Nowelizacja prawa taryfowego – dobry kierunek zmian?

Wydarzenie, które odbyło się 11 marca w Instytucie Ochrony Środowiska w Warszawie zgromadziło ekspertów z branży wodociągowo-kanalizacyjnej, przedstawicieli organów regulacyjnych oraz prawników specjalizujących się w zagadnieniach legislacyjnych. 

Kluczowe zagadnienia

Łukasz Ciszewski z Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy omówił konsekwencje zmian legislacyjnych dla sektora wod-kan. Podkreślił, że nowelizacja wprowadza wiele niejasności proceduralnych oraz zwiększa ryzyko nieprzewidywalności decyzji taryfowych, co może negatywnie wpłynąć na stabilność finansową przedsiębiorstw.

Profesor Roman Kotapski z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu zwrócił uwagę na błędy w kalkulacji kosztów oraz brak rzeczywistej aktualizacji taryf. Podkreślił, że niedoszacowanie kosztów prowadzi do ograniczania inwestycji oraz zmniejszenia działalności remontowej, co w dłuższej perspektywie stanowi zagrożenie dla infrastruktury wodociągowej.

Krytyka roli PGW „Wody Polskie” jako regulatora taryf

Paweł Sikorski, prezes Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”, skupił się na analizie wad i zalet dotychczasowego systemu taryfikacji. Wskazał na przewlekłość postępowań administracyjnych oraz brak spójności decyzji podejmowanych przez różne regionalne zarządy gospodarki wodnej. Krytycznie odniósł się także do upolitycznienia procesu zatwierdzania taryf, co prowadzi do niepewności w planowaniu finansowym przedsiębiorstw.

Senator Stanisław Gawłowski, przewodniczący Komisji Klimatu i Środowiska, przedstawił założenia nowelizacji oraz jej cele legislacyjne. Podkreślił znaczenie dostosowania taryf do realiów gospodarczych.

Perspektywa przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych

Małgorzata Gruchała, prezes Pomorskiego Forum Wodociągowego, przedstawiła trudności techniczne związane z implementacją nowych przepisów. Zwróciła uwagę na ryzyko chaosu wynikającego z przekazania kompetencji zatwierdzania taryf gminom. Brak jednolitych zasad i niepewność co do terminowości podejmowania decyzji mogą prowadzić do dalszego pogłębienia problemów finansowych branży.

Dr Jędrzej Bujny z kancelarii „BUJNY prawo dla ekosystemu” omówił zmiany dotyczące procesu uzgadniania taryf oraz wskazał, że nowe regulacje mogą wprowadzić dodatkowe obciążenia administracyjne i proceduralne dla przedsiębiorstw wodociągowych.

Przegląd systemów taryfowych w Europie i na świecie

Dr inż. Jędrzej Bylka z Politechniki Poznańskiej przedstawił analizę różnych modeli taryfowych stosowanych w krajach Unii Europejskiej oraz na świecie. Wskazał na dobre praktyki, które mogłyby zostać zaadaptowane w Polsce, podkreślając jednocześnie bariery prawne i ekonomiczne w ich wdrażaniu.

Kajetan Paweł Specjalski, dyrektor Wodociągu Mareckiego sp. z o.o., przedstawił analizę wpływu historycznych i obecnych taryf na realizację zadań inwestycyjnych i eksploatacyjnych przedsiębiorstwa średniej wielkości. Wskazał, że brak elastyczności w systemie taryfowym ogranicza możliwości rozwoju i modernizacji infrastruktury.

Dr inż. Henryk Bylka omówił problemy taryfowe oraz możliwości zastosowania sztucznej inteligencji w procesie legislacyjnym i weryfikacji wniosków taryfowych. Podkreślił, że technologie mogą usprawnić proces decyzyjny, jednak ich wdrożenie wymaga znacznych nakładów finansowych i odpowiednich regulacji.

Ożywiona dyskusja

Kluczowym momentem konferencji był panel dyskusyjny, podczas którego eksperci debatowali nad wyzwaniami, jakie niesie nowelizacja prawa taryfowego. Kluczowe kwestie poruszone zostały w czasie dyskusji to: czy nowe przepisy zapewniają przewidywalność sektora wod-kan, jakie ryzyka wiążą się z przekazaniem kompetencji taryfowych gminom, czy istnieją mechanizmy ochronne dla mniejszych przedsiębiorstw wodociągowych oraz jakie wzorce taryfowe z innych krajów można zaadaptować w Polsce. Większość panelistów wyraziła obawy dotyczące destabilizacji systemu taryfowego oraz wzrostu biurokratycznych przeszkód dla przedsiębiorstw wod-kan. Zgłoszono również niepokój co do decyzji politycznych w samorządach, które mogą prowadzić do niespójności w systemie taryfowym.

W trakcie debaty uczestnicy szerzej omawiali kontekst i wyzwania związane z nowelizacją prawa taryfowego. Uczestnicy zgadzali się, że nowelizacja była oczekiwana i potrzebna przez środowisko branżowe, jednak z wielu stron pojawiły się obawy co do jej skuteczności. Podkreślono, że wcześniejsze rozwiązanie, w którym to Rada Gminy decydowała o taryfach wodnych, było stabilniejsze. Wiele osób wyraziło niezadowolenie z działania PGW „Wody Polskie” jako regulatora taryf. Zgłoszono opóźnienia w rozpatrywaniu wniosków taryfowych, z których niektóre czekały na decyzję od 2018 roku. Krytykowano także centralizację oraz brak odpowiedniej reakcji na zmieniające się potrzeby sektora.

Za nowelizacją opowiadali się ci, którzy wierzyli, że decentralizacja decyzji do gmin mogłaby okazać się lepszym rozwiązaniem niż scentralizowany model, który nie sprawdził się w praktyce. Jednak pojawiły się obawy, że gminy mogą nie dysponować odpowiednimi kompetencjami do oceny taryf, co mogłoby prowadzić do decyzji politycznych, a nie opartych na analizie kosztów. Wzrostem obaw stały się propozycje taryf progresywnych, które mogą stać się narzędziem ochrony słabszych odbiorców, jednak kosztem innych użytkowników, zwłaszcza w przypadku wzrostu cen wody. Sugerowano również systemowe rozwiązania, takie jak zwolnienie przedsiębiorstw wodociągowych z podatku od nieruchomości.

Podsumowując, uczestnicy podkreślili, że nowelizacja prawa taryfowego ma na celu uproszczenie systemu, jednak jej obecna forma budzi liczne kontrowersje. Obawy dotyczą przede wszystkim braku przewidywalności, nadmiernej ingerencji regulatora, a także niejednoznaczności zasad ustalania taryf. Zdecydowano, że należy kontynuować prace legislacyjne, aby unikać potencjalnie negatywnych skutków nowego systemu taryfowego dla sektora wodociągowo-kanalizacyjnego.