Finansowanie ochrony środowiska
Działalność Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu powstał z WFOŚiGW działających na terenie byłych województw kaliskiego, konińskiego, leszczyńskiego, pilskiego i poznańskiego. Tak więc w granicach Wielkopolski znalazło się zagłębie górnicze, tereny o dużym potencjale przemysłowym, ważne dla kraju obszary rolnicze, ale też ubogie tereny leśne z północy regionu.
Z pięciu różnych zasad funkcjonowania, kierunków wydatkowania środków i form udzielania pomocy stworzony został jednolity system obejmujący swoim zakresem jeden z największych terytorialnie obszarów naszego kraju. Jako podstawowy cel wyznaczono wyrównanie dysproporcji wynikających z różnej zasobności byłych wojewódzkich funduszy, a tym samym taki rozdział środków, by inwestycje w ochronie środowiska równomiernie rozkładały się na całym terenie Wielkopolski. Do tego konieczne było systematyczne i konsekwentne egzekwowanie zapisów wynikających z zasad udzielania pomocy i z umów, które zawarte zostały z beneficjentami od 1993 r.
Wpływy (w tys. zł)
W warunkach osobowości prawnej udział środków pochodzących z opłat za korzystanie ze środowiska zmniejszył się ze 100% w 1993 r. do ok. 37% w 2004 r. Spowodowało to znaczne zwiększenie kwot, którymi można było wspomagać przedsięwzięcia inwestycyjne i pozainwestycyjne.
Przestrzeganie wyznaczonych w 1999 r. proporcji w odniesieniu do form wydatkowania środków, a więc generalnie ograniczenie kwot przeznaczanych na pomoc bezzwrotną, przyczyniło się do zwiększenia kwot dyspozycyjnych WFOŚiGW w Poznaniu ze 115 mln zł w 1999 do 192 mln zł w 2004. Warunki udzielania pomocy, w sposób szczególny preferujące inwestycje samorządowe, zaowocowały powstaniem szeregu ważnych inwestycji komunalnych.
Kierunki wydatkowania środków
Głównym kierunkiem wydatkowania środków jest ochrona wód. W ciągu 11 lat istnienia WFOŚiGW w Wielkopolsce wydatkowano na ten cel ok. 600 mln zł, co stanowiło 55% kwoty pomocy ze środków funduszu. Ochrona wód to w początkach istnienia funduszu budowa oczyszczalni ścieków, a także ich modernizacja i rozbudowa oraz realizacja sieci kanalizacji sanitarnej. Powstały 253 oczyszczalnie ścieków (w tym we wszystkich byłych miastach wojewódzkich, miastach powyżej 5 tys. mieszkańców i siedzibach samorządów gminnych) oraz ok. 2340 km kanalizacji.
Drugim ważnym kierunkiem pomocy finansowej jest ochrona powietrza. Na modernizacje kotłowni, polegające na zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń poprzez zmianę paliwa, i realizację inwestycji uwzględniających odnawialne źródła energii wydatkowano ponad 280 mln zł, co stanowiło ok. 25% kwoty pomocy finansowej ze środków WFOŚiGW.
Na inwestycje chroniące ziemię zostało przeznaczone 13% środków, a pozostałe – na realizację zintegrowanych systemów gospodarki odpadami i przedsięwzięcia pozainwestycyjne.
Od 2002 r. przedsięwzięcia ochrony środowiska wspierane są przez środki Unii Europejskiej. W ramach programu SAPARD dofinansowywane były przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska na terenach wiejskich. Wydatkowano ok. 60 mln zł na ponad 100 przedsięwzięcia, w wyniku których zrealizowano 550 km kanalizacji sanitarnej, wybudowano 12 oczyszczalni ścieków (o przepustowości 3940 m3/d) oraz pięć składowisk odpadów (o pojemności ok. 375 tys. m3). Efekty ekologiczne są więc znaczne. Na rok 2005 również zaplanowano współdziałanie WFOŚiGW w ramach tego programu, ale pomoc będzie niewielka – ok. 10% dotychczasowego zaangażowania. Wynika to z zakończenia środków programu. Od 2005 r. inwestycje w zakresie ochrony środowiska będą mogły uzyskać wsparcie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i na rok bieżący zaplanowano tu pomoc w wysokości ok. 40 mln zł, w większości na przedsięwzięcia z zakresu ochrony wód. Kumulowanie pomocy na tych przedsięwzięciach konieczne jest ze względu na okresy przejściowe określone w porozumieniach z Unią Europejską.
Przesunięcie punktu ciężkości na finansowanie zadań realizowanych przy udziale środków Unii Europejskiej nie zwalnia jednak wojewódzkich funduszy z dotychczas prowadzonych działań. Nadal głównym beneficjentem pomocy finansowej pozostają samorządy (ok. 80% środków przeznaczanych jest na inwestycje samorządowe), a wobec trudności finansowych tworzone są dla nich szczególnie preferencyjne warunki pomocy, w tym np. zmniejszenie oprocentowania dotychczas udzielonych pożyczek czy zwiększenie udziału środków WFOŚiGW w kosztach przedsięwzięcia.
Formy pomocy finansowej (w tys. zł)
Środki na przedsięwzięcia pozainwestycyjne
W ramach przedsięwzięć pozainwestycyjnych środki wydatkowane są na edukację ekologiczną, ochronę przyrody, monitoring stanu środowiska, przeciwdziałanie skutkom poważnych awarii, prace badawcze i wdrożeniowe oraz wspomaganie wydawnictw służących przede wszystkim kształtowaniu przyjaznych postaw wobec środowiska i rejestrujące jego stan oraz potrzeby. W tym dziale mieszczą się również środki przeznaczone na budowę sieci ośrodków edukacji ekologicznej i ich wyposażenie.
Ochrona przyrody w Wielkopolsce to pomoc w ratowaniu drzew szczególnie cennych, objętych konserwatorską ochroną przyrody lub stanowiących starodrzew w miastach i na terenach wiejskich. Wyjątkowo tylko w tym przypadku pomoc udzielana jest osobom fizycznym – właścicielom obiektów zabytkowych. Corocznie dofinansowywane są prace w 30 obiektach. Pomoc finansowa obejmuje tylko te wydatki, które związane są z poprawą stanu istniejących drzew lub nowe nasadzenia, zgodne ze wskazaniami konserwatora przyrody lub konserwatora zabytków.
Wśród działań związanych z ochroną przyrody w 2004 r. wyróżniały się prace zmierzające do poprawy kondycji kasztanowców. Zrealizowano 10 zadań prowadzonych przez samorządy. Obejmowały one kompleksowe działania na terenie gminy, do których włączały się lokalne społeczności i młodzież szkolna.
Przeciwdziałanie skutkom poważnych awarii to zasługująca na szczególną uwagę wieloletnia współpraca WFOŚiGW z Komendą Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej oraz Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych. Przy udziale środków z funduszu zakupiono 131 samochodów, system łączności, wyposażenie indywidualne oraz substancje neutralizujące i sorbenty. Stała współpraca przyczyniła się do znaczącej poprawy stanu wyposażenia jednostek państwowej straży pożarnej oraz, co równie ważne, jednostek funkcjonujących w systemie ratownictwa krajowego, opartych na jednostkach ochotniczych straży pożarnych zlokalizowanych w miejscach newralgicznych, ale często bardzo oddalonych od siedzib państwowej straży pożarnych. Te właśnie jednostki pierwszego, szybkiego reagowania uzyskały pomoc, w związku z czym średnia wieku pojazdów w nich pracujących uległa obniżeniu.
Kierunki wydatkowania środków (w tys. zł)
Szczególnie troszczymy się również o ośrodki edukacji ekologicznej. Uważamy, że profesjonalnie prowadzona edukacja, w oparciu o jak najnowocześniejsze pomoce dydaktyczne, przyniesie efekt w postaci właściwych postaw wobec środowiska, uwrażliwi na jego potrzeby, ale też spowoduje, że następne pokolenie nie będzie miało wątpliwości, iż ochrona środowiska jest potrzebą, służącą wprost człowiekowi, a nie tylko chwilową modą.
dr Przemysław Gonera
prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Poznaniu
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu powstał z WFOŚiGW działających na terenie byłych województw kaliskiego, konińskiego, leszczyńskiego, pilskiego i poznańskiego. Tak więc w granicach Wielkopolski znalazło się zagłębie górnicze, tereny o dużym potencjale przemysłowym, ważne dla kraju obszary rolnicze, ale też ubogie tereny leśne z północy regionu.
Efekty rzeczowe działalności WFOŚiGW w Poznaniu w latach 1993-2004 |
|
Z pięciu różnych zasad funkcjonowania, kierunków wydatkowania środków i form udzielania pomocy stworzony został jednolity system obejmujący swoim zakresem jeden z największych terytorialnie obszarów naszego kraju. Jako podstawowy cel wyznaczono wyrównanie dysproporcji wynikających z różnej zasobności byłych wojewódzkich funduszy, a tym samym taki rozdział środków, by inwestycje w ochronie środowiska równomiernie rozkładały się na całym terenie Wielkopolski. Do tego konieczne było systematyczne i konsekwentne egzekwowanie zapisów wynikających z zasad udzielania pomocy i z umów, które zawarte zostały z beneficjentami od 1993 r.
Wpływy (w tys. zł)
W warunkach osobowości prawnej udział środków pochodzących z opłat za korzystanie ze środowiska zmniejszył się ze 100% w 1993 r. do ok. 37% w 2004 r. Spowodowało to znaczne zwiększenie kwot, którymi można było wspomagać przedsięwzięcia inwestycyjne i pozainwestycyjne.
Przestrzeganie wyznaczonych w 1999 r. proporcji w odniesieniu do form wydatkowania środków, a więc generalnie ograniczenie kwot przeznaczanych na pomoc bezzwrotną, przyczyniło się do zwiększenia kwot dyspozycyjnych WFOŚiGW w Poznaniu ze 115 mln zł w 1999 do 192 mln zł w 2004. Warunki udzielania pomocy, w sposób szczególny preferujące inwestycje samorządowe, zaowocowały powstaniem szeregu ważnych inwestycji komunalnych.
Kierunki wydatkowania środków
Głównym kierunkiem wydatkowania środków jest ochrona wód. W ciągu 11 lat istnienia WFOŚiGW w Wielkopolsce wydatkowano na ten cel ok. 600 mln zł, co stanowiło 55% kwoty pomocy ze środków funduszu. Ochrona wód to w początkach istnienia funduszu budowa oczyszczalni ścieków, a także ich modernizacja i rozbudowa oraz realizacja sieci kanalizacji sanitarnej. Powstały 253 oczyszczalnie ścieków (w tym we wszystkich byłych miastach wojewódzkich, miastach powyżej 5 tys. mieszkańców i siedzibach samorządów gminnych) oraz ok. 2340 km kanalizacji.
Drugim ważnym kierunkiem pomocy finansowej jest ochrona powietrza. Na modernizacje kotłowni, polegające na zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń poprzez zmianę paliwa, i realizację inwestycji uwzględniających odnawialne źródła energii wydatkowano ponad 280 mln zł, co stanowiło ok. 25% kwoty pomocy finansowej ze środków WFOŚiGW.
Na inwestycje chroniące ziemię zostało przeznaczone 13% środków, a pozostałe – na realizację zintegrowanych systemów gospodarki odpadami i przedsięwzięcia pozainwestycyjne.
Od 2002 r. przedsięwzięcia ochrony środowiska wspierane są przez środki Unii Europejskiej. W ramach programu SAPARD dofinansowywane były przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska na terenach wiejskich. Wydatkowano ok. 60 mln zł na ponad 100 przedsięwzięcia, w wyniku których zrealizowano 550 km kanalizacji sanitarnej, wybudowano 12 oczyszczalni ścieków (o przepustowości 3940 m3/d) oraz pięć składowisk odpadów (o pojemności ok. 375 tys. m3). Efekty ekologiczne są więc znaczne. Na rok 2005 również zaplanowano współdziałanie WFOŚiGW w ramach tego programu, ale pomoc będzie niewielka – ok. 10% dotychczasowego zaangażowania. Wynika to z zakończenia środków programu. Od 2005 r. inwestycje w zakresie ochrony środowiska będą mogły uzyskać wsparcie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i na rok bieżący zaplanowano tu pomoc w wysokości ok. 40 mln zł, w większości na przedsięwzięcia z zakresu ochrony wód. Kumulowanie pomocy na tych przedsięwzięciach konieczne jest ze względu na okresy przejściowe określone w porozumieniach z Unią Europejską.
Przesunięcie punktu ciężkości na finansowanie zadań realizowanych przy udziale środków Unii Europejskiej nie zwalnia jednak wojewódzkich funduszy z dotychczas prowadzonych działań. Nadal głównym beneficjentem pomocy finansowej pozostają samorządy (ok. 80% środków przeznaczanych jest na inwestycje samorządowe), a wobec trudności finansowych tworzone są dla nich szczególnie preferencyjne warunki pomocy, w tym np. zmniejszenie oprocentowania dotychczas udzielonych pożyczek czy zwiększenie udziału środków WFOŚiGW w kosztach przedsięwzięcia.
Formy pomocy finansowej (w tys. zł)
Środki na przedsięwzięcia pozainwestycyjne
W ramach przedsięwzięć pozainwestycyjnych środki wydatkowane są na edukację ekologiczną, ochronę przyrody, monitoring stanu środowiska, przeciwdziałanie skutkom poważnych awarii, prace badawcze i wdrożeniowe oraz wspomaganie wydawnictw służących przede wszystkim kształtowaniu przyjaznych postaw wobec środowiska i rejestrujące jego stan oraz potrzeby. W tym dziale mieszczą się również środki przeznaczone na budowę sieci ośrodków edukacji ekologicznej i ich wyposażenie.
Pomoc finansowa wypłacona w sumie w latach 1993-2004 (w mln zł) |
|
Ochrona przyrody w Wielkopolsce to pomoc w ratowaniu drzew szczególnie cennych, objętych konserwatorską ochroną przyrody lub stanowiących starodrzew w miastach i na terenach wiejskich. Wyjątkowo tylko w tym przypadku pomoc udzielana jest osobom fizycznym – właścicielom obiektów zabytkowych. Corocznie dofinansowywane są prace w 30 obiektach. Pomoc finansowa obejmuje tylko te wydatki, które związane są z poprawą stanu istniejących drzew lub nowe nasadzenia, zgodne ze wskazaniami konserwatora przyrody lub konserwatora zabytków.
Wśród działań związanych z ochroną przyrody w 2004 r. wyróżniały się prace zmierzające do poprawy kondycji kasztanowców. Zrealizowano 10 zadań prowadzonych przez samorządy. Obejmowały one kompleksowe działania na terenie gminy, do których włączały się lokalne społeczności i młodzież szkolna.
Przeciwdziałanie skutkom poważnych awarii to zasługująca na szczególną uwagę wieloletnia współpraca WFOŚiGW z Komendą Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej oraz Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych. Przy udziale środków z funduszu zakupiono 131 samochodów, system łączności, wyposażenie indywidualne oraz substancje neutralizujące i sorbenty. Stała współpraca przyczyniła się do znaczącej poprawy stanu wyposażenia jednostek państwowej straży pożarnej oraz, co równie ważne, jednostek funkcjonujących w systemie ratownictwa krajowego, opartych na jednostkach ochotniczych straży pożarnych zlokalizowanych w miejscach newralgicznych, ale często bardzo oddalonych od siedzib państwowej straży pożarnych. Te właśnie jednostki pierwszego, szybkiego reagowania uzyskały pomoc, w związku z czym średnia wieku pojazdów w nich pracujących uległa obniżeniu.
Kierunki wydatkowania środków (w tys. zł)
Szczególnie troszczymy się również o ośrodki edukacji ekologicznej. Uważamy, że profesjonalnie prowadzona edukacja, w oparciu o jak najnowocześniejsze pomoce dydaktyczne, przyniesie efekt w postaci właściwych postaw wobec środowiska, uwrażliwi na jego potrzeby, ale też spowoduje, że następne pokolenie nie będzie miało wątpliwości, iż ochrona środowiska jest potrzebą, służącą wprost człowiekowi, a nie tylko chwilową modą.
dr Przemysław Gonera
prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Poznaniu
