Charakterystyka energetyczna budynków – procedury legislacyjne Cz. I
Przestrzeganie ustaleń dyrektyw Unii Europejskiej wynika z zobowiązań ogólnych Polski, tj. art.226 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Do 4 stycznia 2006 r. państwa członkowskie UE zobowiązane były, zgodnie z ustaleniami art. 15 dyrektywy 2002/91/WE, przygotować system prawny całościowo i terminowo ją wdrażający.
Niestety, nie udało się w Polsce zakończyć działań legislacyjnych na czas, z czego już zaczęliśmy się tłumaczyć w Brukseli. Strona polska z końcem grudnia 2005 r. zobowiązała się przed 4 stycznia 2006 r. notyfikować dotychczas obowiązujące przepisy, jako częściową transpozycję dyrektywy. Natomiast do końca stycznia tego roku miała przekazać Komisji Europejskiej informację wyjaśniającą szczegółowo, w jakim stopniu dotychczasowe przepisy wdrażają ustalenia ww. dyrektywy oraz w jakim stopniu następuje ich zmiana i uzupełnianie. Zadanie było karkołomne, jednakże zostało wykonane. Kolejnym terminem wykonania zobowiązań jest koniec czerwca br. Do tego czasu mają zakończyć się prace legislacyjne w pełni wdrażające dyrektywę, o czym należy poinformować Komisję Europejską.
Departament Rynku Budowlanego w kwietniu br. rozpoczął procedurę uzgadniającą przygotowanych, zgodnie z dyspozycją kierownictwa resortu transportu i budownictwa, rozwiązań legislacyjnych. W ramach tych działań na stronie internetowej MTiB umieszczono projekty trzech aktów prawnych (głównego – ustawy oraz dwóch podstawowych aktów wykonawczych) do konsultacji społecznej, a następnie przesłano je do uzgodnień wewnętrznych, międzyresortowych oraz środowiskowych.
Wymóg całościowego wdrożenia ustaleń dyrektywy wymagał przygotowania przez Departament projektów kilku rozwiązań legislacyjnych. Jest to projekt nowej ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej wraz z nowelizacją ustaw: o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, o podatku dochodowym od osób fizycznych, o gospodarce nieruchomościami i Prawo budowlane, a także nowego rozporządzenia w sprawie zakresu i formy świadectwa energetycznego budynku oraz lokalu mieszkalnego. Przygotowano też projekty nowelizacji trzech rozporządzeń Ministra Infrastruktury: z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego oraz z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.
Do 15 kwietnia br. można było zgłaszać uwagi i opinie na temat udostępnionych do publicznej wiadomości projektów. Wszystkie wpływające stanowiska są umieszczane na stronie www.mtib.gov.pl w biuletynie informacji publicznej BIP. Natomiast do połowy maja br. powinien zakończyć się proces analizy wszystkich zgłoszonych uwag i opinii. Wszystkie te działania mają doprowadzić do przyjęcia przez rząd RP rozwiązań wdrażających dyrektywę najpóźniej do połowy 15 czerwca br. Pozwoli to na przekazanie projektu ustawy Sejmowi do dalszego procedowania. Tym samym realny termin rozpoczęcia wdrażania systemu to wrzesień tego roku.
Pozostałe projekty zostaną niebawem przesłane do uzgodnień w podobnym trybie.
Co wynika z ustaleń dyrektywy?
Zgodnie z ustaleniami art. 7 dyrektywy, świadectwa energetyczne powinny być sporządzane przy budowie (na etapie oddawania budynku do użytkowania) i po jego modernizacji (której koszt przekracza 25% wartości odtworzeniowej budynku), a także okazywane przy sprzedaży i wynajmie budynku. Odpowiednio także w państwach członkowskich powinien istnieć obowiązek wykonywania świadectw energetycznych dla sprzedawanych i wynajmowanych mieszkań.
Proponowane całościowe rozwiązanie legislacyjne stanowić ma wypełnienie postanowień dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która nakazuje państwom członkowskim opracowanie i przyjęcie rozwiązań prawnych. rozwiązania te maja pozwolić na wprowadzenie oceny energetycznej budynków oraz lokali mieszkalnych przez niezależnych, wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów (prowadzącej do określenia dla nich klas energetycznych, podawanych w sporządzanych świadectwach energetycznych), okresowych kontroli kotłów i systemów klimatyzacji w budynkach z punktu widzenia doboru oraz efektywności energetycznej zastosowanych urządzeń oraz jednorazowej kontroli instalacji, w których pracują kotły starsze niż 15 lat, lub stworzenia systemu doradztwa i zapewnienia dla niego środków budżetowych w zakresie ww. urządzeń. W Polsce ze względu m.in. na potrzebę poprawy efektywności energetycznej urządzeń oraz konieczność ich inwentaryzacji, zdecydowano się na wprowadzenie systemu kontroli.
Wartości wskaźnika EP zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęte dla poszczególnych klas energetycznych
Zakres i forma świadectwa energetycznego
Świadectwo energetyczne jest sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na określeniu zintegrowanej charakterystyki energetycznej. Ocena jest potrzebna przyporządkowania budynkowi klasy energetycznej. Podstawą do sporządzenia zintegrowanej charakterystyki jest charakterystyka energetyczna budynku, określona w projekcie budowlanym dla budynku nowo wznoszonego, a dla budynku istniejącego, jeśli brak jest dla niego dokumentacji – wyznaczana w wyniku inwentaryzacji.
Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele c.o., c.w.u., wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku użyteczności publicznej – także oświetlenia. Dla określenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęto metodę odnoszenia cech ocenianego budynku do cech budynku referencyjnego, czyli takiego, który spełnia aktualne wymagania stawiane budynkom. Dane ilościowe charakterystyki energetycznej porównuje się bowiem z danymi określonymi dla budynku referencyjnego (porównawczego). Charakterystyka energetyczna ocenianego budynku i jej porównanie z danymi określonymi dla budynku referencyjnego są podstawą obliczania wskaźnika zintegrowanej charakterystyki (EP), który z kolei wskaźnik wyznacza klasę energetyczną budynku. Dla budynku referencyjnego przyjmuje się wskaźnik równy 1.
Standard budynku referencyjnego (tzw. standard podstawowy, gdzie warunki techniczne zostały zdefiniowane na poziomie wymagań minimalnych) opisany został i uzupełniony będzie w nowelizowanych przepisach techniczno-budowlanych, tj. Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późn. zm.). ponadto będzie on doprecyzowany w przygotowanym projekcie rozporządzenia w sprawie zakresu i form świadectw energetycznych: dla budynku i lokalu mieszkalnego.
Przewiduje się siedem klas energetycznych dla budynków (od A do G). O przynależności budynku do odpowiedniej klasy decyduje wartość zintegrowanego wskaźnika charakterystyki energetycznej (tabela).
Wskaźnik zintegrowanej charakterystyki energetycznej EP wyznacza się jako sumę wskaźników cząstkowych z uwzględnieniem wagi udziału danego celu zużycia energii w całkowitym bilansie energetycznym. Wskaźniki dotyczące ogrzewania, ciepłej wody, klimatyzacji i oświetlenia (analizowanego w przypadku budynków użyteczności publicznej) nie są wyrażone w jednostkach fizycznych zużycia energii, ale w jednostkach bezwymiarowych, wyrażających porównanie z budynkiem referencyjnym. Dla ogrzewania i wentylacji jest to wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na energię, odniesiony do 1 m2 powierzchni budynku. Dla przygotowania ciepłej wody jest to wskaźnik energii na podgrzanie 1 m3 wody, a dla oświetlenia jest to średnioważony wskaźnik mocy urządzeń oświetleniowych, odniesiony do 1 m2 powierzchni budynku.
Przyjęto, że na obecnym etapie oceny energetycznej budynków przedmiotem oceny nie będzie zapotrzebowanie energii na cele klimatyzacji. Prace nad metodą oceny w tym zakresie trwają i są zaawansowane. Przy określaniu wskaźników charakterystyki wprowadzono współczynniki korekcyjne, obowiązujące w przypadku korzystania z energii elektrycznej lub odnawialnej. Przy sumowaniu zużycia energii z różnych nośników przyjęto ustalenia zgodnie z normą prPN-prEN 15217 Charakterystyka energetyczna budynków. Metody wyrażania charakterystyki energetycznej i oceny energetycznej budynków.
Świadectwo jest przygotowywane w formie pisemnej oraz elektronicznej. Elektroniczna forma ma umożliwiać spełnienie obowiązku rejestracji wszystkich wystawianych świadectw energetycznych dla budynków w krajowym rejestrze świadectw. Dzięki rejestrowi powstanie energetyczny spis zasobów budowlanych położonych na terenie Polski. W ten sposób będzie można dokonać oceny stanu energetycznego polskich budynków. W efekcie będzie można odpowiedzieć na pytania, w jakich grupach energetycznych mamy budynki, ile jest budynków w poszczególnych klasach, jakie są faktyczne potrzeby termomodernizacji oraz ile budynków oczekuje na poprawę standardu energetycznego, a więc jaki jest potencjał termomodernizacji. Takie dane pozwolą lepiej planować zasilenie budżetowe Funduszu Termomodernizacyjnego i będą pomocne dla środowiska producentów wyrobów budowlanych, wykorzystywanych w termomodernizacji.
Działania budowlane przeprowadzane w okresie ważności świadectwa, mające wpływ na zmianę jego charakterystyki energetycznej, skutkują koniecznością przygotowania nowego świadectwa, potwierdzającego dokonane w nim zmiany energetyczne.
Potwierdzenie aktualności
Jeśli po 10 latach ważności świadectwa w budynku/lokalu mieszkalnym nie dokona się żadnych modernizacji, zadaniem audytora energetycznego będzie potwierdzenie jego aktualności i przedłużenie ważności na kolejne 10 lat. Uaktualnienie świadectwa nie powinno wiązać się z kosztami, które właściciel lub zarządca budynku musi ponieść przy zlecaniu świadectwa, będzie to jedynie symboliczna opłata. Świadectwo wystawiane dla budynku/lokalu nie jest związane z jego właścicielem czy nabywcą. Świadectwo stanowić ma, zgodnie ze zmianami wprowadzanymi do ustawy Prawo budowlane, załącznik do książki obiektu budowlanego. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania, szczegółowy zakres i wzory świadectw dla budynku i lokalu mieszkalnego, metodę określania zintegrowanej charakterystyki energetycznej oraz klasy energetycznej budynków i lokali mieszkalnych, mając na uwadze przede wszystkim możliwość ich kontroli oraz rejestracji świadectw energetycznych budynków w rejestrze (centralnym-krajowym) świadectw energetycznych dla budynków.
Świadectwa energetycznego dla konkretnego budynku nie może przygotowywać jego projektant, kierownik budowy czy zarządzający tym budynkiem ani jego właściciel. Wprowadzony do przygotowanego projektu ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej zakaz ma na celu wyeliminowanie zagrożenia nieobiektywności i zależności oceniających budynek. Podyktowany jest także potrzebą zachowania właściwych postaw etyczno-moralnych, w tym uniknięcia niebezpiecznej dla inwestora, kupującego i zarządcy budynku/lokalu mieszkalnego, bo groźnej w skutkach, solidarności zawodowej.
Niezależni eksperci
Świadectwo energetyczne to fotografia energetyczna (stanu energetycznego) budynku. Dyrektywa w art. 10 zobowiązuje państwa członkowskie, by eksperci sporządzający świadectwa energetyczne byli niezależni, wykwalifikowani lub akredytowani. Czy do wyeliminowania zagrożenia solidarności zawodowej, nieobiektywizmu czy współzależności wystarczy zakaz wprowadzony w projekcie ustawy, iż świadectwa energetycznego nie może opracowywać projektant czy wykonawca budynku? Przypomnijmy, że w projekcie ustawy za osoby uprawnione do wydawania świadectw uznano osoby posiadające uprawnienia budowlane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń, a zatem osoby zawodowo związane z procesem budowlanym.
Takiego podejrzenia nie ma w przypadku osób wykonujących audyty energetyczne na użytek systemu wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Musi być ich co najmniej pięciu i muszą być pozytywnie zweryfikowane przez bank, w którym inwestor na podstawie audytów otrzymał kredyt termomodernizacyjny. Te osoby nie mają współzależności ze środowiskiem osób posiadających uprawnienia budowlane, stąd ich działania można uznać za bezstronne. Łatwo im będzie stać na straży użytkownika i nabywcy budynku czy lokalu mieszkalnego od dewelopera. Do grupy specjalistów ds. oceny energetycznej projekt ustawy nie zaliczył pracowników naukowych uczelni technicznych, z powodzeniem działających jako eksperci energetyczni ds. fizyki budowli, za to dopuszczono specjalistów np. od budowy autostrad. Środowisko jest tym zbulwersowane.
Dla porządku należy podać jeszcze jeden wymóg formalny, przewidziany w art. 14 projektu ustawy o systemie oceny energetycznej budynków. Obie grupy, osoby posiadające uprawnienia budowlane i osoby wykonujące poprawnie audyty energetyczne, muszą przejść szkolenie w zakresie wykonywania świadectw energetycznych. Dopiero po zarejestrowaniu w rejestrze osób uprawnionych projekt ustawy nazywa ich „audytorami energetycznymi” i nabywają oni pełne uprawnienia do wykonywania czynności oceny energetycznej i sporządzania świadectw. Projekt ustawy z góry nakłada na ministra odpowiedzialnego za dział budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej obowiązek powierzenia szkoleń w zakresie świadectw energetycznych trzem organizacjom: Izbie Architektów, Izbie Inżynierów Budownictwa i Zrzeszeniu Audytorów Energetycznych.
Anna Sas-Micuń
Departament Rynku Budowlanego
Ministerstwo Transportu i Budownictwa
Niestety, nie udało się w Polsce zakończyć działań legislacyjnych na czas, z czego już zaczęliśmy się tłumaczyć w Brukseli. Strona polska z końcem grudnia 2005 r. zobowiązała się przed 4 stycznia 2006 r. notyfikować dotychczas obowiązujące przepisy, jako częściową transpozycję dyrektywy. Natomiast do końca stycznia tego roku miała przekazać Komisji Europejskiej informację wyjaśniającą szczegółowo, w jakim stopniu dotychczasowe przepisy wdrażają ustalenia ww. dyrektywy oraz w jakim stopniu następuje ich zmiana i uzupełnianie. Zadanie było karkołomne, jednakże zostało wykonane. Kolejnym terminem wykonania zobowiązań jest koniec czerwca br. Do tego czasu mają zakończyć się prace legislacyjne w pełni wdrażające dyrektywę, o czym należy poinformować Komisję Europejską.
Departament Rynku Budowlanego w kwietniu br. rozpoczął procedurę uzgadniającą przygotowanych, zgodnie z dyspozycją kierownictwa resortu transportu i budownictwa, rozwiązań legislacyjnych. W ramach tych działań na stronie internetowej MTiB umieszczono projekty trzech aktów prawnych (głównego – ustawy oraz dwóch podstawowych aktów wykonawczych) do konsultacji społecznej, a następnie przesłano je do uzgodnień wewnętrznych, międzyresortowych oraz środowiskowych.
Wymóg całościowego wdrożenia ustaleń dyrektywy wymagał przygotowania przez Departament projektów kilku rozwiązań legislacyjnych. Jest to projekt nowej ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej wraz z nowelizacją ustaw: o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, o podatku dochodowym od osób fizycznych, o gospodarce nieruchomościami i Prawo budowlane, a także nowego rozporządzenia w sprawie zakresu i formy świadectwa energetycznego budynku oraz lokalu mieszkalnego. Przygotowano też projekty nowelizacji trzech rozporządzeń Ministra Infrastruktury: z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego oraz z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.
Do 15 kwietnia br. można było zgłaszać uwagi i opinie na temat udostępnionych do publicznej wiadomości projektów. Wszystkie wpływające stanowiska są umieszczane na stronie www.mtib.gov.pl w biuletynie informacji publicznej BIP. Natomiast do połowy maja br. powinien zakończyć się proces analizy wszystkich zgłoszonych uwag i opinii. Wszystkie te działania mają doprowadzić do przyjęcia przez rząd RP rozwiązań wdrażających dyrektywę najpóźniej do połowy 15 czerwca br. Pozwoli to na przekazanie projektu ustawy Sejmowi do dalszego procedowania. Tym samym realny termin rozpoczęcia wdrażania systemu to wrzesień tego roku.
Pozostałe projekty zostaną niebawem przesłane do uzgodnień w podobnym trybie.
Co wynika z ustaleń dyrektywy?
Zgodnie z ustaleniami art. 7 dyrektywy, świadectwa energetyczne powinny być sporządzane przy budowie (na etapie oddawania budynku do użytkowania) i po jego modernizacji (której koszt przekracza 25% wartości odtworzeniowej budynku), a także okazywane przy sprzedaży i wynajmie budynku. Odpowiednio także w państwach członkowskich powinien istnieć obowiązek wykonywania świadectw energetycznych dla sprzedawanych i wynajmowanych mieszkań.
Proponowane całościowe rozwiązanie legislacyjne stanowić ma wypełnienie postanowień dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która nakazuje państwom członkowskim opracowanie i przyjęcie rozwiązań prawnych. rozwiązania te maja pozwolić na wprowadzenie oceny energetycznej budynków oraz lokali mieszkalnych przez niezależnych, wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów (prowadzącej do określenia dla nich klas energetycznych, podawanych w sporządzanych świadectwach energetycznych), okresowych kontroli kotłów i systemów klimatyzacji w budynkach z punktu widzenia doboru oraz efektywności energetycznej zastosowanych urządzeń oraz jednorazowej kontroli instalacji, w których pracują kotły starsze niż 15 lat, lub stworzenia systemu doradztwa i zapewnienia dla niego środków budżetowych w zakresie ww. urządzeń. W Polsce ze względu m.in. na potrzebę poprawy efektywności energetycznej urządzeń oraz konieczność ich inwentaryzacji, zdecydowano się na wprowadzenie systemu kontroli.
Wartości wskaźnika EP zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęte dla poszczególnych klas energetycznych
Wartość wskaźnika zintegrowanej charakterystyki energetycznej EP | Klasa energetyczna budynku |
≤ 0,25 | A |
0,25-0,5 | B |
0,50-0,75 | C |
0,75-1,00 | D |
Budynek referencyjny EP = 1, klasa D | |
1,00-1,25 | E |
1,25-1,50 | F |
> 1,50 | G |
Zakres i forma świadectwa energetycznego
Świadectwo energetyczne jest sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na określeniu zintegrowanej charakterystyki energetycznej. Ocena jest potrzebna przyporządkowania budynkowi klasy energetycznej. Podstawą do sporządzenia zintegrowanej charakterystyki jest charakterystyka energetyczna budynku, określona w projekcie budowlanym dla budynku nowo wznoszonego, a dla budynku istniejącego, jeśli brak jest dla niego dokumentacji – wyznaczana w wyniku inwentaryzacji.
Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele c.o., c.w.u., wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku użyteczności publicznej – także oświetlenia. Dla określenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęto metodę odnoszenia cech ocenianego budynku do cech budynku referencyjnego, czyli takiego, który spełnia aktualne wymagania stawiane budynkom. Dane ilościowe charakterystyki energetycznej porównuje się bowiem z danymi określonymi dla budynku referencyjnego (porównawczego). Charakterystyka energetyczna ocenianego budynku i jej porównanie z danymi określonymi dla budynku referencyjnego są podstawą obliczania wskaźnika zintegrowanej charakterystyki (EP), który z kolei wskaźnik wyznacza klasę energetyczną budynku. Dla budynku referencyjnego przyjmuje się wskaźnik równy 1.
Standard budynku referencyjnego (tzw. standard podstawowy, gdzie warunki techniczne zostały zdefiniowane na poziomie wymagań minimalnych) opisany został i uzupełniony będzie w nowelizowanych przepisach techniczno-budowlanych, tj. Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późn. zm.). ponadto będzie on doprecyzowany w przygotowanym projekcie rozporządzenia w sprawie zakresu i form świadectw energetycznych: dla budynku i lokalu mieszkalnego.
Przewiduje się siedem klas energetycznych dla budynków (od A do G). O przynależności budynku do odpowiedniej klasy decyduje wartość zintegrowanego wskaźnika charakterystyki energetycznej (tabela).
Wskaźnik zintegrowanej charakterystyki energetycznej EP wyznacza się jako sumę wskaźników cząstkowych z uwzględnieniem wagi udziału danego celu zużycia energii w całkowitym bilansie energetycznym. Wskaźniki dotyczące ogrzewania, ciepłej wody, klimatyzacji i oświetlenia (analizowanego w przypadku budynków użyteczności publicznej) nie są wyrażone w jednostkach fizycznych zużycia energii, ale w jednostkach bezwymiarowych, wyrażających porównanie z budynkiem referencyjnym. Dla ogrzewania i wentylacji jest to wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na energię, odniesiony do 1 m2 powierzchni budynku. Dla przygotowania ciepłej wody jest to wskaźnik energii na podgrzanie 1 m3 wody, a dla oświetlenia jest to średnioważony wskaźnik mocy urządzeń oświetleniowych, odniesiony do 1 m2 powierzchni budynku.
Przyjęto, że na obecnym etapie oceny energetycznej budynków przedmiotem oceny nie będzie zapotrzebowanie energii na cele klimatyzacji. Prace nad metodą oceny w tym zakresie trwają i są zaawansowane. Przy określaniu wskaźników charakterystyki wprowadzono współczynniki korekcyjne, obowiązujące w przypadku korzystania z energii elektrycznej lub odnawialnej. Przy sumowaniu zużycia energii z różnych nośników przyjęto ustalenia zgodnie z normą prPN-prEN 15217 Charakterystyka energetyczna budynków. Metody wyrażania charakterystyki energetycznej i oceny energetycznej budynków.
Świadectwo jest przygotowywane w formie pisemnej oraz elektronicznej. Elektroniczna forma ma umożliwiać spełnienie obowiązku rejestracji wszystkich wystawianych świadectw energetycznych dla budynków w krajowym rejestrze świadectw. Dzięki rejestrowi powstanie energetyczny spis zasobów budowlanych położonych na terenie Polski. W ten sposób będzie można dokonać oceny stanu energetycznego polskich budynków. W efekcie będzie można odpowiedzieć na pytania, w jakich grupach energetycznych mamy budynki, ile jest budynków w poszczególnych klasach, jakie są faktyczne potrzeby termomodernizacji oraz ile budynków oczekuje na poprawę standardu energetycznego, a więc jaki jest potencjał termomodernizacji. Takie dane pozwolą lepiej planować zasilenie budżetowe Funduszu Termomodernizacyjnego i będą pomocne dla środowiska producentów wyrobów budowlanych, wykorzystywanych w termomodernizacji.
Działania budowlane przeprowadzane w okresie ważności świadectwa, mające wpływ na zmianę jego charakterystyki energetycznej, skutkują koniecznością przygotowania nowego świadectwa, potwierdzającego dokonane w nim zmiany energetyczne.
Potwierdzenie aktualności
Jeśli po 10 latach ważności świadectwa w budynku/lokalu mieszkalnym nie dokona się żadnych modernizacji, zadaniem audytora energetycznego będzie potwierdzenie jego aktualności i przedłużenie ważności na kolejne 10 lat. Uaktualnienie świadectwa nie powinno wiązać się z kosztami, które właściciel lub zarządca budynku musi ponieść przy zlecaniu świadectwa, będzie to jedynie symboliczna opłata. Świadectwo wystawiane dla budynku/lokalu nie jest związane z jego właścicielem czy nabywcą. Świadectwo stanowić ma, zgodnie ze zmianami wprowadzanymi do ustawy Prawo budowlane, załącznik do książki obiektu budowlanego. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania, szczegółowy zakres i wzory świadectw dla budynku i lokalu mieszkalnego, metodę określania zintegrowanej charakterystyki energetycznej oraz klasy energetycznej budynków i lokali mieszkalnych, mając na uwadze przede wszystkim możliwość ich kontroli oraz rejestracji świadectw energetycznych budynków w rejestrze (centralnym-krajowym) świadectw energetycznych dla budynków.
Świadectwa energetycznego dla konkretnego budynku nie może przygotowywać jego projektant, kierownik budowy czy zarządzający tym budynkiem ani jego właściciel. Wprowadzony do przygotowanego projektu ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej zakaz ma na celu wyeliminowanie zagrożenia nieobiektywności i zależności oceniających budynek. Podyktowany jest także potrzebą zachowania właściwych postaw etyczno-moralnych, w tym uniknięcia niebezpiecznej dla inwestora, kupującego i zarządcy budynku/lokalu mieszkalnego, bo groźnej w skutkach, solidarności zawodowej.
Niezależni eksperci
Świadectwo energetyczne to fotografia energetyczna (stanu energetycznego) budynku. Dyrektywa w art. 10 zobowiązuje państwa członkowskie, by eksperci sporządzający świadectwa energetyczne byli niezależni, wykwalifikowani lub akredytowani. Czy do wyeliminowania zagrożenia solidarności zawodowej, nieobiektywizmu czy współzależności wystarczy zakaz wprowadzony w projekcie ustawy, iż świadectwa energetycznego nie może opracowywać projektant czy wykonawca budynku? Przypomnijmy, że w projekcie ustawy za osoby uprawnione do wydawania świadectw uznano osoby posiadające uprawnienia budowlane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń, a zatem osoby zawodowo związane z procesem budowlanym.
Takiego podejrzenia nie ma w przypadku osób wykonujących audyty energetyczne na użytek systemu wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Musi być ich co najmniej pięciu i muszą być pozytywnie zweryfikowane przez bank, w którym inwestor na podstawie audytów otrzymał kredyt termomodernizacyjny. Te osoby nie mają współzależności ze środowiskiem osób posiadających uprawnienia budowlane, stąd ich działania można uznać za bezstronne. Łatwo im będzie stać na straży użytkownika i nabywcy budynku czy lokalu mieszkalnego od dewelopera. Do grupy specjalistów ds. oceny energetycznej projekt ustawy nie zaliczył pracowników naukowych uczelni technicznych, z powodzeniem działających jako eksperci energetyczni ds. fizyki budowli, za to dopuszczono specjalistów np. od budowy autostrad. Środowisko jest tym zbulwersowane.
Dla porządku należy podać jeszcze jeden wymóg formalny, przewidziany w art. 14 projektu ustawy o systemie oceny energetycznej budynków. Obie grupy, osoby posiadające uprawnienia budowlane i osoby wykonujące poprawnie audyty energetyczne, muszą przejść szkolenie w zakresie wykonywania świadectw energetycznych. Dopiero po zarejestrowaniu w rejestrze osób uprawnionych projekt ustawy nazywa ich „audytorami energetycznymi” i nabywają oni pełne uprawnienia do wykonywania czynności oceny energetycznej i sporządzania świadectw. Projekt ustawy z góry nakłada na ministra odpowiedzialnego za dział budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej obowiązek powierzenia szkoleń w zakresie świadectw energetycznych trzem organizacjom: Izbie Architektów, Izbie Inżynierów Budownictwa i Zrzeszeniu Audytorów Energetycznych.
Anna Sas-Micuń
Departament Rynku Budowlanego
Ministerstwo Transportu i Budownictwa
| W II cz. artykułu przedstawione zostaną pozostałe ustalenia wynikające z dyrektywy oraz proponowane sposoby ich spełnienia w polskim prawodawstwie. |
