Odrzańska Droga Wodna będzie odtworzona. Plan Grupy Azoty

Odrzańska Droga Wodna ma być odtworzona dzięki Grupie Azoty, która obecnie pracuje nad projektami i poszukiwaniem partnerów do realizacji poszczególnych zadań. Rozpoczęcie prac budowlanych planowane jest na wiosnę 2023 roku, a zakończenie całego pakietu inicjatyw związanych z logistyką do 2030 roku.

– W ramach inwestycji planujemy budowę i uruchomienie terminala kontenerowego, realizowane etapowo, a także inwestycje w infrastrukturę kolejową i drogową Grupy Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru bocznicy kolejowej oraz przebudowy portu śródlądowego zlokalizowanego na terenie zakładów – mówi Monika Darnobyt, rzecznik prasowy Grupy Azoty S.A.

List intencyjny

We wrześniu tego roku Grupa Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A. podpisała list intencyjny ze spółką Trans International Logistic Centrum, który dotyczy realizacji projektów logistycznych i odtworzenia transportu w obszarze żeglugi śródlądowej. Już wtedy zapowiedziane zostało powstanie terminala intermodalnego na terenie kędzierzyńskich zakładów, a także odtworzenie żeglugi śródlądowej na Kanale Kędzierzyńskim i Gliwickim w ramach Odrzańskiej Drogi Wodnej.

– Grupa Azoty jest predestynowana do przywrócenia funkcji gospodarczej Odry ze względu na lokalizację dwóch kluczowych spółek Grupy wzdłuż jej biegu, tj. Kędzierzyn i Police. Te działania wpisują się w kluczowy projekt strategii Grupy Azoty do 2030 roku, czyli “Zielone Azoty”, a co jest z tym związane w ideę zrównoważonego, niskoemisyjnego transportu, stanowiącego składową zielonej logistyki – mówi przedstawiciel Grupy Azoty.

Dla środowiska

Grupa Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A. to producent nawozów azotowych oraz alkoholi OXO i plastyfikatorów. Produkty spółki znajdują zastosowanie w rolnictwie, budownictwie, przetwórstwie chemicznym, przemyśle tworzywowym i motoryzacyjnym. Firma posiada własną elektrociepłownię i port załadunkowy, a także świadczy specjalistyczne usługi laboratoryjne. Podstawowym celem projektów jest wsparcie procesów logistycznych w zakresie dostaw surowców i dystrybucji produktów spółki, a także zmniejszanie śladu węglowego poprzez wykorzystywanie niskoemisyjnych rozwiązań (tzw. zrównoważony transport).

Finansowanie

Precyzyjne określenie wartości poszczególnych inwestycji będzie możliwe po zakończeniu prac związanych z projektowaniem.

– Spółka planuje na rzecz ich realizacji ubiegać się o dofinansowanie zewnętrzne, m.in. w ramach projektów unijnych oraz funduszy celowych – mówi Monika Darnobyt.

Odrzańska Droga Wodna

To śródlądowy szlak żeglugowy na Odrze. Swój początek ma przy ujściu rzeki Opawy do Odry, a kończy się przy ujściu do Zalewu Szczecińskiego. Odcinek Odry powyżej Kędzierzyna-Koźla utracił cechy drogi wodnej, obecnie jej początek ma miejsce w Gliwicach i kończy się w Szczecinie. Długość całkowita szlaku to 687 km, w tym 41 km to Kanał Gliwicki, Odra skanalizowana – 187 km, Odra uregulowana, o biegu swobodnym, odcinek od Brzegu Dolnego do Szczecina – 459 km. Na 553 kilometrze łączy się z kanałem Odra-Sprewa, a na 667 kilometrze z kanałem Odra-Hawela dzięki czemu jest włączona w europejski system dróg wodnych.

Trochę historii

Do 1740 r. na obszarze Nadodrza mieliśmy do czynienia z dużym zróżnicowaniem politycznym, administrowanie Odrą odbywało się przez państwa posiadające wpływy sięgające rzeki, które konkurowały z sobą. Roszczenia do rzeki wysuwali najpierw monarchowie, czyli państwa, później miasta i właściciele nieruchomości. Nie było wspólnej polityki rzecznej, z czego wynikał również brak aktów prawnych. Okres po roku 1740 to czas dominacji Prus nad obszarem prawie całego Nadodrza, co sprzyjało budowaniu jednolitego systemu administracji rzecznej i żeglugowej. Wtedy właśnie pojawiły się pierwsze próby kompleksowej regulacji rzeki, której zasady zostały spisane w protokole bogumińskim w 1819 r.

Pierwsze duże inwestycje

W latach 1747-1753 przekopany został kanał pomiędzy Güstebiese (Gozdowice), a Hohensaaten (Zatoń Górna) i Niedersaaten (Zatoń Dolna). Przekopem, liczącym 21 km, odcięto duże zachodnie zakole rzeki. Nowy kanał stał się głównym biegiem rzeki, a odcięty fragment, Wriezener Alte Oder (Stara Odra Wrzesińska), nad którym leżały Wriezen, Bad Freienwalde i Oderberg, przestał być częścią Odry. Fragment Starej Odry Wrzesińskiej od Hohensaaten do Oderbergu pozostał żeglowny jako część Kanału Finow (obecnie jest częścią Kanału Odra – Hawela), natomiast odcinek od Gozdowic do Bad Freienwalde i Oderbergu stopniowo wypłycił się i zarósł. W 1873 r. powołana została terenowa administracja rzeczno-żeglugowa dla prawie całej Odry, a na jej czele stanął nadprezydent prowincji śląskiej. Trwająca nieco ponad 70 lat działalność wyspecjalizowanej administracji zmieniła rzekę z dzikiego, mało przydatnego ludziom i groźnego dla mieszkańców Nadodrza akwenu w nowoczesny wodny system odrzański, który tworzyły m.in. droga wodna przeznaczona do masowego transportu surowców i produktów oraz bezpiecznie przepływające, sterowane przez człowieka i dostosowywane do jego potrzeb, masy wody. Odra stała się akwenem uregulowanym. Kanalizacja Odry odbyła się w dwóch etapach. Pierwszy zrealizowano w latach 1888 – 1897, skanalizowano wówczas odcinek od Koźla do ujścia Nysy Kłodzkiej, wybudowano 12 stopni wodnych ze śluzami komorowymi. Szybko jednak okazało się, że jest to niewystarczająca liczba i w latach 1907 – 1922 w ramach drugiego etapu powstało 10 kolejnych stopni.

Wiek XX

Okres intensywnych przeobrażeń Odrzańskiej Drogi Wodnej został rozpoczęty i zakończony przez dwa istotne czynniki, które z Odry stworzyły narzędzie polityki międzynarodowej. To  Traktacie Wersalskim powołującym m.in. międzynarodową komisję Odry oraz działalność nazistów, którzy nie zawahali się przed zniszczeniem europejskiego dziedzictwa, jakim była pielęgnowana przez mieszkańców Nadodrza ich rzeka. Po zakończeniu II wojny światowej, na skutek postanowień konferencji poczdamskiej, Polska objęła w administrowanie Odrę (z wyłączeniem 167 km odcinka granicznego z Niemcami gdzie administracja jest wspólna). W połowie lat 80. XX stulecia przeprowadzono przebudowę 18 śluz, pozostałe, eksploatowane od ponad 90 lat wymagają pilnej modernizacji.

Współczesność

Dziś, jak już wiemy, Grupa Azoty ma plany odtworzenia Odrzańskiej Drogi Wodnej powyżej Kędzierzyna- Koźla, Wody Polskie również w tym roku informowały o zakrojonym na lata planie inwestycji w Odrzańską Drogę Wodną. Wśród kluczowych inwestycji, które są obecnie realizowane przez RZGW w Szczecinie w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły znajdują się m.in prace modernizacyjne związane z systemem budowli regulacyjnych na Odrze granicznej i przebudową dwóch mostów. Jeden z nich to most kolejowy na Regalicy w Szczecinie, drugi to most drogowy na Warcie w Kostrzynie nad Odrą. W związku z prowadzoną przez stronę niemiecką przebudową trzeciego obiektu, mostu kolejowego na Odrze, prowadzone są również prace dotyczące przebudowy układu torowego po stronie polskiej. Wzniesienie minimalnego pionowego prześwitu mostów pozwoli na dostosowanie drogi wodnej do parametrów klasy międzynarodowej i umożliwi prowadzenie zimowych akcji lodołamania. To zapewni utrzymanie żeglugi i zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej.