Z dr. Piotrem Lewandowskim, prezesem Fundacji Rozwoju Pomorza Zachodniego, rozmawia Urszula Wojciechowska

Kiedy i w jakim celu została powołana Fundacja oraz jaką funkcję spełnia w regionie?

Fundacja została powołana 19 czerwca 2001 r. w Szczecinie. Jako cele przyjęto zdynamizowanie wszechstronnego rozwoju Pomorza Zachodniego – Fundacja wspiera wszelkie działania w tym kierunku – oraz promocję jego walorów gospodarczych, społecznych, kulturalnych, turystycznych i naukowych. Biuro Doradczo-Informacyjne Fundacji ma za zadanie przyczynić się do propagowania i upowszechniania wiedzy z zakresu odnawialnych źródeł energii.

Podczas uroczystości otwarcia 10. Targów Energii Konwencjonalnej i Odnawialnej w Szczecinie powiedział Pan, że Pomorze Zachodnie jest liderem w wykorzystaniu OZE…
To stwierdzenie nie jest okazjonalnym, zdawkowym powiedzeniem ani wynikiem lokalnego patriotyzmu. Przedsięwzięcia o bardzo dużej skali to Zespół Elektrowni „Dolna Odra”, który od ubiegłego roku zużywa ogromne w skali regionu ilości biomasy do produkcji energii elektrycznej i ciepła – wg szacunków Fundacji jest to powyżej 10 tys. ton miesięcznie. Takie duże zapotrzebowanie na surowce pochodzenia roślinnego zmieniło w sposób znaczący sytuację na rynku odpadów drewna w regionie. Rośnie zainteresowanie rozwojem plantacji roślin energetycznych oraz wykorzystaniem biomasy pochodzenia rolniczego.
Uprawy roślin energetycznych w naszym województwie są przedmiotem szczególnej troski naszej Fundacji. Ich znaczący rozwój jest uwarunkowany wieloma powszechnie znanymi ograniczeniami. Wszystkim zainteresowanym wiadomo, że w tej sprawie przełom jeszcze nie nastąpił. Niemniej jednak mamy w regionie plantacje wierzby energetycznej o powierzchni 500 ha (Dąbie k. Bornego Sulinowa) i 200 ha (Węgorzyno), mamy 40 ha malwy pensylwańskiej koło Łobza i niewielką, ale interesującą plantację trawy miscanthusa koło Połczyna Zdroju. Należy pamiętać, że specyfiką naszego regionu jest duża ilość biomasy pochodzenia rolniczego, która w sposób naturalny konkuruje z uprawami energetycznymi, wymagającymi ogromnych i wieloletnich inwestycji. Zapóźnienia legislacyjne, chociażby brak dopłat obszarowych do roślin innych niż wierzba i róża, również opóźniają rozwój plantacji.
Kotłownie opalane biomasą funkcjonują w woj. zachodniopomorskim od wielu lat. Nowoczesna instalacja w Gryficach, w znacznym stopniu zautomatyzowana, o mocy 3,5 MW, zasila sieci miejskie. Recz i Suchań posiadają kotłownie opalane słomą, gmina Borne Sulinowo buduje instalację o mocy 8 MW, duża elektrociepłownia kosztem 58 mln zł na biomasę budowana jest w Wałczu, a w Gryfinie pracuje duża wytwórnia węgla drzewnego.
Odnotowujemy również inwestycje przemysłowe produkcji biokomponentów. W Ińsku powstaje wytwórnia bioetanolu, a w Policach koło Szczecina, w tzw. Infraparku, fabryka biodiesla.
W miejscowości Krakow w Niemczech, w odległości 5 km od naszej zachodniej granicy, powstaje największa w Europie wytwórnia biogazu. Zapotrzebowanie tej fabryki na kiszonkę kukurydzianą jest tak ogromne, że firma niemiecka podjęła starania o zakontraktowanie na ten cel u naszych producentów rolnych zbiorów kukurydzy z obszarów nawet do 5 tys. ha na 10 lat.
Kolejnym źródłem odnawialnym, wykorzystywanym w regionie, jest geotermia. Działają oparte na geotermii dwie instalacje: w Pyrzycach i w Stargardzie Szczecińskim. Instalacja pyrzycka o mocy 50 MW stanowi ważny poligon zarówno technologiczny, jak i organizacyjny dla niekonwencjonalnej metody wytwarzania ciepła.
Szczególnie korzystne warunki terenowe i klimatyczne przyciągają inwestycje wykorzystujące energię wiatru. Warto wspomnieć o czterech z nich: dwóch w Lisewie, jednej w Barzowicach k. Darłowa i jednej w Zagórzu k. Wolina, o łącznej zainstalowanej mocy ponad 50 MW. Pojedyncze mniejsze obiekty można też spotkać w innych rejonach naszego województwa.
Jeśli wziąć jeszcze pod uwagę wszystkich drobniejszych producentów brykietów, pelet, drewna kominkowego, całą sferę małych elektrowni wodnych, instalacji solarnych, fotowoltaicznych czy pomp ciepła, których, szczególnie w rejonie wybrzeża Bałtyku, funkcjonuje coraz więcej – to myślę, że przedstawiony obraz uzasadnia tezę o prymacie naszego regionu w dziedzinie energii odnawialnych.

Jakie projekty tematyczne, związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, zrealizowała Fundacja dotychczas, a jakie są w trakcie realizacji?
Przeprowadziliśmy cykl szkoleń pn. „Uprawa roślin energetycznych szansą na zróżnicowanie działalności rolniczej w województwie zachodniopomorskim”.
W trakcie realizacji są dwa projekty. Jeden we współpracy z Zespołem Elektrowni „Dolna Odra” pt. „Wykonanie analizy możliwości i opłacalności spalania różnych rodzajów biomasy oraz zakresu wskazanych do wykonania modernizacji w celu uzyskania optymalnego procesu składowania, podawania i spalania biomasy w kotłach energetycznych OP-650 Dolnej Odry”. Drugi z Zachodniopomorską Szkołą Biznesu, pn. „Analiza efektywności produkcji energii z surowców odnawialnych w regionie zachodniopomorskim”.
Ponadto każdego roku organizujemy konferencję pod nazwą „Energia odnawialna na Pomorzu Zachodnim”. I Konferencja odbyła się 26 listopada 2003 r. w Szczecinie pod roboczym tytułem I Regionalna Konferencja i Wystawa „Energia odnawialna na Pomorzu Zachodnim”. II Międzynarodowa Konferencja „Energia odnawialna na Pomorzu Zachodnim” zorganizowana została wspólnie z Sustainable Business Hub z Malmoe (Szwecja) i miała miejsce w dniach 8-9 grudnia 2004 r. w Koszalinie. Trzecia Konferencja odbyła się w Szczecinie 8 grudnia ub.r. przy współpracy partnerów z Niemiec.

Jakie są plany na przyszłość?
Fundacja prowadzi działania w celu budowy na terenie województwa klastra energetyki odnawialnej. Organizowany projekt ma odpowiedzieć na pytanie o sposób, w jaki założona będzie ta forma: w oparciu o jednego głównego odbiorcę, jakim będzie Elektrownia „Dolna Odra”, czy raczej należy budować klastry lokalne, mające służyć energetyce rozproszonej.
Dalej chcemy prowadzić akcję popularyzacji upraw roślin energetycznych, pomagając również w zbyciu produktów. Rozważamy zajęcie się systemem kontraktacji.
Będziemy też dalej organizować międzynarodowe coroczne konferencje w celu wymiany myśli i doświadczeń oraz publikować tę wiedzę.