Dotacje na energetyczne oszczędności

 

Program Priorytetowy „Efektywne wykorzystanie energii”, realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW),składa się z dwóch spójnych etapów. Część 2. Dofinansowanie zadań inwestycyjnych prowadzących do oszczędności energii lub wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw stanowi kontynuację zadań realizowanych w części 1. Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach,która jest wdrażana od maja 2011 r. W jej ramach można otrzymać pieniądze na wykonanie audytów energetycznych procesów technologicznych, audytów elektroenergetycznych budynków i wewnętrznych sieci przemysłowych, audytów energetycznych źródeł energii ciepła, energii elektrycznej i chłodu, a także audytów energetycznych wewnętrznych sieci ciepłowniczych i budynków. Po przeprowadzonym audycie przychodzi kolej na działania inwestycyjne, które przyczynią się do wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw lub do oszczędzania energii. Właśnie takie zadania będą dofinansowane w ramach części drugiej.

Obie części mogą być realizowane niezależnie od siebie, co oznacza, że z dofinansowania na inwestycje prowadzące do oszczędności energii mogą skorzystać także ci przedsiębiorcy, którzy nie brali udziału w części pierwszej.

Na lata 2011-2015 na realizację Programu Priorytetowego łącznie zarezerwowano 820 mln zł (40 mln zł na dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach oraz 780 mln zł na zadania prowadzące do oszczędności energii lub wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw)¹.

 

Celem drugiej części Programu Priorytetowego „Efektywne wykorzystanie energii”jest wzrost efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Będzie on polegał na działaniach inwestycyjnych, obejmujących mechanizm wsparcia i prowadzących do efektywnego wykorzystania energii lub uzyskania wymiernych jej oszczędności.

 

 

 

Dofinansowanie będą mogły otrzymać inwestycje rekomendowane przez audyt wskazujący na możliwość zredukowania zużycia energii o co najmniej 7%¹.

Osiągnięcie celu będzie badane poprzez wskaźnik – zmniejszenie zużycia energii w przedsiębiorstwach, w tys. MWh/rok. Na podstawie już zawartych umów, planowana jest redukcja zużycia energii o 1 mln MWh/rok do 2015 r. Do tego samego czasu o kolejne 1 mln MWh/rok ma zmniejszyć się zużycie energii w przedsiębiorstwach, w których zakończyła się realizacja umowy.

Wdrażanie programu rozpoczęto w czerwcu br., a proces potrwa do końca 2015 r. W tym czasie zaplanowano zakontraktować 780 mln zł, z czego najwięcej, bo ponad 600 mln zł, zostanie rozdysponowanych w ciągu pierwszych trzech lat.

 

Dofinansowanie na inwestycje prowadzące do wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw lub oszczędności energii będzie udzielane w formie pożyczki. Minimalna jej kwota to 3,5 mln zł, a maksymalna – 42 mln zł. Poziom dofinansowania to 70%, co oznacza, że kwota pożyczki nie może przekroczyć 70% wydatków kwalifikowalnych dla przedsięwzięcia. Oprocentowanie pożyczki w skali roku wynosi WIBOR 3M + 50 punktów bazowych. Odsetki z tytułu oprocentowania spłacane będą na bieżąco w okresach kwartalnych. Pierwsza spłata przypadnie na koniec kwartału kalendarzowego, następującego po kwartale, w którym wypłacono pierwszą transzę środków¹.

Okres finansowania wynosi pięć lat, co oznacza, że pożyczka nie może być udzielona na czas dłuższy niż 5 lat, licząc od dnia pierwszej planowanej wypłaty transzy zobowiązania. Należy pamiętać o tym, że udzielona pożyczka nie ulega umorzeniu. Możliwe jest jednak zastosowanie okresu karencji w spłacie rat kapitałowych. Jest ona liczona od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki, ale nie może być dłuższa niż 12 miesięcy od zakończenia realizacji przedsięwzięcia.

 

O dofinansowanie mogą się starać przedsiębiorcy w rozumieniu Ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447, z pózn. zm.), rozpoczynający realizację przedsięwzięć mających na celu oszczędzanie energii, rozpoczynający działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa, w których minimalna wielkość przeciętnego zużycia energii w roku poprzedzającym złożenie wniosku wynosiła 50 tys. MWh/rok¹.

Przystąpienie przez przedsiębiorstwo do drugiej części Programu Priorytetowego jest uwarunkowane wcześniejszym przeprowadzeniem audytu energetycznego. Nie jest jednak wymagane, by był on wykonany w ramach części pierwszej Programu „Efektywne wykorzystanie energii”.Powinien on jednak spełniać jego warunki progowe, a więc musi być audytem energetycznym procesów technologicznych, audytem elektroenergetycznym budynków i wewnętrznych sieci przemysłowych, audytem energetycznym źródeł energii ciepła, energii elektrycznej i chłodu lub audytem energetycznym wewnętrznych sieci ciepłowniczych i budynków. Dopuszcza się także sporządzenie audytu obejmującego więcej niż jeden tych obszarów. Ponadto każdy audyt powinien spełniać warunek ogólny, którym jest posiadanie jednostronicowego streszczenia wykonawczego wyników audytów. Musi ono zawierać podsumowanie i wnioski z oceny stanu istniejącego, wskazanie podstawowych możliwości usprawnień, a także opis przeanalizowanych i zalecanych w audycie środków poprawy efektywności energetycznej. W streszczeniu winno się znaleźć również podsumowanie podstawowych efektów energetycznych, ekonomicznych i ekologicznych, wynikających z wdrożenia środków poprawy efektywności energetycznej oraz opis aspektów istotnych z punktu widzenia efektywnej i sprawnej realizacji procesu inwestycyjnego, w tym informacje na temat potencjalnych, związanych z tym zaburzeń w procesie produkcyjnym.

 

Dofinansowaniu podlegać będą przedsięwzięcia w zakresie inwestycji, modernizacji i ulepszeń wprowadzających do zakładu nowe obiekty, systemy sterowania, instalacje i urządzenia techniczne, mające na celu poprawę efektywności energetycznej, a także zmierzające ku temu zmiany technologiczne w istniejących obiektach, instalacjach i urządzeniach technicznych.

 

 

W szczególności wspierane będą cztery rodzaje projektów. Pierwszy polega na wdrażaniu systemów zarządzania energią i jej jakością (instalowanie analizatorów parametrów sieci), a także systemów smart grid dla zarządzania sieciami elektroenergetycznymi w obiektach przedsiębiorstw. Drugi – na racjonalizacji zużycia energii elektrycznej poprzez energooszczędne systemy napędowe, systemy sterowania napędami (np. poprzez instalacje łagodnego rozruchu), energooszczędne silniki, falowniki do pomp i wentylatorów, a także energooszczędne sprężarki i systemy ich sterowania. Do tej grupy zalicza się również inwestycje w wewnętrzne sieci przesyłowe energii, energooszczędne systemy oświetleniowe, prostowniki napędów sieciowych oraz transformatory o niskich stratach ciepła w lokalnych systemach elektroenergetycznych i wewnętrznych sieciach dystrybucyjnych. Kolejnym rodzajem projektów, które mogą uzyskać dofinansowanie, są te, które polegają na racjonalizacji zużycia energii cieplnej i gazu poprzez izolacje i odwadnianie systemów parowych, systemy geotermalne, małe turbiny wiatrowe, kolektory słoneczne, pompy ciepła, a także obejmujące termomodernizację budynków, rekuperację i odzyskiwanie ciepła z procesów i urządzeń, decentralizację rozległych sieci grzewczych oraz wykorzystanie energii odpadowej poprzez budowę lub modernizację własnych źródeł energii. Ostatnim, czwartym rodzajem projektów szczególnego wsparcia, są działania inwestycyjne polegające na modernizacji procesów przemysłowych.

 

Wydatki kwalifikowalne to takie, których poniesienie w ramach realizacji projektu zostanie dofinansowane. Zatem nie każdy koszt niezbędny do zrealizowania konkretnego projektu będzie kosztem kwalifikowalnym. W związku z tym, że wszystkie przedsięwzięcia charakteryzują się własną specyfiką, a zasady dofinansowania muszą być jednakowe, to tworzone są katalogi wydatków kwalifikowalnych.

W ramach drugiej części Programu Priorytetowego „Efektywne wykorzystanie energii”wśród wydatków kwalifikowalnych znajduje się osiem kategorii kosztów. Do pierwszej z nich należą wydatki poniesione na plany i projekty, ale pod warunkiem, że dotyczą wykonywania prac i nie są kosztem operacyjnym, ani nie dotyczą ogólnej wykonalności inwestycji (np. kwalifikowalny jest projekt budowlany lub wykonawczy, ale nie dokumentacja powykonawcza, koncepcje techniczne, studium wykonalności, biznes plan). Do drugiej kategorii wydatków zalicza się koszty nabycia maszyn i urządzeń wraz z kosztami transportu, załadunku i wyładunku. Trzecia obejmuje roboty demontażowe, budowlano-montażowe oraz związane z instalacją i uruchomieniem urządzeń oraz całego obiektu (jeżeli uruchomienie urządzeń i całego obiektu oznacza pełną fazę rozruchu, w której dochodzi już do rzeczywistej produkcji, tzn. powstaje produkt, który jest następnie sprzedawany, to koszty takich działań nie mogą zostać uznane za kwalifikowalne). Kolejne kategorie kosztów zawierają stworzenie infrastruktury związanej z inwestycją (np. zaopatrzenie w wodę, energię elektryczną, ciepło lub gaz, przyłączenie do systemu odprowadzania ścieków, oświetlenie, zagospodarowanie terenu i strefy ochronnej, urządzenia automatyki i sterowania, aparatura kontrolno-pomiarowa, zaplecze techniczne i laboratoryjne), prace geodezyjne i konserwatorskie oraz nadzór inwestorski lub autorski. Osobną kategorię wydatków stanowią koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, nieopatentowanej wiedzy technicznej, technologicznej lub wiedzy z zakresu organizacji i zarządzania. Te wydatki muszą być wykorzystywane wyłącznie w przedsiębiorstwie, które otrzymało pomoc, podlegać amortyzacji zgodnie z przepisami o rachunkowości, nabyte od osób trzecich na warunkach rynkowych oraz stanowić aktywa przedsiębiorstwa, które otrzymało pomoc, i pozostawać w nim przez co najmniej pięć lat, a w przypadku przedsiębiorstwa należącego do MŚ przez co najmniej trzy lata. Wśród wydatków kwalifikowalnych znajdują się także koszty pomiarów środowiskowych lub badań laboratoryjnych potwierdzających właściwe funkcjonowanie instalacji, lecz pod warunkiem, że nie są związane z procesem produkcji ani nie są kosztami operacyjnymi. Muszą być one bezpośrednio związane z rozruchem urządzeń lub instalacji będących przedmiotem inwestycji.

 

Złożone wnioski będą podlegały ocenie na dwóch etapach: formalnym i merytorycznym. W ramach oceny formalnej sprawdzane będzie m.in. to, czy wniosek został złożony na poprawnym, obowiązującym formularzu oraz czy wypełniono go w języku polskim pismem maszynowym (niedopuszczalne jest odręczne wypełnienie formularza). W dalszej kolejności badana będzie kompletność wniosku, prawidłowość złożonych podpisów oraz wymagane załączniki. Sprawdzone zostanie także to, czy cel i rodzaj przedsięwzięcia są zgodne z Programem Priorytetowym, czy wnioskodawca mieści się w kategorii beneficjentów programu oraz czy wydatki ponoszone w ramach projektu, a zgłoszone do refundacji, są zgodne z kosztami kwalifikowalnymi. Na ostatnim etapie weryfikowane będzie to, czy wnioskowane dofinansowanie jest zgodne ze szczegółowymi zasadami udzielania dofinansowania, obowiązującymi w Programie Priorytetowym, oraz czy jest ono zgodne z zasadami pomocy publicznej.

Ocena merytoryczna będzie weryfikowała, czy w wyniku audytu wskazanie na możliwości oszczędności w zużyciu energii nie okaże się mniejsze niż 7%, a także czy projekt jest wykonalny pod względem technicznym (pod uwagę wzięty zostanie poprawny dobór technologii zapewniający trwałość rzeczową inwestycji oraz realistyczny harmonogram wdrażania). W dalszej części sprawdza się tzw. efekt ekologiczny (nie może on być mniejszy niż wynikający z oszczędności energetycznej określonej na poziomie 7%) oraz koszty, a także bada się uwarunkowania rynkowe. Następnie ocenie podlega struktura instytucjonalna i aspekty formalno-prawne, umożliwiające sprawne wdrożenie projektu oraz zapewnienie jego trwałości, a także jego struktura finansowa.

Na ostatnim etapie oceny przyznawane są punkty, których ilość zależy od wartości obliczonego dla projektu dynamicznego kosztu jednostkowego (DCG). Jego wysokość jest taka jak cena, która pozwala na uzyskanie zdyskontowanych przychodów równych zdyskontowanym kosztom. DCG określa koszt techniczny uzyskania jednostki efektu ekologicznego. Im niższa wartość tego wskaźnika, tym inwestycja jest bardziej efektywna. Dynamiczny koszt jednostkowy zależy od kilku czynników, w tym od kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych poniesionych w danym roku, a także od miary efektu ekologicznego w jednostkach fizycznych, uzyskiwanego w poszczególnych latach. Przy obliczaniu DCG stosowane są założenia dotyczące okresu analizy, podawania prognoz w cenach stałych i stopy dyskontowej¹.

 

Celem oznakowania inwestycji finansowanych lub dofinansowanych z NFOŚiGW jest promocja Funduszu oraz projektów, które w jego ramach są wykonywane, a także informowanie o ich realizacji. Oznakowanie tych przedsięwzięć może przybrać różnorodne formy: tablicy informacyjnej lub pamiątkowej, oznakowania materiałów informacyjno-promocyjnych, a także informacji na stronie internetowej.

Tablica informacyjna powinna być ustawiona w widocznym miejscu, niezwłocznie po rozpoczęciu robót lub innej formy jego realizacji i utrzymana w należytym stanie do czasu zastąpienia jej przez tablicę pamiątkową. Wybór miejsca, w którym będzie ustawiona tablica, musi nastąpić w porozumieniu z koordynatorem umowy w NFOŚiGW. Umieszcza się je zwykle w punktach ogólnie dostępnych, takich jak elewacje frontowe, wejścia do budynków czy ich reprezentatywne wnętrza. Zarówno tablica informacyjna, jak i pamiątkowa powinny zawierać logo NFOŚiGW oraz informację o dofinansowaniu projektu ze środków Funduszu¹.

Wszelkie publikacje i materiały informacyjno-promocyjne dofinansowane ze środków NFOŚiGW należy zaopatrzyć co najmniej w logo Funduszu oraz, o ile jest to możliwe, w informację o źródle finansowania. Oznakowaniu podlegają także wszelkie ruchome składniki majątku i elementy wyposażenia, będące środkami trwałymi, zakupione w ramach umowy o dofinansowanie.

Beneficjenci posiadający strony internetowe są dodatkowo zobowiązani do zamieszczenia na nich informacji o przedsięwzięciach dofinansowanych lub sfinansowanych ze środków NFOŚiGW. Na stronie głównej należy zamieścić jego logo, które umożliwia dostęp do czytelnej informacji opisującej dane przedsięwzięcie.

 

1.      www.nfosigw.gov.pl

 

Adriana Zalewska,analityk, DC Consultant, Centrum Analiz i Ekspertyz Ekonomicznych