rozwiązania ciepłownicze zastosowane w Bydgoszczy do osiągnięcia transformacji energetycznej przedstawił Andrzej Baranowski, Prezes Zarządu Komunalnego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Bydgoszczy. Zostały przedstawione priorytetowe kierunki rozwoju Spółki, jak np. zmiana źródła energii. Łączy się z tym modernizacja systemów grzewczych w lokalach mieszkalnych, w tym nie tylko bloków powstałych w latach 90, ale również w tych wybudowanych po 2014r. Dodatkowo przedsiębiorstwa ciepłownicze do 2025r. muszą spełniać założenia efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego, który zakłada m.in. 50% udział odnawialnych źródeł w pozyskiwaniu energii. W związku z odejściem od węgla kamiennego potrzebne są nowe rozwiązania – Bydgoszcz używa magazynów energii, kumulując energię w postaci wody. Zostały przedstawione rozwiązania prowadzące do osiągnięcia statusu energetycznego systemu ciepłowniczego. Obecnie sektor ciepłowniczy stoi przed wyzwaniem dekarbonizacji, aby w najbliższym okresie przejściowym zachować efektywność energetyczną w procesach zaopatrzenia w ciepło.

Aspekt prawny związany z rozliczania poziomów recyklingu oraz selektywną zbiórką frakcji tekstylnych, która w najbliższym czasie będzie obowiązywać w Polsce omówił  Maciej Kiełbus, prawnik oraz Partnera Zarządzającego w Kancelarii Ziemski&Partners.