Co powinieneś wiedzieć o pielęgnacji drzew

Sadzenie i pielęgnacja drzew muszą być przemyślane, aby w przyszłości rośliny były zdrowe, bezpieczne, piękne, oraz by cieszyły nas i następne pokolenia, ponieważ nieprawidłowe postępowanie może generować problemy w przyszłości.

Co możemy, co powinniśmy, a co musimy robić, gdy drzewo już zostało posadzone? Przycinanie to najpopularniejsza procedura w pielęgnacji drzew. Aby cięcia były prawidłowe, należy zrozumieć biologię drzewa. Złe cięcia mogą spowodować trwałe uszkodzenie, a nawet skrócić jego życie, dlatego w swych działaniach musimy uwzględnić fazy rozwojowe w cyklu życia. W tym krótkim artykule postaramy się wyjaśnić problemy cięcia w dwóch fazach życia: drzewa młode i dojrzałe.

Nie omówimy zasad pielęgnacji drzew sędziwych oraz weteranów, gdyż prace te muszą planować i wykonywać wyspecjalizowani fachowcy.

Cięcie drzew nowo posadzonych powinno ograniczać się tylko do usuwania gałęzi martwych lub pękniętych i złamanych. W drugim lub trzecim roku, kiedy drzewo po przesadzeniu odzyska witalność, powinniśmy rozpocząć odpowiednie zabiegi, niezbędne do ukształtowania się drzewa o silnej budowie i pożądanym kształcie. Drzewa objęte właściwymi zabiegami pielęgnacyjnymi za młodu będą wymagały mniejszej uwagi w wieku dojrzałym.

 

Przycinając drzewa, należy pamiętać o kilku prostych zasadach:

1.  Dokładnie określ cel cięcia, ponieważ może ono spowodować potencjalne zmiany w rozwoju drzewa.

2.   Złe cięcie może wywołać szkody, które pozostaną na zawsze. Dowiedz się, gdzie i w jaki sposób najlepiej wykonać cięcia, zanim chwycisz za narzędzia.

3.   Rany drzew nie goją się tak, jak ludzi. Jeżeli zranimy drzewo, to rana zabliźni się tylko powierzchniowo, zostając na zawsze wewnątrz drzewa.

4.    Cięcia małych gałęzi wyrządzają mniej szkód drzewu niż cięcia na większą skalę. Gdy drzewo jest młode, poprawianie defektów ograniczy konieczność silnego cięcia w późniejszym okresie.

Celem kształtowania drzew jest wytworzenie silnego przewodnika z mocnymi i odpowiednio rozmieszczonymi konarami. Solidna w przyszłości struktura gałęzi głównych (szkieletowych) powinna być tworzona wówczas, gdy drzewo jest jeszcze młode. Odgałęzienia te stanowić będą ramę nośną dojrzałego drzewa. Odpowiednio ukształtowane za młodu rozwiną silną strukturę konarów, która będzie wymagać mniej uwagi w czasie dorastania. Niektóre drzewa w sposób naturalny tworzą mocną konstrukcję korony, inne, niestety, wymagają większej uwagi.

Cięcie młodych drzew

W przypadku młodych drzew utrzymuj przewodnik skierowany do góry. Nie skracaj jego czubka i nie pozwalaj gałęziom bocznym na wyrastanie ponad przewodnik. Czasem zdarza się, że drzewa rozwijają kilka przewodników, co może prowadzić do osłabienia konstrukcji drzewa. Dlatego też najlepiej pozostawić jeden z nich, kiedy drzewo jest jeszcze młode. /tu zdjęcie nr 1/

W przypadku konieczności usuwania dużej ilości gałęzi zalecane jest pozostawienie na jakiś czas niektórych z nich, co zapewni odpowiedni przyrost pnia na grubość. Natomiast w przypadku konieczności skrócenia długiej gałęzi, przytnij ją przy gałęzi drugorzędnej lub pąku. Cięcia wykonane pomiędzy pąkami lub gałęziami mogą powodować butwienie przewodnika, wytwarzanie zbędnych pędów lub zły kierunek wzrostu.

Większość gałęzi posadzonego młodego drzewa będzie odcięta, aby zapewnić odpowiednią przestrzeń pod drzewem oraz wymaganą przepisami skrajnię dla przechodzących ludzi i/lub ruchu pojazdów. Wysokość najniższej gałęzi zależy od planowanej funkcji drzewa oraz jego lokalizacji. Na poboczu drogi gałęzie mogą znajdować się na wysokości 4,5 m. W innych przypadkach wystarcza odstęp od podłoża wynoszący 2,4 m.

Zbalansowana struktura korony i pnia drzewa

Odpowiednie rozmieszczenie gałęzi, zarówno w pionie, jak i poziomie, jest bardzo istotne. Przestrzeń między gałęziami stałymi powinna obejmować ok. 3% docelowej wysokości drzewa (np. 0,5 m dla drzewa, które urośnie na wysokość 15 m). Ostry kąt u nasady lub ciasne rozwidlenia (zwane V) powodują zarastanie kory (tzw. zakorek) w miejscu rozwidlenia. Gałęzie o ostrych rozwidleniach powinny być odcinane, kiedy są jeszcze małe./ tu zdjęcie nr 3/ Dbajmy o zachowanie symetrii i statykę drzewa, zostawiając gałęzie rosnące symetrycznie i promieniście w każdym kierunku. Prawidłowa oraz zbalansowana struktura korony i pnia drzewa, utworzona w okresie młodości w znacznym stopniu uchroni nas od kłopotów w okresie dojrzałym.

Częstymi przyczynami cięć są obumarłe gałęzie, chęć poprawienia kształtu drzewa lub ograniczenie ryzyka, a także zwiększenia dostępu światła i powietrza do wnętrza korony albo do terenu znajdującego się pod nią.

Rutynowe przerzedzanie nie zawsze wywiera pozytywny wpływ na zdrowie drzewa. Drzewa wytwarzają gęste korony pełne liści w celu produkowania cukru będącego źródłem energii zużywanej na wzrost i rozwój. Usuwanie listowia w wyniku przycinania może ograniczać wzrost i magazynowane rezerwy energii. Intensywne przycinanie wywołuje również stres wpływający na zdrowie drzewa.

Czynniki zewnętrzne ? bezpieczeństwo, kompatybilność z innymi elementami otoczenia, to najistotniejsze powody cięcia wymuszonego.

Właściwe przycinanie, w połączeniu ze zrozumieniem biologii drzewa, pomoże zachować zdrowie oraz mocną strukturę drzewa, a jednocześnie poprawi estetykę i zwiększy wartość ekonomiczną naszego krajobrazu.

Pielęgnacja ran

Miejsce i technika cięcia mają decydujące znaczenie dla zarastania rany i rozwoju drzewa. Prawidłowe cięcie wykonujemy tuż za tzw. obrączką, nie kalecząc jej.

Usuwając większą gałąź lub konar, najpierw ograniczamy ich ciężar, a następnie wykonujemy cięcie na ?trzy?:

1) podcięcie w odległości ok. 30 ? 46 cm od punktu wyrastania gałęzi,

2) drugie cięcie od góry, kilka cm dalej w stronę czubka gałęzi i bezpiecznie odłamujemy gałąź,

 3) powstały kikut o długości ok. 30 ? 46 cm przycinamy przy ?obrączce?. Ta technika ogranicza ryzyko oberwania kory pod gałęzią. /tu zdjęcie nr 4/

Usunięcie choćby jednego konaru o dużej średnicy może spowodować znaczną utratę listowia i stworzyć ranę, której drzewo nigdy nie zabliźni.

 Należy dbać o to, aby przycinając drzewo, powodować minimalną utratę żywych gałęzi i jak najmniejszą średnicę ran. Ilość żywej tkanki, którą można usunąć, zależy od rozmiaru, gatunku, wieku drzewa oraz celu samego przycinania. Młode drzewa tolerują usuwanie żywej tkanki w większym stopniu niż drzewa dojrzałe. Generalnie nie powinno się usuwać więcej niż 25% masy korony drzewa podczas jednego zabiegu, a w przypadku drzew dojrzałych, wartość ta jest jeszcze mniejsza. Największy wzrost i najszybsze zamykanie ran uzyskuje się dzięki przycinaniu drzew w zimie lub tuż przed ponownym rozpoczęciem wzrostu wczesną wiosną. Usuwanie obumarłych, złamanych lub martwych gałęzi może być przeprowadzane w dowolnej porze roku i nie wywiera negatywnego wpływu na drzewa.

Pomimo sprzecznych opinii, badania wykazały, że zabezpieczanie ran drzew nie ogranicza butwienia i nie przyspiesza zarastania oraz rzadko zapobiega zakażeniom wywołanym przez patogeny. Podczas cięcia gałęzi korzystniejsze dla drzewa jest wykonanie kilku drobnych ran niż jednej dużej. Zamiast usuwać gruby konar, odetnij kilka cienkich gałęzi.

Cięcie w koronach dużych drzew może być niebezpieczne oraz wymaga ugruntowanej wiedzy i doświadczenia, dlatego lepiej skorzystać z usług profesjonalnego arborysty. Arborysta określi rodzaj cięć niezbędny dla poprawy zdrowia i wyglądu drzewa oraz bezpieczeństwa w jego otoczeniu.

Katarzyna Rokita, Witosław Grygierczyk, Federacja Arborystów Polskich