Odpadów coraz mniej? Oto dane statystyczne za rok 2022

Odpady komunalne wytworzone, to odpady odebrane od właścicieli nieruchomości oraz zebrane selektywnie odpady komunalne. Gminy zajmują się nimi od lipca 2013 roku. W 2022 roku wytworzono 13 420 tys. ton odpadów komunalnych, co oznacza spadek o 1,9% w porównaniu z rokiem poprzednim. Średnia ilość odpadów na jednego mieszkańca zmniejszyła się z 360 kg w 2021 roku do 355 kg w 2022 roku. Najwięcej odpadów na mieszkańca wytworzono w województwie dolnośląskim (422 kg), a najmniej w województwie podkarpackim (243 kg).

Zależności

Ilość odpadów komunalnych w gminie zależy od liczby ludności i wzorców konsumpcji. W 2022 roku, względnie więcej odpadów było wytwarzane w województwach zachodnich niż wschodnich. Ponadto, istnieje duże zróżnicowanie pomiędzy gminami – 26% gmin wygenerowało poniżej 200 kg odpadów na mieszkańca, głównie w gminach wiejskich. Natomiast 60% gmin wytworzyło między 200 a 400 kg na mieszkańca. 14% gmin znajdowało się w przedziale 400-600 kg na mieszkańca. Gminy turystyczne generowały najwięcej odpadów, niektóre nawet ponad 1 000 kg na mieszkańca. 

Inne przetwarzanie

W Polsce w 2022 roku z zebranych i odebranych odpadów komunalnych 8,2 mln ton przeznaczono do odzysku, co stanowi 61% wszystkich wytworzonych odpadów. Z tego 3,6 mln ton trafiło do recyklingu, 2,7 mln ton do przekształcenia termicznego z odzyskiem energii, a 1,9 mln ton zostało poddane biologicznym procesom przetwarzania. Łącznie około 5,2 mln ton odpadów zostało poddanych procesom unieszkodliwiania, z czego 5,1 mln ton trafiło do składowania, a pozostałe 0,1 mln ton zostało unieszkodliwione poprzez przekształcenie termiczne bez odzysku energii.

Kategoria “inne przetwarzanie” jest obliczana jako różnica między ilością wytworzonych odpadów a ilością przetworzonych odpadów. Ta różnica występuje głównie w krajach, które nie mają dokładnych danych dotyczących ilości wytworzonych odpadów na obszarach nieobjętych systemem zbiórki odpadów komunalnych. Kategoria ta uwzględnia również skutki importu, eksportu, utraty wagi, podwójnego liczenia odpadów wtórnych oraz opóźnień czasowych. Może to prowadzić do zwiększenia ilości odpadów w kategorii “inne przetwarzanie” w danym roku. Na poziomie UE te skutki mają niewielki wpływ i zazwyczaj się równoważą, jednak na poziomie krajowym mogą być istotne.

Selektywna zbiórka

Większość odpadów komunalnych w 2022 roku pochodziła z gospodarstw domowych, a wysoka selektywność w ich segregacji jest kluczowa dla efektywnego recyklingu. Wdrażanie rozwiązań prawnych, budowa systemów selektywnej zbiórki przez władze gminne i zaangażowanie mieszkańców są niezbędne do osiągnięcia wysokich wskaźników selektywnie zebranych odpadów. Istniało 2 301 ogólnodostępnych punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, z których 36% było zlokalizowanych w miastach, a 64% na obszarach wiejskich.

Struktura selektywnego zbierania odpadów komunalnych uległa zmianie w ciągu lat, zmniejszając udział frakcji takich jak papier, tektura, szkło i tworzywa sztuczne z 59% w 2010 r. do 35% obecnie. Udział metali również zmalał z 2% do 0,1% w 2022 r. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych utrzymuje się na poziomie 10-15%, obecnie zbliżając się do dolnej granicy. Największy udział mają teraz odpady biodegradowalne (36%) i pozostałe frakcje (17%), w tym odpady opakowaniowe, opakowania wielomateriałowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, odpady niebezpieczne, odzież i tekstylia.

W miastach w 2022 r. zebrano selektywnie 156 kg odpadów na mieszkańca, zaś na obszarach wiejskich 121 kg na mieszkańca. Liczba czynnych składowisk odpadów systematycznie zmniejsza się, na koniec 2022 r. funkcjonowało
259 składowisk przyjmujących odpady komunalne (265 na koniec 2021 r.), zajmujących łączną powierzchnię 1 624 ha. W 2022 r. zamkniętych zostało 11 składowisk o łącznej powierzchni 45 ha.

Wysypiska nadal płoną

W 2022 r. na 92% kontrolowanych składowisk odpadów komunalnych zainstalowano systemy odgazowywania. Spośród tych instalacji, 36% emitowało gaz bezpośrednio do atmosfery, 38% spalało gaz z odpadów bez odzysku energii, a 25% odzyskiwało energię. Dzięki procesom spalania udało się odzyskać około 111,2 mln MJ energii cieplnej i 102,5 mln kWh energii elektrycznej.

W trakcie monitorowania interwencji podmiotów krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, czyli państwowej straży pożarnej, zaobserwowano spadek liczby pożarów – zarówno składowisk, jak i dzikich wysypisk. W 2022 roku odnotowano 38 pożarów miejsc gromadzenia odpadów na terenie Polski, czyli średnio 3 pożary miesięcznie. Jest to o 39% mniej w porównaniu z rokiem poprzednim, kiedy miało miejsce 62 pożary.

Import odpadów

W 2021 r. Polska zaimportowała 351 tys. ton różnego rodzaju odpadów, w tym 81 tys. ton odpadów stałych z oczyszczania gazów odlotowych zawierających substancje niebezpieczne, 79 tys. ton gleby i ziemi, 46 tys. ton mieszanego odpadu oraz 44 tys. ton baterii i akumulatorów ołowiowych. Główne kraje, z których importowano odpady to Niemcy (237 tys. ton), Dania (36 tys. ton), Austria (17 tys. ton) i Słowenia (14 tys. ton). Ponadto, importowano także mniejsze ilości odpadów spoza Europy, takie jak odpady z mechanicznej obróbki odpadów zawierających substancje niebezpieczne z Australii i odpady hutnicze Japonii.

Dane zaprezentowane w powyższym artykule pochodzą z publikacji „Ochrona Środowiska 2023”, która jest trzydziestą siódmą edycją, wydawanych corocznie przez Główny Urząd Statystyczny opracowań o tematyce środowiskowej.