Edukowanie przez fotografowanie

Nawet jeśli rzeczywiście czuje się i rozumie ekologię, a nawet stara się na co dzień być „ekologicznym”, to niewątpliwe można na tę dziedzinę życia spojrzeć z jeszcze innej strony, podejść do niej bardziej refleksyjnie, a nawet artystycznie.

Już po raz drugi pod szyldem miesięcznika „Recykling” jej redakcja spróbowała przedstawić ekologię w innym świetle, zachęcając do chwili refleksji nad tym zagadnieniem i zastanowienia się, jakie może mieć ono oblicza w codziennym życiu. Stawiając sobie za cel edukację ekologiczną, postanowiono kontynuować ideę zachęcania zarówno swoich czytelników, jak i osób niezwiązanych bezpośrednio z branżą recyklingową do poszukiwania recyklingu w przestrzeni. Jak? Poprzez konkurs fotograficzny „Recykling w obiektywie”. W tegorocznej edycji redakcja postawiła na kolory – kolory selektywnej zbiórki odpadów, a w ostatecznym etapie i recyklingu. Próbą ich uchwycenia było ustanowienie kategorii „Pomaluj świat w kolory recyklingu”, kierowanej do wszystkich tych, którzy interesują się ekologią, oraz kategorii „Złap recykling”, utworzonej z myślą o firmach z branży recyklingowej.

Wszystkie nadesłane do konkursu fotografie stanowią osobną, indywidualną historię, prezentują inne podejście do kwestii recyklingu i szeroko rozumianej ekologii. Ta różnorodność pokazuje, że dla poszczególnych autorów, tak jak zapewne dla każdego z nas, recykling oznacza trochę co innego. Oczywiście recykling posiada swoją definicję, jednakże – patrząc na zdjęcia zaproponowane w tym temacie przez uczestników konkursu – zyskuje się przekonanie, że jest to niezwykle bogate pojęcie i każdy może je zinterpretować według własnego doświadczenia czy pomysłu.

Autorom zdjęć nie można również zarzucić braku umiejętności technicznych, co stawia konkurs na wysokim poziomie. Zaś dzięki połączeniu walorów technicznych z poczuciem humoru i lekkim podejściem do tematu widzowie oglądający prace mogą nacieszyć oko ciekawymi, dobrze skadrowanymi i niebanalnymi ujęciami.

Wszystkie nagrodzone i wyróżnione fotografie zostały zaprezentowane na wystawie podczas Międzynarodowych Targów Ochrony Środowiska POLEKO, które odbyły się w dniach 20-23 listopada 2012 r. w Poznaniu. Dla uczestników targów – zarówno wystawców, jak i osób odwiedzających – była ona okazją do oderwania się od formalnych, biznesowych spraw czy rozmów i przeniesienia się w świat obrazu, a być może być może nawet inspiracja do nowych pomysłów dotyczących recyklingu. Lecz nawet jeśli nie wszystkim oglądającym były dane tak głębokie doznania, to na pewno te kilka chwil poświęcone na obejrzenie prac konkursowych stało się miłym akcentem, a targom dodało subtelnego uroku.

Prezentujemy fotografie, które zwróciły uwagę jury i zostały nagrodzone (4) bądź wyróżnione (8). Być może również dla czytelników staną się one pewnego rodzaju inspiracją i okazją do kolejnego spotkania z ideą recyklingu?
 

Jak pokazać recykling? Dla wielu oznacza to przedstawienie jednego z etapów zmierzających ku procesom recyklingu, sztuką jednak okazuje się zaprezentowanie recyklingu w innej, mniej tradycyjnej formie lub tę tradycyjną ubrać w barwy odpowiadające kategorii konkursu. Kreacja, jaką przedstawili zwycięzcy, była na najwyższym poziomie, pokazała nie tylko sam recykling, ale również to, w jaki sposób można na niego spojrzeć – jak przez obraz przedstawić jego ideę.

Pierwsze miejsce zajęła praca Marka Ząbczyka (fot. 1), który swoimi zdjęciami, nie tylko tym zwycięskim, wykazał, że recykling jest w powszechnym zastosowaniu. Zdjęcie, które zajęło I miejsce, zostało docenione za pomysłowe pokazanie idei recyklingu oraz za ekspozycję. Największą zaletą pracy jest pokazanie w sposób jasny i symboliczny, czym jest recykling, wyraźnie bowiem na niej widać, jak wiele łączy dziecięce klocki i zużyte plastikowe nakrętki. A to przecież tylko jeden z wielu przykładów wtórnego wykorzystania surowców, prowadzenia zasobooszczędnej gospodarki oraz wskazanie na to, iż odpad może stać się produktem. Podejście do tematu z humorem niewątpliwie jest dużym walorem, również edukacyjnym, tej pracy. Redakcja postanowiła je uhonorować, przedstawiając je na okładce grudniowego wydania miesięcznika.

Na drugie miejsce, zdaniem jury, zasłużyło zdjęcie Adama Falkowskiego (fot. 2), który przedstawił przedmiot wykonany z zużytych ubrań i różnego rodzaju tekstyliów. Choć przedmiotem tym jest zwykły dywan, to właśnie prostota tego zdjęcia jest jego główną zaletą. Zdjęcie zostało dobrze wykadrowane, a ujęcia dokonano z nietypowej perspektywy, dzięki czemu dywan zyskał formę artystyczną. Artyzm tej fotografii przyciąga uwagę i zachęca do zastanowienia się nad kwestią recyklingu tekstyliów.

Miejsce nr 3 zajęło zdjęcie Elżbiety Komarzyńskiej (fot. 3), które świetnie wpisuje się w nazwę tegorocznej kategorii „Pomaluj świat w kolory recyklingu”. Fotografia wymaga od obserwatora pewnego zagłębienia się w obraz, refleksji, a może nawet dopowiedzenia sobie pewnej historii. Skoro na zdjęciu widzimy grupę ludzi zbierających i zarazem segregujących odpady na jednej z tajlandzkich plaż, to można powiedzieć, że zdecydowanie stanowią oni pierwsze ogniwo w procesie zmierzającym ku recyklingowi. Właśnie od takiej zbiórki wszystko się zaczyna. Utrzymanie zdjęcia w czarno-białej konwencji wyraźniej oddaje tegoroczną kategorię konkursu, zarazem wskazując na ciemną naturę człowieka – śmieciarza, wyrzucającego odpady gdzie popadnie, niedbającego o środowisko naturalne. Tylko dzięki ludziom uchwyconym w kadrze ta plaża powróci do naturalnego, niewysypiskowego, stanu.
 

Patrząc na nadesłane fotografie, można odnieść wrażenie, że recykling jest możliwy w każdym wydaniu, że jest dla niego miejsce w wielu dziedzinach życia. A co za tym idzie – może być stylem, inspiracją, sztuką, a nawet pracą, czego przykładem są zdjęcia nadesłane w kategorii „Złap recykling”, kierowanej do przedsiębiorstw związanych z branżą recyklingu.

Zdjęcie zaprezentowane przez Makpol Recykling (fot. 4) zwraca uwagę swoim artystycznym charakterem, a także dość nietypowym podejściem do tematu. Fotografia ta pokazuje, że wiele starych, zniszczonych czy niepotrzebnych przedmiotów trafiających na składowiska odpadów, w tym przypadku złomowisko, może pobudzać wyobraźnię i kreatywność, stać się inspiracją i zyskać „drugie życie” jako rekwizyty wykorzystywane chociażby w sztuce. Tę koncepcję recyklingu doceniło jury, przyznając pracy I miejsce w kategorii „Złap recykling”.

Fotografie, na których został przedstawiony cykl produkcyjny przerobu złomu, zaprezentowała firma Bolmet. Zdjęcie przedstawiające spust surówki (fot. 5) zostało wyróżnione przez jury. Efektem całego procesu będzie powstanie gotowych wyrobów, które powtórnie zostaną wykorzystane przez człowieka. Dzięki tej pracy możemy sobie uzmysłowić, jak ważna jest rola recyklerów, gdy dotrą do nich, zebrane wcześniej, surowce wtórne. Fotografia też podpowiada nam, że recykling to zjawisko na ogromną skalę, w które zaangażowane są zarówno pojedyncze osoby, które dokładają swoją cegiełkę poprzez codzienne właściwe postawy ekologiczne, jak i mniejsze i większe firmy czy przedsiębiorstwa. Te ostatnie mogą przyczyniać się do szerzenia idei recyklingu i promować ekologię na dużo większą skalę, co czyni jest bardzo ważnymi podmiotami tego procesu.
 

Edukacja przez zabawę to jedna z najbardziej skutecznych metod poznawania świata. Jeśli przyjrzeć się nadesłanym pracom, zauważyć można duże zaangażowanie uczestników konkursu. W ten sposób spełniła się idea konkursu, który miał nie tylko skłaniać do refleksji obserwatorów, ale także uczyć tych, którzy brali w nim aktywny udział.

Zdjęcie Kacpra Kubiaka (fot. 6) wpisuje się w konwencję recyklingu na wesoło. Zaletą jest przedstawienie pojemników na selektywną zbiórkę odpadów, często stanowiących niezauważany przez mieszkańców element otoczenia, w kolorowy sposób. Pojemniki zostały ozdobione, zapewne przez osiedlową młodzież, namalowanymi uśmiechami. Oczywiście, nie można promować postaw wandalizmu, jednakże te kosze przykuwają uwagę przechodniów i niewątpliwie wywołują uśmiech. Dzięki temu mogą być pierwszym krokiem do edukacji ekologicznej i szerzenia właściwych postaw recyklingowych. Być może niejeden producent koszy zastanowi się nad dodaniem humorystycznych elementów graficznych do swoich wyrobów? Ponadto praca promuje ideę selektywnej zbiórki odpadów na osiedlach.

Recykling na wesoło wydawałby się dobrą kategorią na kolejną edycję konkursu. Przykładem „zabawy” z recyklingiem jest praca nadesłana przez Piotra Dziełakowskiego (fot. 7). Wykorzystanie statywu do aparatu oraz obudowy po telewizorze to niezwykle kreatywne podejście, które wykazało, że recykling to nie tylko przetwarzanie odpadu, ale również wykorzystanie go w sztuce, jaką jest chociażby fotografia. Autor pokazuje ponadto, że recykling to także dobra zabawa, a niekonwencjonalne połączenie rekwizytów daje czasem zaskakujący efekt.

Uwagę jury zwróciło także zdjęcie Agnieszki Kosior (fot. 8), która w swej fotografii pokazuje, jak wykorzystać nikomu niepotrzebne elementy do zabawy z dziećmi. Jest to niezwykle cenne podejście, ponieważ, po pierwsze, w ten sposób możemy przyczynić się do szerzenia edukacji ekologicznej i wychować najmłodsze pokolenie we właściwych wzorach ekologicznych, a po drugie – takie wykorzystanie odpadów rozwija również dziecięcą wyobraźnię i kreatywność. Choć mogłoby się wydawać, że zachęcanie dzieci do wykonywania zabawek z przedmiotów, które zwykle trafiają do kosza na śmieci, jest sprawą banalną, to jednak postępując w ten sposób, robi się dla nich wiele dobrego, dbając o ich rozwój i, oczywiście, środowisko, w którym żyjemy.

Zdjęcie Andrzeja Błońskiego (fot. 9)  z kolei pokazuje, że nie tylko człowiek, ale również natura może wykorzystać zużyte przedmioty. Wprawdzie szkło wrzucone na trawę to oczywiście niedopuszczalne zaśmiecanie środowiska, na szczęście w tym wypadku przyroda zaadaptowała je do swoich potrzeb, czyniąc z niego miniszklarnię. To świetny pomysł na ponowne użycie zwykłego słoika. Natomiast autor zdjęcia wykazał się sporą spostrzegawczością i ciekawą interpretacją tematu.

Marek Ząbczyk (fot. 10) otrzymał natomiast wyróżnienie za zdjęcie, które zaskakuje artystycznym ujęciem strachów na wróble. Te, wydawałoby się, nieciekawe, zwykle szare i brzydkie postacie zostały ukazane nieco humorystycznie i przede wszystkim ładnie oraz ciekawie. Wykorzystanie w tym wypadku surowca, jakim jest aluminium, to niewątpliwie oryginalny i praktyczny pomysł podpowiadający, że nie warto bezrefleksyjnie wszystkich odpadów umieszczać w koszu.

Dostrzeżenie idei recyklingu w pozornie zwykłych kontenerach na odpady to główny walor zdjęcia Pawła Cerana (fot. 11). Fotografia pokazuje, że nie zawsze kolorowe i oznaczone pojemniki zachęcają ludzi do selekcji odpadów. Ponadto zdjęcie jest ciekawie zaprezentowane technicznie. Dostrzec też trzeba fakt, że autor ukazał niebanalną lokalizację pojemników i dobrze przedstawił to na fotografii.

Jury oceniające zdjęcia nie mogło pozostać obojętne wobec propozycji Mileny Skowron (fot. 12). Praca tej autorki pokazuje nam, że zużyta opona, przy odrobinie wyobraźni i umiejętności, może stać się prawdziwym dziełem sztuki. A czy nie nasuwa się analogia z pewną bajką – gdy brzydkie kaczątko (zużyta opona) zamienia się w pięknego łabędzia (dzieło sztuki)? Patrząc na tę fotografię, warto się zastanowić, jak wiele innych zużytych przedmiotów mogłoby być tak twórczo i oryginalnie wykorzystanych, by ozdobić mieszkania, ogrody czy ulice.

To nie koniec historii recyklingiem w obrazie pisanej, gdyż prace te zyskały swoich fanów, a wystawa, podobnie jak poprzednia, wędruje i edukuje dalej. Na początek Związek Międzygminny „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”.

Podobnie jak w ubiegłym roku, redakcja uzyskała wsparcie od firmy Hewllet-Packard, która ufundowała drukarki dla zwycięzców kategorii „Pomaluj świat w kolory recyklingu”, natomiast kategoria kierowana do firm „Złap recykling” zyskała patronat firmy Unisoft, która ufundowała system informatyczny F-K firmie Makpol Recykling. W tym roku w promocję idei konkursu zaangażowała się także firma Ecocel, która przygotowała recyklingowe upominki dla zwycięzców.

Informacje o konkursie dostępne są pod adresem www.recyklingwobiektywie.pl.