Komisja Europejska przyjęła ambitny pakiet gospodarki o obiegu zamkniętym

Jednym z kluczowych elementów pakietu jest wspólny cel dla całej Unii Europejskiej dotyczący wzrostu poziomu recyklingu odpadów do 2030 r.  – opakowaniowych do 75%, a komunalnych do 65%.

Przyjęty przez KE nowy pakiet ułatwi europejskim przedsiębiorstwom i konsumentom przejście na silniejszą gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu, w której zasoby wykorzystuje się w zrównoważony sposób. Proponowane działania wspomogą „zamknięcie obiegu” cyklu życia produktów dzięki zwiększeniu recyklingu i ponownego użycia oraz przyniosą korzyści zarówno środowisku, jak i gospodarce. Działania te pozwolą uzyskać maksymalną wartość i zapewnią wykorzystanie wszystkich surowców, produktów i odpadów, przyczyniając się przy tym do oszczędności energii i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Propozycje, o których mowa, obejmują cały cykl życia: od produkcji i konsumpcji do gospodarki odpadami i rynku surowców wtórnych.

Transformacja rynku

Pakiet obala schematy w Komisji, pozostając w zgodzie z ogólnymi priorytetami politycznymi, przeciwdziała bowiem zmianom klimatu i problemom środowiskowym, a jednocześnie wspiera tworzenie miejsc pracy, wzrost gospodarczy, inwestycje i sprawiedliwość społeczną. Został on przygotowany przez podstawowy zespół projektowy, którym współkierują: pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans i wiceprzewodniczący Jyrki Katainen w ścisłej współpracy z komisarzami Karmenu Vellą i Elżbietą Bieńkowską. W przygotowanie projektu zaangażowało się też wielu innych komisarzy, którzy pomogli określić najbardziej skuteczne narzędzia obejmujące wiele różnych obszarów polityki.

Frans Timmermans, pierwszy wiceprzewodniczący odpowiedzialny za zrównoważony rozwój, powiedział: – Nasza planeta ani nasza gospodarka nie przetrwają, jeśli będziemy nadal stosować podejście »wykorzystać i wyrzucić«. Musimy zachować cenne zasoby i w pełni wykorzystać ich wartość ekonomiczną. Gospodarka o obiegu zamkniętym ma na celu redukcję odpadów i ochronę środowiska, ale również głęboką transformację funkcjonowania całego naszego rynku. Dzięki zrewidowaniu obecnego sposobu produkcji, pracy i dokonywania zakupów, możemy stworzyć nowe możliwości, w tym możliwości zatrudnienia. Przyjęty dziś pakiet wyznacza kompleksowe ramy, które faktycznie umożliwiają wprowadzenie zmian, oraz określa wiarygodny i ambitny plan gospodarowania odpadami w Europie wraz z działaniami wspierającymi, obejmującymi cały cykl życia produktów. Takie połączenie inteligentnych regulacji i inicjatyw na szczeblu UE ułatwi przedsiębiorstwom i konsumentom, a także władzom krajowym i lokalnym, uczestnictwo w tej transformacji.

Jyrki Katainen, wiceprzewodniczący ds. miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności, dodał – Propozycje te dają pozytywny sygnał wszystkim, którzy czekają, by zainwestować w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Dziś mówimy, że Europa jest najlepszym miejscem do rozwijania zrównoważonego i przyjaznego dla środowiska biznesu. Przejście na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu oznacza przekształcenie gospodarki rynkowej i zwiększenie konkurencyjności. Jeżeli będziemy efektywnie gospodarować zasobami i ograniczymy zależność od wyczerpujących się surowców, możemy osiągnąć przewagę konkurencyjną. Potencjał tworzenia miejsc pracy w gospodarce o obiegu zamkniętym jest ogromny, dynamicznie rośnie też popyt na lepsze, bardziej efektywne produkty i usługi. Usuniemy bariery, które utrudniają przedsiębiorstwom optymalizację wykorzystania zasobów, i usprawnimy funkcjonowanie rynku wewnętrznego surowców wtórnych. Pragniemy osiągnąć faktyczny postęp na niższych szczeblach i zamierzamy realizować naszą wizję nie tylko wraz z państwami członkowskimi, regionami i gminami, ale także z przedsiębiorstwami, sektorami przemysłowymi i społeczeństwem obywatelskim.

Czytaj także >>> Circular economy narzędziem w walce z bezrobociem?

Finansowe wsparcie

Szeroko zakrojone działania na rzecz zmiany całego cyklu życia produktów wykraczają poza wąską perspektywę wycofywania z produkcji i świadczą o wyraźnych ambicjach Komisji dotyczących efektywnego przekształcenia gospodarki UE. Rezultatem prowadzonych działań powinny być coraz bardziej innowacyjne i efektywne sposoby produkcji i konsumpcji.

Określono środki sektorowe wraz z normami środowiskowymi dla surowców wtórnych. Wsparcie finansowe pochodzić będzie z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, 650 mln euro z programu „Horyzont 2020” (programu finansowego UE na rzecz badań naukowych i innowacji) oraz 5,5 mld euro z funduszy strukturalnych na gospodarowanie odpadami; inwestycje w gospodarkę o obiegu zamkniętym zostaną także poczynione na poziomie krajowym.

Do działań podstawowych, które zostaną zrealizowane w trakcie obecnej kadencji Komisji, należą:

• działania na rzecz ograniczenia odpadów spożywczych, w tym wspólna metodyka pomiarów, poprawa oznaczania dat ważności i narzędzia do osiągnięcia celu zrównoważonego rozwoju, tj. zmniejszenia ilości odpadów spożywczych o połowę do 2030;
• opracowanie norm środowiskowych dla surowców wtórnych w celu zwiększenia zaufania podmiotów gospodarczych na jednolitym rynku;
• środki w ramach planu działań w zakresie ekoprojektu na lata 2015–2017, którego celem jest zwiększanie efektywności energetycznej, a także trwałości oraz możliwości naprawy i recyklingu produktów;
• zmienione rozporządzenie w sprawie nawozów służące łatwiejszemu uznawaniu nawozów organicznych i wytwarzanych z odpadów na jednolitym rynku oraz wspieraniu roli biologicznych składników pokarmowych;
• strategia dotycząca tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym odnosząca się do kwestii recyklingu, biodegradowalności i obecności substancji niebezpiecznych w tworzywach sztucznych oraz celów zrównoważonego rozwoju ukierunkowanych na znaczne zmniejszenie odpadów morskich;
• Seria działań na rzecz wtórnego wykorzystywania wody, w tym wniosek ustawodawczy w sprawie minimalnych wymogów dotyczących wtórnego wykorzystywania wody ściekowej.

Przyjęty dziś komunikat zawiera przejrzysty harmonogram zaproponowanych działań oraz plan dotyczący prostych i skutecznych ram monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym.

Cele i poziomy recyklingu

Zmienione wnioski ustawodawcze w sprawie odpadów wyznaczają jasne cele w zakresie ograniczenia ilości odpadów oraz określają ambitny i wiarygodny wieloletni plan gospodarowania odpadami i recyklingu. Aby zapewnić ich skuteczne wdrożenie, oprócz celów dotyczących redukcji odpadów w nowych wnioskach znalazły się też konkretne środki pozwalające sprostać problemom napotykanym na niższych szczeblach i różnicom pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Do kluczowych elementów zmienionych wniosków w sprawie odpadów należą:

• wspólny cel UE dotyczący recyklingu odpadów komunalnych na poziomie 65 procent do 2030 r.;
• wspólny cel UE dotyczący recyklingu odpadów opakowaniowych na poziomie 75 procent do 2030 r.;
• wiążący cel redukcji składowania odpadów do maksymalnie 10 procent do 2030 r.;
• zakaz składowania segregowanych odpadów;
• wspieranie instrumentów ekonomicznych zniechęcających do składowania odpadów;
• uproszczone i udoskonalone definicje oraz zharmonizowane metody obliczania współczynników recyklingu w całej UE;
• Konkretne środki na rzecz promowania ponownego użycia i symbiozy przemysłowej, tj. przemiany produktu ubocznego jednej branży przemysłu w surowiec dla innej branży;
• Zachęty gospodarcze dla producentów, aby wprowadzali na rynek bardziej ekologiczne produkty i wspierali programy odzysku i recyklingu (np. opakowań, baterii, sprzętu elektronicznego i elektrycznego, pojazdów).

Monitoring realizacji planów

Komisja zaproponuje proste i skuteczne ramy monitorowania w celu monitorowania głównych elementów planu działań dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym. Będą one obejmować wskaźniki w dziedzinach takich jak bezpieczeństwo dostaw kluczowych surowców, naprawa i ponowne użycie, wytwarzanie odpadów i gospodarka odpadami, handel surowcami wtórnymi w UE i z państwami trzecimi oraz zastosowanie w produktach materiałów pochodzących z recyklingu. Komisja opracuje również wspólną unijną metodologię pomiarów w zakresie marnowania żywności oraz określi odpowiednie wskaźniki.