99 „Zeszytów Komunalnych”

Idea wspólnoty jest podstawą działania współczesnego samorządu terytorialnego, prowadzącego jako zadanie własne gospodarkę komunalną, zaspokajającą zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia powszechnie dostępnych usług. Te złożone, interdyscyplinarne zadania prezentowane są na łamach „Zeszytów Komunalnych”, ukazujących się od stycznia 2003 r. jako specjalistyczny naukowy dział w kolejnych numerach „Przeglądu Komunalnego”; do marca 2011 r. ukazało się 99 „Zeszytów”.

 

W latach 1998-2002 ukazało się 48 oddzielnych dodatków tematycznych, przy współpracy z 44 autorami i redaktorami prowadzącymi. Dodatki poświęcone były zróżnicowanej problematyce ochrony środowiska i zasobów przyrody oraz gospodarce komunalnej. Najwięcej dodatków tematycznych omawiało różne zagadnienia gospodarki odpadami, następnie zaopatrzenia w wodę i jakości wody pitnej, prawa ochrony środowiska, oszczędności energii, zabezpieczenia przeciwpowodziowego, utylizacji osadów w oczyszczalniach ścieków i stacjach uzdatniania wody, eutrofizacji wód powierzchniowych w aspekcie ochrony jezior i ich rekultywacji oraz zastosowania informatyki w ochronie środowiska. Prezentowano także problematykę ochrony przyrody, gospodarki turystycznej (w tym agroturystyki), rolnictwa zrównoważonego, planowania i gospodarki przestrzennej, ochrony przed zanieczyszczeniami olejowymi oraz hałasem i wibracjami. Pojedyncze dodatki tematyczne dotyczyły higieny weterynaryjnej i komunalnej, odnawialnych źródeł energii, ekologicznego konsultingu w gminie, partnerstwa publiczno-prywatnego, występowania tworzyw sztucznych w środowisku, komunikacji zbiorowej, usuwania i sanitacji ścieków z osiedli wiejskich, dostępu samorządów do rynku kapitałowego, dróg rowerowych, problematyki opakowań, ochrony i rekultywacji gruntów, dialogu społecznego, zieleni w gminie, systemów wodociągów i kanalizacji oraz edukacji ekologicznej.

Jak już wspomniano, w styczniu 2003 r. dodatki tematyczne zostały przekształcone w oddzielny dział „Przeglądu Komunalnego” – „Zeszyty Komunalne”. Prezentuje on głównie tematyczne cykle prac i pojedyncze opracowania o charakterze naukowym.

Publikacje zamieszczane w „Zeszytach” spełniają określone, ostre kryteria poprawności, opisując oryginalne badania naukowe i rozwiązania techniczne oraz zbierając w formie przeglądu wnioski z wcześniej opublikowanych prac. Na ich łamach znajdują się zarówno publikacje źródłowe, opisujące oryginalne rozwiązania autorów, przeglądowe (systematyzujące pewien obszar danego zagadnienia) oraz polemiczne (krytycznie odnoszące się do danych i rozwiązań przedstawionych we wcześniejszych publikacjach). Są to często publikacje rozszerzające i pogłębiające problematykę poruszaną w artykułach wcześniej opublikowanych w innych działach „Przeglądu Komunalnego”.

 

Tematyka artykułów opublikowanych w „Zeszytach” w latach 2003-2010 była bardzo różnorodna. Najwięcej uwagi poświęcono różnym zagadnieniom gospodarki odpadami (13 „Zeszytów”), następnie oczyszczaniu ścieków, zieleni na terenie miast i różnego rodzaju kwestiom prawnym, dotyczącym m.in. harmonizacji krajowych uregulowań prawnych w dziedzinie gospodarki komunalnej i ochrony środowiska z dyrektywami i normami unijnymi (7-9 „Zeszytów”). Ważne miejsce zajmowały zagadnienia dotyczące kanalizacji na terenach wiejskich, dróg gminnych, utylizacji osadów ściekowych, a także opieki nad bezdomnymi zwierzętami i występowaniem w mieście zwierząt uciążliwych dla człowieka (4-5 „Zeszytów”). W mniejszym zakresie prezentowano problematykę efektywnego wykorzystania funduszy unijnych, ochrony zasobów przyrody na obszarach Natura 2000, rewitalizacji miast i terenów zdegradowanych, ochrony i rekultywacji jezior, ujmowania i oczyszczania wód opadowych oraz miejskiego i zrównoważonego transportu (2-3 „Zeszyty”). Pojedyncze „Zeszyty Komunalne” poświęcone były: zaopatrzeniu w ciepło, inwestycjom elektroenergetycznym, czystości jezdni i chodników, finansowaniu inwestycji komunalnych, ujmowaniu i oczyszczaniu wód opadowych, małej retencji wodnej, zanieczyszczeniom związkami ropopochodnymi, odnowie wsi, zanieczyszczeniom osadów dennych, wykorzystywaniu biomasy dla celów energetycznych, bezpieczeństwu instalacji, partnerstwu publiczno-prywatnemu, wyznaczaniu i zagospodarowaniu terenów wypoczynkowych, zmianom klimatycznym z perspektywy gminy, infrastrukturze podziemnej, planowaniu przestrzennemu, obligacjom komunalnym, ochronie przeciwpowodziowej, konkurencji na rynku komunalnym, edukacji ekologicznej, uspołecznieniu odbioru lokalizacji inwestycji trudnych, termomodernizacji w gminie i zarządzaniu kryzysowemu. Ogółem w latach 2003-2010 przy przygotowaniu „Zeszytów Komunalnych” ściśle współdziałało z redakcją 58 redaktorów prowadzących.

„Zeszyty Komunalne” są odpowiedzią na potrzeby rozwoju innego rodzaju szeroko dostępnych publikacji naukowych i popularnonaukowych związanych bezpośrednio z działaniami praktycznymi w gospodarce komunalnej w powiązaniu z ochroną środowiska. Wskazuje na to częste już wykorzystywanie publikacji „Zeszytów Komunalnych” jako materiałów seminaryjnych dla studentów oraz wykładowców przygotowujących swoje zajęcia. Tego rodzaju działalność edukacyjna autorów „Zeszytów Komunalnych” związana jest ściśle z przydatnością społeczną. Budują oni bowiem nową wartość dla siebie i społeczeństwa. Takie podejście edukacyjne jest jak najbardziej właściwe we współczesnym świecie powszechnego korzystania z własności intelektualnej. Dzielenie się swoją wiedzą z potencjalnymi klientami jest obecnie korzystne także dla firmy-wydawnictwa. Zwiększa bowiem zaufanie klientów i podnosi prestiż firmy. Taka sytuacja pozwala wzmagać postęp. To właśnie edukacja dla zrównoważonego rozwoju, będąca pojęciem szerszym niż edukacja przyrodnicza czy ekologiczna, oprócz kwestii środowiskowych obejmuje bowiem również zagadnienia społeczne i gospodarcze. Kierowana jest do czytelnika, pomagając mu rozwijać swój potencjał intelektualny, poszerzać horyzonty, zdobywać nowe praktyczne umiejętności, lepiej rozumieć relacje i zależności we współczesnym świecie. „Zeszyty Komunalne” stały się więc z wyboru czytelników nowym materiałem dydaktycznym, prezentującym rzeczywiste problemy i studia przypadków.

 

Krzysztof Kasprzak, redaktor naukowy