Dokumenty planistyczne z zakresu ochrony środowiska
Reforma administracyjna państwa stworzyła władzom samorządowym szczebla wojewódzkiego możliwość kreowania polityki regionalnej, która w zakresie ochrony środowiska sprowadza się do wdrażania na tym poziomie polityki ekologicznej państwa.
Specyfika województwa śląskiego, charakteryzującego się największym stopniem uprzemysłowienia (w tym najbardziej obciążającym środowisko przemysłem ciężkim), urbanizacją i gęstością zaludnienia (382 osoby/km2), powodująca największą w kraju antropopresję, sprawia, że wszelkie działania na rzecz ochrony środowiska nabierają tu szczególnego znaczenia.
Strategia rozwoju
Podstawowym instrumentem realizacji polityki regionalnej w województwie śląskim, który uczynił priorytetową problematykę ochrony środowiska, stał się dokument „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2015”, przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego 25 września 2000 r. W 2005 r. poddano go aktualizacji, przesłankami której były m.in. konieczność dostosowania go do postanowień Strategii Lizbońskiej oraz potrzeba zweryfikowania sposobu prowadzenia długofalowej polityki rozwoju województwa, przy uwzględnieniu rosnącej samodzielności samorządu województwa i zwielokrotnionych środkach na rozwój regionalny w okresie programowania 2007-2013. Wizją województwa śląskiego, opisaną w Strategii, jest region, w którym nowoczesna gospodarka, rozwój przedsiębiorczości, edukacji i kultury zapewnią utrzymanie pozycji jednego z centrów rozwoju cywilizacyjnego Polski i Europy. Jest to region stwarzający szanse rozwojowe mieszkańcom, dający poczucie bezpieczeństwa publicznego, socjalnego i zdrowotnego, a zarazem region „czysty” we wszystkich komponentach środowiska naturalnego, zapewniający zachowanie bioróżnorodności i stwarzający warunki do zdrowego życia w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju. Osiągnięcie tej wizji wymaga skoncentrowania działań realizowanych na priorytetach dziedzinowych horyzontalnych zgrupowanych w trzech polach strategicznych, m.in. na priorytecie pn. „Ochrona i kształtowanie środowiska oraz przestrzeni ujętym w polu strategicznym Infrastruktura, aspekty przestrzenne i środowiskowe”. W priorytecie tym znajdują się zadania skupione na rozbudowie i unowocześnieniu infrastruktury ochrony środowiska w kierunku zapewnienia dostawy odpowiedniej ilości wody pitnej, wyposażeniu województwa w systemy oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych, a także skoordynowane na szczeblu regionalnym porządkowanie gospodarki odpadami, szczególnie w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Z kolei ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem ma być realizowana poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii i alternatywnych źródeł energii oraz technologie eliminujące ze środowiska wyroby zawierające azbest, co spowoduje ograniczenie emisji przemysłowej oraz tzw. niskiej emisji. W celu podniesienia atrakcyjności regionu przewiduje się również rewitalizację oraz rekultywację terenów poprzemysłowych, w tym szczególnie licznie występujących na tym obszarze terenów zdegradowanych prowadzoną eksploatacją górniczą. Niezwykle istotnym problemem jest także przeciwdziałanie fragmentacji terenów o walorach przyrodniczych oraz zapewnienie powiązań terenów otwartych w ramach regionalnej sieci ekologicznej i systemu obszarów chronionych.
Program ochrony środowiska
Droga do osiągnięcie celów ekologicznych zdefiniowanych Strategią została wskazana przyjętym 15 kwietnia 2002 r. przez Sejmik Województwa Śląskiego „Programie ochrony środowiska województwa śląskiego”, a także w zaakceptowanym przez niego uchwałą z 25 sierpnia 2003 r. „Planie gospodarki odpadami dla województwa śląskiego”.
W Programie ochrony środowiska sformułowano długoterminowe cele ekologiczne do roku 2015 oraz działania niezbędne do ich osiągnięcia. Na ich podstawie zdefiniowano cele krótkoterminowe (do 2004 r.) i określono działania główne z konkretnymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi i nieinwestycyjnymi, przypisanymi poszczególnym grupom zadaniowym.
W województwie śląskim za priorytetowe uznano wszelkie działania związane z ochroną zasobów wodnych i gospodarką odpadami. W dalszej kolejności znalazły się przedsięwzięcia związane z ochroną powietrza atmosferycznego, eliminacją zagrożenia hałasem, a także przekształcaniem terenów poprzemysłowych i zdegradowanych, w tym terenów pogórniczych. Za szczególnie istotne dla poprawy stanu środowiska w województwie śląskim uznano wszelkie działania związane z ochroną wód zlewni Jeziora Goczałkowickiego – największego rezerwuaru wody pitnej dla aglomeracji górnośląskiej. Duży nacisk położono też na ochronę obszaru ujętego w systemie Natura 2000, uporządkowanie gospodarki wodościekowej w miastach o liczbie mieszkańców ponad 100 tys., budowę zbiornika przeciwpowodziowego na Odrze w Raciborzu, likwidację zagrożenia spowodowanego zdeponowaniem w środowisku bez wymaganego zabezpieczenia odpadów niebezpiecznych (m.in. z Zakładów Chemicznych w Tarnowskich Górach, PMIB „Izolacja w Ogrodzieńcu” i Zakładów Chemicznych „Organika Azot” w Jaworznie). Istotne jest ponadto przeprowadzenie modernizacji procesów technologicznych w szeregu zakładów przemysłowych.
Plan gospodarki odpadami
Z kolei w „Planie gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” wyznaczono główne kierunki działań w zakresie uporządkowania gospodarki wszystkimi wytwarzanymi i sprowadzanymi do województwa śląskiego odpadami (z podziałem na poszczególne ich rodzaje) oraz cele krótkookresowe (do 2006 r.) i długookresowe (lata 2007-2015).
Działania w zakresie gospodarki odpadami, oparte na tworzonej wojewódzkiej bazie gospodarki odpadami, mają na celu – oprócz zapobiegania i minimalizacji ilości odpadów – stworzenie sprawnie działającego systemu ich zbiórki, odzysku bądź unieszkodliwiania. System ten ma działać w oparciu o sieć nowoczesnych instalacji o zasięgu regionalnym. Konsekwencją tego ma być osiągnięcie w wymaganych przedziałach czasowych ustalonych poziomów odzysku i unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych, wielkogabarytowych, budowlano-remontowych oraz niebezpiecznych. W województwie śląskim najwięcej odpadów powstaje w sektorze gospodarczym, w górnictwie i kopalnictwie (79% ogółu odpadów wytworzonych w sektorze gospodarczym). Stąd dużego znaczenia nabierają problemy zagospodarowania terenów pogórniczych, połączone z działaniami zmierzającymi do poddania procesowi odzysku zdeponowanych już odpadów pogórniczych, m.in. poprzez zastosowanie do niwelacji i rekultywacji terenów w miejscu eksploatacji kopalin. Z ważniejszych przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Planu można wyliczyć tworzenie gminnych punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wyselekcjonowanych ze strumienia odpadów komunalnych (GPZON) i stacji przeładunkowych (SPON) tych odpadów, zamknięcie i likwidację składowisk zarówno komunalnych, jak i przemysłowych, niespełniających wymogów ochrony środowiska, a także usuwanie ze środowiska azbestu.
Plan zagospodarowania przestrzennego
Opracowany dla kształtowania i realizacji polityki przestrzennej w województwie „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego”, przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego 21 czerwca 2004 r., określił z kolei koncepcję podstawowych elementów przyszłej struktury przestrzennej województwa i powiązań funkcjonalnych między tymi elementami. Wypracowany dokument uznał, że wykorzystanie różnorodnego i unikalnego potencjału przyrodniczo-krajobrazowego i naukowo-badawczego oraz istniejących i projektowanych elementów infrastruktury technicznej jest szansą rozwoju województwa śląskiego. Kształtujące się obszary metropolitalne, stanowiące największą w kraju koncentrację ludności i potencjału gospodarczego, a także jedną z największych koncentracji nowych zagranicznych inwestycji przemysłowych, mają szansę stać się ważnymi ośrodkami o randze europejskiej.
Prócz wyżej wymienionych w województwie śląskim funkcjonują i obowiązują także inne dokumenty planistyczne, równie istotne dla uzyskania wymaganych standardów stanu środowiska naturalnego w regionie.
Program małej retencji
Jednym z nich jest „Pogram małej retencji dla województwa śląskiego”. Opracowany w układzie zlewniowym dokument opisuje 92 obiekty: 49 zbiorniki wodne, 31 stawów rybnych i 12 suchych zbiorników, których budowa lub modernizacja przewidziana do 2015 r. daje możliwość zretencjonowania 15,24 mln m3 wody. W Programie uwzględniono proekologiczne formy retencjonowania wody. Z kolei „Program ochrony i rozwoju zasobów wodnych województwa śląskiego w zakresie udrożnienia rzek dla ryb dwuśrodowiskowych”, przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego uchwałą nr II/34/3/2005 z 25 kwietnia 2005 r., określił odcinki rzek województwa na podstawie ich charakterystyki zarówno pod kątem aktualnej i przewidywanej jakości wód, możliwe do udrożnienia celem odtworzenia historycznych miejsc wędrówki i tarła ryb dwuśrodowiskowych. I tak, mimo iż cieki powierzchniowe charakteryzują się silną presją przemysłową (zabudowa hydrotechniczna i obciążenie ładunkiem zanieczyszczeń), w pierwszej kolejności przewiduje się udrożnienie rzeki Warty (dla certy). Drugim etapem ma być udrożnienie rzeki Pilicy, Soły, Żylicy i Koszarawy celem otwarcia historycznych tarlisk troci i umożliwienia wędrówek pstrąga potokowego, a kolejnym – będącej krajową ostoją ryb i minogów rzeki Liswarty dla odtworzenia tarlisk certy. Ostatnimi etapami mają być udrożnienia Wisły (dla migracji pstrąga potokowego i restytucji brzany) oraz odcinka Wisły i Przemszy (również dla migracji pstrąga potokowego).
Programy ochrony powietrza
Dla realizacji wyznaczonego w „Programie ochrony środowiska województwa śląskiego” celu długoterminowego, jakim jest polepszenie jakości powietrza atmosferycznego, wojewoda śląski opracował programy ochrony powietrza dla stref, gdzie zostały przekroczone dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń. Wskazują one rodzaje decyzji, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu, oraz konkretne inwestycje i działania, z podaniem inwestorów i podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację. Przewiduje się, że realizacja tych programów do 2010 r., we współpracy ze starostami śląskich miast, doprowadzi do przywrócenia w regionie dopuszczalnych poziomów stężeń tego pyłu w powietrzu. Samorząd województwa śląskiego jest również w trakcie opracowywania programu, którego realizacja przyniesie realną poprawę stanu powietrza atmosferycznego w regionie. Obecnie finalizowany jest projekt Programu Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego. Zgodnie z Prawem energetycznym, samorządy gminne odpowiedzialne są za realizację celów i opracowanie programów zaopatrzenia w energię swoich mieszkańców, uwzględniające osiągnięcie w 2010 r. 7,5-procentowego udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju i zwiększenie tego udziału do 14% w 2020 r. Programy te opracowywane są zgodnie z wojewódzkimi strategiami i planami rozwoju. W działania te wpisuje się realizacja programu wykonawczego, którego celem strategicznym jest stworzenie warunków i mechanizmów dla szerokiego wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnej na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego. Spośród zgłoszonych do programu 33 projektów wykorzystania OZE w województwie śląskim do realizacji wytypowano 22 zadania, z czego dziewięć to projekty krótkoterminowe, przewidziane do wykonania do 2008 r., dotyczące odbudowy małych elektrowni wodnych, wykorzystania energii słonecznej, biomasy, biogazu, energii wód kopalnianych, geotermalnych oraz energii wiatru. Pozostałe zakwalifikowano do grupy projektów długoterminowych, z terminem wykonania do 2015 r., a sumaryczne nakłady inwestycyjne na ich realizację wynoszą ok. 20 mln zł. Należy podkreślić, że opracowanie „Strategii rozwoju województwa śląskiego” oraz przedstawionych programów i planów regionalnych dało podstawę do tworzenia przez organy samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego strategii i programów o charakterze lokalnym, zapewniając tym samym warunki wdrażania polityki ekologicznej państwa na wszystkich szczeblach administracji.
Ilona Kuboszek
główny specjalista wydział Ochrony Środowiska
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego
Specyfika województwa śląskiego, charakteryzującego się największym stopniem uprzemysłowienia (w tym najbardziej obciążającym środowisko przemysłem ciężkim), urbanizacją i gęstością zaludnienia (382 osoby/km2), powodująca największą w kraju antropopresję, sprawia, że wszelkie działania na rzecz ochrony środowiska nabierają tu szczególnego znaczenia.
Strategia rozwoju
Podstawowym instrumentem realizacji polityki regionalnej w województwie śląskim, który uczynił priorytetową problematykę ochrony środowiska, stał się dokument „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2015”, przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego 25 września 2000 r. W 2005 r. poddano go aktualizacji, przesłankami której były m.in. konieczność dostosowania go do postanowień Strategii Lizbońskiej oraz potrzeba zweryfikowania sposobu prowadzenia długofalowej polityki rozwoju województwa, przy uwzględnieniu rosnącej samodzielności samorządu województwa i zwielokrotnionych środkach na rozwój regionalny w okresie programowania 2007-2013. Wizją województwa śląskiego, opisaną w Strategii, jest region, w którym nowoczesna gospodarka, rozwój przedsiębiorczości, edukacji i kultury zapewnią utrzymanie pozycji jednego z centrów rozwoju cywilizacyjnego Polski i Europy. Jest to region stwarzający szanse rozwojowe mieszkańcom, dający poczucie bezpieczeństwa publicznego, socjalnego i zdrowotnego, a zarazem region „czysty” we wszystkich komponentach środowiska naturalnego, zapewniający zachowanie bioróżnorodności i stwarzający warunki do zdrowego życia w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju. Osiągnięcie tej wizji wymaga skoncentrowania działań realizowanych na priorytetach dziedzinowych horyzontalnych zgrupowanych w trzech polach strategicznych, m.in. na priorytecie pn. „Ochrona i kształtowanie środowiska oraz przestrzeni ujętym w polu strategicznym Infrastruktura, aspekty przestrzenne i środowiskowe”. W priorytecie tym znajdują się zadania skupione na rozbudowie i unowocześnieniu infrastruktury ochrony środowiska w kierunku zapewnienia dostawy odpowiedniej ilości wody pitnej, wyposażeniu województwa w systemy oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych, a także skoordynowane na szczeblu regionalnym porządkowanie gospodarki odpadami, szczególnie w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Z kolei ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem ma być realizowana poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii i alternatywnych źródeł energii oraz technologie eliminujące ze środowiska wyroby zawierające azbest, co spowoduje ograniczenie emisji przemysłowej oraz tzw. niskiej emisji. W celu podniesienia atrakcyjności regionu przewiduje się również rewitalizację oraz rekultywację terenów poprzemysłowych, w tym szczególnie licznie występujących na tym obszarze terenów zdegradowanych prowadzoną eksploatacją górniczą. Niezwykle istotnym problemem jest także przeciwdziałanie fragmentacji terenów o walorach przyrodniczych oraz zapewnienie powiązań terenów otwartych w ramach regionalnej sieci ekologicznej i systemu obszarów chronionych.
Program ochrony środowiska
Droga do osiągnięcie celów ekologicznych zdefiniowanych Strategią została wskazana przyjętym 15 kwietnia 2002 r. przez Sejmik Województwa Śląskiego „Programie ochrony środowiska województwa śląskiego”, a także w zaakceptowanym przez niego uchwałą z 25 sierpnia 2003 r. „Planie gospodarki odpadami dla województwa śląskiego”.
W Programie ochrony środowiska sformułowano długoterminowe cele ekologiczne do roku 2015 oraz działania niezbędne do ich osiągnięcia. Na ich podstawie zdefiniowano cele krótkoterminowe (do 2004 r.) i określono działania główne z konkretnymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi i nieinwestycyjnymi, przypisanymi poszczególnym grupom zadaniowym.
W województwie śląskim za priorytetowe uznano wszelkie działania związane z ochroną zasobów wodnych i gospodarką odpadami. W dalszej kolejności znalazły się przedsięwzięcia związane z ochroną powietrza atmosferycznego, eliminacją zagrożenia hałasem, a także przekształcaniem terenów poprzemysłowych i zdegradowanych, w tym terenów pogórniczych. Za szczególnie istotne dla poprawy stanu środowiska w województwie śląskim uznano wszelkie działania związane z ochroną wód zlewni Jeziora Goczałkowickiego – największego rezerwuaru wody pitnej dla aglomeracji górnośląskiej. Duży nacisk położono też na ochronę obszaru ujętego w systemie Natura 2000, uporządkowanie gospodarki wodościekowej w miastach o liczbie mieszkańców ponad 100 tys., budowę zbiornika przeciwpowodziowego na Odrze w Raciborzu, likwidację zagrożenia spowodowanego zdeponowaniem w środowisku bez wymaganego zabezpieczenia odpadów niebezpiecznych (m.in. z Zakładów Chemicznych w Tarnowskich Górach, PMIB „Izolacja w Ogrodzieńcu” i Zakładów Chemicznych „Organika Azot” w Jaworznie). Istotne jest ponadto przeprowadzenie modernizacji procesów technologicznych w szeregu zakładów przemysłowych.
Plan gospodarki odpadami
Z kolei w „Planie gospodarki odpadami dla województwa śląskiego” wyznaczono główne kierunki działań w zakresie uporządkowania gospodarki wszystkimi wytwarzanymi i sprowadzanymi do województwa śląskiego odpadami (z podziałem na poszczególne ich rodzaje) oraz cele krótkookresowe (do 2006 r.) i długookresowe (lata 2007-2015).
Działania w zakresie gospodarki odpadami, oparte na tworzonej wojewódzkiej bazie gospodarki odpadami, mają na celu – oprócz zapobiegania i minimalizacji ilości odpadów – stworzenie sprawnie działającego systemu ich zbiórki, odzysku bądź unieszkodliwiania. System ten ma działać w oparciu o sieć nowoczesnych instalacji o zasięgu regionalnym. Konsekwencją tego ma być osiągnięcie w wymaganych przedziałach czasowych ustalonych poziomów odzysku i unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych, wielkogabarytowych, budowlano-remontowych oraz niebezpiecznych. W województwie śląskim najwięcej odpadów powstaje w sektorze gospodarczym, w górnictwie i kopalnictwie (79% ogółu odpadów wytworzonych w sektorze gospodarczym). Stąd dużego znaczenia nabierają problemy zagospodarowania terenów pogórniczych, połączone z działaniami zmierzającymi do poddania procesowi odzysku zdeponowanych już odpadów pogórniczych, m.in. poprzez zastosowanie do niwelacji i rekultywacji terenów w miejscu eksploatacji kopalin. Z ważniejszych przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Planu można wyliczyć tworzenie gminnych punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wyselekcjonowanych ze strumienia odpadów komunalnych (GPZON) i stacji przeładunkowych (SPON) tych odpadów, zamknięcie i likwidację składowisk zarówno komunalnych, jak i przemysłowych, niespełniających wymogów ochrony środowiska, a także usuwanie ze środowiska azbestu.
Plan zagospodarowania przestrzennego
Opracowany dla kształtowania i realizacji polityki przestrzennej w województwie „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego”, przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego 21 czerwca 2004 r., określił z kolei koncepcję podstawowych elementów przyszłej struktury przestrzennej województwa i powiązań funkcjonalnych między tymi elementami. Wypracowany dokument uznał, że wykorzystanie różnorodnego i unikalnego potencjału przyrodniczo-krajobrazowego i naukowo-badawczego oraz istniejących i projektowanych elementów infrastruktury technicznej jest szansą rozwoju województwa śląskiego. Kształtujące się obszary metropolitalne, stanowiące największą w kraju koncentrację ludności i potencjału gospodarczego, a także jedną z największych koncentracji nowych zagranicznych inwestycji przemysłowych, mają szansę stać się ważnymi ośrodkami o randze europejskiej.
Prócz wyżej wymienionych w województwie śląskim funkcjonują i obowiązują także inne dokumenty planistyczne, równie istotne dla uzyskania wymaganych standardów stanu środowiska naturalnego w regionie.
Program małej retencji
Jednym z nich jest „Pogram małej retencji dla województwa śląskiego”. Opracowany w układzie zlewniowym dokument opisuje 92 obiekty: 49 zbiorniki wodne, 31 stawów rybnych i 12 suchych zbiorników, których budowa lub modernizacja przewidziana do 2015 r. daje możliwość zretencjonowania 15,24 mln m3 wody. W Programie uwzględniono proekologiczne formy retencjonowania wody. Z kolei „Program ochrony i rozwoju zasobów wodnych województwa śląskiego w zakresie udrożnienia rzek dla ryb dwuśrodowiskowych”, przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego uchwałą nr II/34/3/2005 z 25 kwietnia 2005 r., określił odcinki rzek województwa na podstawie ich charakterystyki zarówno pod kątem aktualnej i przewidywanej jakości wód, możliwe do udrożnienia celem odtworzenia historycznych miejsc wędrówki i tarła ryb dwuśrodowiskowych. I tak, mimo iż cieki powierzchniowe charakteryzują się silną presją przemysłową (zabudowa hydrotechniczna i obciążenie ładunkiem zanieczyszczeń), w pierwszej kolejności przewiduje się udrożnienie rzeki Warty (dla certy). Drugim etapem ma być udrożnienie rzeki Pilicy, Soły, Żylicy i Koszarawy celem otwarcia historycznych tarlisk troci i umożliwienia wędrówek pstrąga potokowego, a kolejnym – będącej krajową ostoją ryb i minogów rzeki Liswarty dla odtworzenia tarlisk certy. Ostatnimi etapami mają być udrożnienia Wisły (dla migracji pstrąga potokowego i restytucji brzany) oraz odcinka Wisły i Przemszy (również dla migracji pstrąga potokowego).
Programy ochrony powietrza
Dla realizacji wyznaczonego w „Programie ochrony środowiska województwa śląskiego” celu długoterminowego, jakim jest polepszenie jakości powietrza atmosferycznego, wojewoda śląski opracował programy ochrony powietrza dla stref, gdzie zostały przekroczone dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń. Wskazują one rodzaje decyzji, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu, oraz konkretne inwestycje i działania, z podaniem inwestorów i podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację. Przewiduje się, że realizacja tych programów do 2010 r., we współpracy ze starostami śląskich miast, doprowadzi do przywrócenia w regionie dopuszczalnych poziomów stężeń tego pyłu w powietrzu. Samorząd województwa śląskiego jest również w trakcie opracowywania programu, którego realizacja przyniesie realną poprawę stanu powietrza atmosferycznego w regionie. Obecnie finalizowany jest projekt Programu Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego. Zgodnie z Prawem energetycznym, samorządy gminne odpowiedzialne są za realizację celów i opracowanie programów zaopatrzenia w energię swoich mieszkańców, uwzględniające osiągnięcie w 2010 r. 7,5-procentowego udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju i zwiększenie tego udziału do 14% w 2020 r. Programy te opracowywane są zgodnie z wojewódzkimi strategiami i planami rozwoju. W działania te wpisuje się realizacja programu wykonawczego, którego celem strategicznym jest stworzenie warunków i mechanizmów dla szerokiego wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnej na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego. Spośród zgłoszonych do programu 33 projektów wykorzystania OZE w województwie śląskim do realizacji wytypowano 22 zadania, z czego dziewięć to projekty krótkoterminowe, przewidziane do wykonania do 2008 r., dotyczące odbudowy małych elektrowni wodnych, wykorzystania energii słonecznej, biomasy, biogazu, energii wód kopalnianych, geotermalnych oraz energii wiatru. Pozostałe zakwalifikowano do grupy projektów długoterminowych, z terminem wykonania do 2015 r., a sumaryczne nakłady inwestycyjne na ich realizację wynoszą ok. 20 mln zł. Należy podkreślić, że opracowanie „Strategii rozwoju województwa śląskiego” oraz przedstawionych programów i planów regionalnych dało podstawę do tworzenia przez organy samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego strategii i programów o charakterze lokalnym, zapewniając tym samym warunki wdrażania polityki ekologicznej państwa na wszystkich szczeblach administracji.
Ilona Kuboszek
główny specjalista wydział Ochrony Środowiska
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego
