Nie wystarczy mieć narzędzia. Trzeba wiedzieć, jak ich używać

„Smart city” to pojęcie kojarzone głównie z oszczędzaniem – czy to energii, czy wody. A jak postrzega je Veolia?

Dla Veolii „smart city” to przede wszystkim zrozumienie, czym jest dzisiaj miasto, i próba udoskonalania infrastruktury miejskiej. Rozpocząć można zarówno od energii, jak i od wody czy też gospodarki odpadami. W przypadku sieci wodociągowych i ciepłowniczych mamy wiele podobieństw, jeśli chodzi o eksploatację. Modernizacja takich systemów zaczyna się od tego, że trzeba wyposażyć sieć – czy to ciepłowniczą, czy wodociągową – w odpowiednie instrumenty pomiarowe. Kiedy już nimi dysponujemy, uzyskujemy pełne dane, gromadzone w jednym centralnym miejscu. Takie informacje pozwalają lepiej eksploatować daną sieć. Kolejnym etapem jest udostępnienie tych danych zarządcom budynków, mieszkańcom. Dzięki temu osoby te są w stanie lepiej zarządzać zużyciem wody i energii.

Cały ten proces można porównać do jazdy samochodem. Można powiedzieć, że zarządzanie siecią bez odpowiednich instrumentów pomiarowych jest jak prowadzenie auta, wiedząc jedynie, ile mamy paliwa. A przecież samochód trzeba jeszcze wyposażyć w licznik prędkości, sprawdzać, czy opony są odpowiednio napompowane, czy też zapewnić sobie nawigację, która pozwoli podążać do celu lepszą drogą i finalnie zużyć mniej benzyny. Tak właśnie można zilustrować działanie sieci „smart grid”.

Jakimi inteligentnymi rozwiązaniami może się pochwalić Veolia w Europie lub na świecie?

Podam przykład miasta Lyon we Francji, gdzie Veolia rozwinęła system zarządzania siecią na potrzeby tamtejszych wodociągów. Zaczęło się to właśnie od oprzyrządowania sieci, dzięki czemu w dzielnicy, która jest dopiero na etapie budowy, można już przewidzieć, jakie będzie zużycie wody czy gdzie najkorzystniej usytuować rury pod drogami. Sieć wyposażona zostanie również w system, który w przypadku jakiejś awarii pozwoli szybko ustalić miejsce wymagające naprawy. Podobne rozwiązania wdrażamy w sieci ciepłowniczej w Nowym Jorku. Tak wielkie projekty mają kilkuletnią perspektywę, nie inaczej jest również w Poznaniu, gdzie robimy dokładnie to samo.

Już te kilka przykładów zdaje się sugerować, że inteligentne rozwiązania to domena przede wszystkim dużych miast. A co z małymi miejscowościami? Tam też warto inwestować w „smart city”?

Rzeczywiście, o „smart city” mówi się głównie w kontekście dużych miast, ale „smart city” łatwo wdrożyć też w miastach średniej wielkości. Tyle że efekt skali jest dużo mniejszy, więc i zyski będą mniejsze. Ale wszędzie tam, gdzie jest sieć – ciepłownicza czy wodociągowa – jest miejsce na optymalizację. Tak więc Veolia absolutnie nie chce się ograniczać do wielkich ośrodków, pracujemy także ze średnimi miastami.

Czy trudno jest przekonać polskie samorządy do inteligentnych rozwiązań?

Są dwie główne trudności przy rozwijaniu sieci „smart grid”. Po pierwsze, niezbędne są inwestycje, na które trzeba znaleźć źródła finansowania. I tu oferujemy swoją pomoc. Po drugie, często zapominamy, że te inteligentne systemy mogą być naprawdę skuteczne tylko wtedy, gdy zaczniemy oddziaływać na zachowania użytkowników. Musimy zatem wyedukować również naszych klientów, zarządców spółdzielni, w jaki sposób wykorzystywać inteligentną sieć. I tutaj aż się prosi o kolejną analogię z motoryzacją. Możemy mieć nowoczesny i oszczędny samochód do dyspozycji, ale jeżeli kierowca będzie jeździł nim nerwowo – co rusz przyspieszał lub zwalniał – to i tak zużycie paliwa będzie wysokie. Trzeba to tłumaczyć nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie. Wszyscy jesteśmy użytkownikami różnych dóbr. Jeżeli nie mamy świadomości, z czego tak naprawdę korzystamy ani w jaki sposób tak naprawdę coś zużywamy, to nie możemy tego robić w sposób optymalny.

Porównując nas z innymi krajami – gdzie jesteśmy na tle innych państw, jeśli chodzi o inteligentne rozwiązania?

To trudne pytanie. Polska na pewno dysponuje pewnymi atutami, do których można zaliczyć np. liczne sieci ciepłownicze. Dużo łatwiej inwestować w inteligentne rozwiązania, gdy mamy do czynienia z jedną dużą siecią obsługującą wiele osób, niż w przypadku indywidualnych systemów, gdzie trzeba oddziaływać na indywidualnych użytkowników. Wiele pozostaje do zrobienia w dziedzinie izolacji budynków – to trudny temat, który na pewno zajmie wiele czasu. W tym obszarze są największe możliwości oszczędności energii, ale potrzebne jest systemowe wsparcie państwa.

A jeśli chodzi o wodę i odpady – jaki tu mamy potencjał?

Wodą zarządzają w Polsce spółki miejskie i myślę, że idzie im to nieźle. Inteligentne rozwiązania w tym zakresie nie są priorytetem dla miast. Z pewnością takim priorytetem jest gospodarka odpadami, przy czym nie jest to kwestia, z którą zmaga się tylko Polska. Inne kraje też mają na tym polu wiele do zrobienia. Wydaje mi się, że w najbliższych latach w tej dziedzinie sporo będzie się zmieniało zarówno w dużych, jak i w małych miastach. Na pewno będzie to duże wyzwanie.

Jak przekonywać miasta do idei „smart city”?

Mocno wierzę w konkretne rozwiązania. Po pierwsze, w mojej opinii, niezbędna jest obecność „w terenie”, czyli w miejscu wdrażania danego rozwiązania. Po drugie, trzeba przekonywać, bazując na konkretnych doświadczeniach. Po trzecie, pomagać przy wdrożeniu. I po czwarte wreszcie, stawiać realistyczne cele – ze świadomością, że są to działania długofalowe i nie należy się spieszyć.

Rozmawiał Lech Bojarski

Wywiad został opublikowany w lutowym numerze “Przeglądu Komunalnego” (2/2015)