Finansowanie przedsięwzięć OZE metodą „project financing”
Przedsięwzięcie ekonomiczne w większości przypadków finansowane jest przez zewnętrzne źródła, które często przybierają formę kredytu bankowego. Finansowanie odnawialnych źródeł energii (OZE), produkujących energię elektryczną, również podlega tej prawidłowości.
Aby uzyskać takie finansowanie, należy sprostać wymaganiom stawianym przez instytucje finansowe, które w swojej ocenie takiego przedsięwzięcia starają się ocenić jego tzw. ryzyko kredytowe. Przez ryzyko kredytowe rozumiane jest prawdopodobieństwo, z jakim pożyczone przedsiębiorcy środki finansowe w postaci kredytu zostaną zwrócone bankowi wraz z należnymi odsetkami lub bank będzie w stanie odzyskać je samodzielnie poprzez windykację.
Poznanie i zrozumienie tych wymagań i metod oceny przez banki może w znacznym stopniu przyczynić się do uzyskania takich środków finansowych i ostatecznie umożliwić realizację inwestycji w OZE. Drugą korzyścią, jaką można osiągnąć z poznania tychże metod, jest uzyskanie dogodniejszych warunków kredytowych. Doskonale to obrazuje przykład pewnego bankowca, który osiągał doskonałe rezultaty, ponieważ szybko podejmował decyzję dotyczącą rekomendacji udzielenia kredytu, a ponadto kredyty te rzadziej popadały w kłopoty. Poproszony o wyjawienie kryteriów, na jakich udziela rekomendacji, wyjaśnił, że istotną rzeczą w jego ocenie jest to, czy przychodzący na rozmowę w sprawie udzielenia kredytu potencjalny klient ma czyste, wypolerowane buty. Otóż osoby, które dbają o siebie i swój wygląd, dbają również o prowadzony przez siebie interes, przez co rzadziej popadają w kłopoty finansowe.
Ważną informacją dla potencjalnego klienta banku jest także to, że kryteria stosowane przez banki mają stałe cechy i mimo upływu lat w swej zasadniczej części nie zmieniają się.
Podstawowe kryteria kredytowalności
Zasadniczo ocena wniosku kredytowego przez bank i możliwości udzielenia kredytu na dane przedsięwzięcie opiera się na dwóch podstawowych filarach: źródle spłaty kredytu i zabezpieczeniu spłaty kredytu.
Źródłem spłaty określa się podmiot gospodarczy odpowiedzialny za spłatę kredytu, generujący na ten cel (wraz z odsetkami) wystarczającą gotówkę. Przy czym, co do zasady, nie musi to być ten sam podmiot, który uzyskał kredyt. Także majątek zakupiony z kredytu nie musi generować środków na jego spłatę – przykładowo oczyszczalnia dobudowana przy zakładzie nie „zarobi” na spłatę zaciągniętego na nią kredytu, ale bez niej zakład ten nie spełniałby nowych norm środowiskowych i nie mógłby egzystować.
W przypadku OZE sytuacja bardzo często jest typowa, tzn. środki z kredytu przeznaczone są na maszyny lub urządzenia produkujące energię elektryczną sprzedawaną zakładowi energetycznemu, a kredytobiorca otrzymuje prawa majątkowe ze świadectw pochodzenia, sprzedawane następnie poprzez Towarową Giełdę Energii (TGE).
Statyczny model bilansu farmy wiatrowej o mocy zainstalowanej 20 MW
Mianem „zabezpieczenia spłaty kredytu” określa się majątek, gwarancję albo poręczenie, które w przypadku niemożności spłaty kredytu ze źródła spłaty może posłużyć jako drugorzędne – rezerwowe źródło spłaty. Realizacja zabezpieczenia kredytu wiąże się z windykacją majątku.
Pewne przedsięwzięcia OZE charakteryzują się pewną kompaktowością, tj. mogą zostać wyodrębnione w samoistne podmioty samofinansujące się. Dogodnym przykładem są w szczególności farmy wiatrowe, małe elektrownie wodne czy instalacje biogazowe. Większą złożonością charakteryzują się przedsięwzięcia geotermalne czy związane z biomasą, zwłaszcza ze współspalaniem.
Przedsięwzięcia kompaktowe cechują się monoproduktem – energią elektryczną i wynikającymi z niej świadectwami pochodzenia, prostą strukturą organizacyjną oraz łatwym do określenia łańcuchem dostawców i odbiorców, którzy posiadają predyspozycje do finansowania ich metodą „project financing”.
Definicja i zasady
„Project financing” (PF) to finansowanie przedsięwzięcia ekonomicznego, którego kredytodawcy są skłonni udzielić takiego kredytu, gdzie spłata zależy w głównej mierze bądź jedynie od środków pieniężnych generowanych przez to przedsięwzięcie, zaś zabezpieczeniem kredytu są jego aktywa.
Istotą tej metody jest to, że koncentruje się ona głównie na danym przedsięwzięciu i w nim upatruje jedynego i wyłącznego sukcesu. Wyjściem do analizy bankowej jest założenie, że zarówno źródłem spłaty, jak i jej zabezpieczeniem jest tylko to przedsięwzięcie, zaś jego organizacja i przeprowadzenie powinny od początku swego istnienia gwarantować środki finansowe niezbędne do jego zrealizowania, uruchomienia oraz dojścia do zakładanych mocy produkcyjnych i spłaty kredytów.
Podstawowym elementem zapewniającym sukces jest zaangażowanie i związanie z przedsięwzięciem jego otoczenia biznesowego, tj. odbiorców, dostawców, serwisantów, wykonawców i ubezpieczycieli. Ponadto należy powiązać wszystkich uczestników w sieć współpracujących dla przedsięwzięcia podmiotów – zarówno poprzez stosunki umowne, jak i dobór formy prawnej projektu.
Wszystko to ma na celu zapewnienie bankowi takiego poziomu ryzyka kredytowego, aby uznał, że oparcie się na źródle spłaty będzie pierwszorzędnym kryterium udzielenia kredytu.
Kto osiąga korzyści?
Ważne jest, aby każdy z uczestników przedsięwzięcia miał do uzyskania ważne dla niego korzyści, a jednocześnie – poprzez ich realizację – zapewniał komfort pozostałym uczestnikom. I tak odbiorca zapewnił sobie wieloletnią dostawę praw majątkowych, niezbędnych mu do wypełnienia obowiązku ich umorzenia przy stałej lub indeksowanej cenie, niepodlegającej nieoczekiwanym wahaniom. Wykonawca instalacji i (zwykle) serwisant uzyskał z kolei dochód na realizacji przedsięwzięcia i jednocześnie zapewnił sobie dodatkowy długoletni kontrakt serwisowy (powinien przy tym gwarantować zachowanie określonych parametrów produkcyjnych dostarczonej przez siebie instalacji). Bank natomiast powinien uzyskać stabilne źródło spłaty kredytu, o zapewnionym długoletnim odbiorze jego produktów.
Odpowiednie korzyści powinni uzyskiwać również pozostali uczestnicy przedsięwzięcia, tak aby byli zainteresowani trwaniem sukcesu danego przedsięwzięcia.
Jednak w szczególności sukces powinien odnieść sam inwestor, aby uzyskać godziwy zwrot ze swojej inwestycji przy umiarkowanym ryzyku inwestycyjnym i być zainteresowanym jego rozwojem. Takie podejście do finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych przynosi inwestorowi – w porównaniu do tradycyjnego finansowania – pewne korzyści. Należy do nich większe proporcjonalne zaangażowanie się kredytowe banku w finansowanie przedsięwzięcia, brak poręczenia spłaty kredytu ze strony właścicieli przedsięwzięcia oraz dopasowywanie finansowania i zabezpieczeń kredytu do fazy, w której znajduje się przedsięwzięcie, oraz ewentualnych dotacji, subwencji i kredytów preferencyjnych do finansowania komercyjnego i elastycznego ich powiązania.
Przy tego typu podejściu typowe jest finansowanie odsetek w trakcie budowy przedsięwzięcia (kapitalizowanie odsetek) i udzielanie dodatkowego kredytu na finansowanie podatku VAT od zakupionych towarów inwestycyjnych. Ponadto zapewnione jest finansowanie i rozpoczęcie inwestycji przed udzieleniem dotacji czy też kredytu preferencyjnego, a następnie zrefinansowanie (zastąpienie) części lub całości kredytu komercyjnego ze środków preferencyjnych.
Z drugiej strony metoda PF stawia przed inwestorem większe wymagania w postaci większego nakładu pracy organizacyjnej i podjęcia większego ryzyka niepowodzenia zakończenia przedsięwzięcia niż ma to miejsce przy tradycyjnych kredytach inwestycyjnych. Wynika to z faktu, że od inwestora oczekuje się przygotowania wyczerpującego studium wykonalności przedsięwzięcia (biznesplanu) z satysfakcjonującą bank analizą środowiska biznesowego. Jednocześnie zawarcie i utrzymanie w mocy umów z podmiotami zaangażowanymi w przedsięwzięcie w określonym czasie może powodować znaczne trudności organizacyjne.
Należy również pamiętać, że istotnym elementem ryzyka powodzenia przedsięwzięcia jest sam bank finansujący. Podmiot ten, o dużym udziale w finansowaniu przedsięwzięcia i wyposażony w wiele elementów wpływu na projekt, w chwilach kryzysowych może mieć decydujące znaczenie przy decydowaniu o kontynuacji bądź przerwaniu przedsięwzięcia w trudnym okresie.
Finansowanie farmy wiatrowej metodą PF
W warunkach polskich banki nie mają jasno ukształtowanego podejścia do finansowania farm wiatrowych. Wynika to ze znikomej ilości takich farm na terenie Polski, a można by też postawić tezę, że jest to przyczyną takiego stanu. Niemniej jednak wydaje się, że najbardziej prawdopodobnym scenariuszem rozwoju finansowania farm wiatrowych będzie model „project financing”, zbliżony do finansowania budowy i eksploatacji konwencjonalnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, ponieważ pewne modele są już sprawdzone w praktyce bankowej, a regulacje rynku OZE sprzyjają takiemu modelowi. Oczywiście model ten będzie musiał być w pewnych elementach skorygowany i dostosowany do specyfiki farmy wiatrowej – takim elementem jest np. źródło dostawy paliwa do zasilania generatora (tj. wiatr).
Ocena ryzyka kredytowego projektu farmy wiatrowej w głównej mierze uzależniona będzie od jakości kilku elementów. Są to umowa zakupu praw majątkowych (jakość kredytowa/finansowa kupującego, cena prawa majątkowego, okres zakupu, inne postanowienia umowne), jakość badań wiatrowych oraz warunki umowy dostawy konwerterów lub budowy farmy wiatrowej i umowa serwisowa. Trzeba też zwrócić uwagę na regulacje prawne (obowiązek odkupu energii elektrycznej bilansowanie energii elektrycznej, VAT od praw majątkowych, podatek od nieruchomości), inne specyficzne elementy dla danego projektu (umowa dzierżawy gruntu) oraz zabezpieczenia spłaty kredytu.
Bilansowanie finansowe przedsięwzięcia
Istotnym elementem metody PF jest określenie całkowitych wydatków projektu, niezbędnych do jego zrealizowania (tj. do czasu, gdy projekt osiągnie przychody wystarczające do jego samodzielnego życia ekonomicznego) i znalezienie dla nich źródeł finansowania. Jest to istotne wobec faktu, że ideą PF jest zapewnienie samodzielnego życia projektu od samego początku jego realizacji, tak by nie wystąpiła konieczność jego ponownego dokapitalizowania.
W przypadku farmy wiatrowej najczęstszymi wydatkami są koszty dewelopmentu projektu (uzyskanie wymaganych pozwoleń), organizacji inwestycji i jej prowadzenia do czasu uzyskania przychodów, budowy infrastruktury technicznej i zakupu konwerterów wiatrowych, a także koszty finansowe w trakcie budowy i koszty rozruchu. Trzeba też mieć rezerwę na nieprzewidziane koszty oraz środki na kapitał obrotowy i finansowanie VAT.
Statyczny model przykładowego bilansu przedsięwzięcia farmy wiatrowej o mocy zainstalowanej 20 MW przedstawiono w tabeli. Należy jednak pamiętać, że finansowanie z różnych źródeł nie występuje jednocześnie. Najbardziej typowy model to finansowanie w kolejności: kapitał własny (przed wypłatą kredytów – pierwsze fazy budowy), kredyt inwestycyjny i kredyt VAT (w trakcie budowy do czasu jej zakończenia) oraz kredyt obrotowy (uruchomienie projektu i zakończenie budowy).
Obecna sytuacja w zakresie OZE, dotycząca regulacji prawnych, daje nadzieję na większe zainteresowanie się instytucji finansowych tego typu przedsięwzięciami. Wydaje się, że podstawowym elementem tego systemu jest chęć zawierania kontraktów długoterminowych na zakup praw majątkowych przez podmioty zainteresowane ich umorzeniem. Dodatkowym pozytywnym czynnikiem jest „upłynnienie” praw majątkowych poprzez obowiązkowe ich notowanie na Towarowej Giełdzie Energii, co pozwala wierzycielom na relatywnie szybkie i łatwe zbycie uzyskanych praw.
Ponadto przez urzędy i ustawodawcę powinny zostać jednoznacznie rozstrzygnięte (ze zrozumieniem dla inwestorów) takie kwestie jak, bilansowanie dla farm wiatrowych czy podatek od nieruchomości. Ich jednoznaczne rozstrzygnięcie powinno przekonać instytucje bankowe (mimo relatywnie słabego wsparcia sektora ze strony ustawodawcy) do większego zaangażowania się w najbliższej przyszłości w finansowanie OZE w formie zarówno PF, jak i innych modeli kredytowania bankowego.
Tomasz Tomasiak
Raiffeisen Bank Polska
Departament Finansowania Projektów Inwestycyjnych
Aby uzyskać takie finansowanie, należy sprostać wymaganiom stawianym przez instytucje finansowe, które w swojej ocenie takiego przedsięwzięcia starają się ocenić jego tzw. ryzyko kredytowe. Przez ryzyko kredytowe rozumiane jest prawdopodobieństwo, z jakim pożyczone przedsiębiorcy środki finansowe w postaci kredytu zostaną zwrócone bankowi wraz z należnymi odsetkami lub bank będzie w stanie odzyskać je samodzielnie poprzez windykację.
Poznanie i zrozumienie tych wymagań i metod oceny przez banki może w znacznym stopniu przyczynić się do uzyskania takich środków finansowych i ostatecznie umożliwić realizację inwestycji w OZE. Drugą korzyścią, jaką można osiągnąć z poznania tychże metod, jest uzyskanie dogodniejszych warunków kredytowych. Doskonale to obrazuje przykład pewnego bankowca, który osiągał doskonałe rezultaty, ponieważ szybko podejmował decyzję dotyczącą rekomendacji udzielenia kredytu, a ponadto kredyty te rzadziej popadały w kłopoty. Poproszony o wyjawienie kryteriów, na jakich udziela rekomendacji, wyjaśnił, że istotną rzeczą w jego ocenie jest to, czy przychodzący na rozmowę w sprawie udzielenia kredytu potencjalny klient ma czyste, wypolerowane buty. Otóż osoby, które dbają o siebie i swój wygląd, dbają również o prowadzony przez siebie interes, przez co rzadziej popadają w kłopoty finansowe.
Ważną informacją dla potencjalnego klienta banku jest także to, że kryteria stosowane przez banki mają stałe cechy i mimo upływu lat w swej zasadniczej części nie zmieniają się.
Podstawowe kryteria kredytowalności
Zasadniczo ocena wniosku kredytowego przez bank i możliwości udzielenia kredytu na dane przedsięwzięcie opiera się na dwóch podstawowych filarach: źródle spłaty kredytu i zabezpieczeniu spłaty kredytu.
Źródłem spłaty określa się podmiot gospodarczy odpowiedzialny za spłatę kredytu, generujący na ten cel (wraz z odsetkami) wystarczającą gotówkę. Przy czym, co do zasady, nie musi to być ten sam podmiot, który uzyskał kredyt. Także majątek zakupiony z kredytu nie musi generować środków na jego spłatę – przykładowo oczyszczalnia dobudowana przy zakładzie nie „zarobi” na spłatę zaciągniętego na nią kredytu, ale bez niej zakład ten nie spełniałby nowych norm środowiskowych i nie mógłby egzystować.
W przypadku OZE sytuacja bardzo często jest typowa, tzn. środki z kredytu przeznaczone są na maszyny lub urządzenia produkujące energię elektryczną sprzedawaną zakładowi energetycznemu, a kredytobiorca otrzymuje prawa majątkowe ze świadectw pochodzenia, sprzedawane następnie poprzez Towarową Giełdę Energii (TGE).
Statyczny model bilansu farmy wiatrowej o mocy zainstalowanej 20 MW
Aktywa/wydatki (netto bez VAT) | % | mln euro | Pasywa/źródła finansowania | % | mln euro |
| Development | 8 | 2,0 | |||
| Koszt organizacji Projektu | 2 | 0,5 | |||
| Kapitał własny | 25 | 6,5 | |||
| Koszt budowy infrastruktury technicznej i zakupu konwerterów wiatrowych | 77 | 20,0 | |||
| Koszty finansowe w trakcie budowy | 5 | 1,2 | |||
| Koszt rozruchu | 2 | 0,5 | Kredyt inwestycyjny | 71 | 18,5 |
| Rezerwa na nieprzewidziane wydatki | 4 | 0,8 | |||
| Kapitał obrotowy | 4 | 1,0 | Kredyt obrotowy | 4 | 1,0 |
| Suma aktywów | 100 | 26,0 | Suma pasywów | 100 | 26,0 |
| Model statyczny | |||||
| VAT | 22 | 5,2 | Kredyt VAT | 100 | 5,2 |
Mianem „zabezpieczenia spłaty kredytu” określa się majątek, gwarancję albo poręczenie, które w przypadku niemożności spłaty kredytu ze źródła spłaty może posłużyć jako drugorzędne – rezerwowe źródło spłaty. Realizacja zabezpieczenia kredytu wiąże się z windykacją majątku.
Pewne przedsięwzięcia OZE charakteryzują się pewną kompaktowością, tj. mogą zostać wyodrębnione w samoistne podmioty samofinansujące się. Dogodnym przykładem są w szczególności farmy wiatrowe, małe elektrownie wodne czy instalacje biogazowe. Większą złożonością charakteryzują się przedsięwzięcia geotermalne czy związane z biomasą, zwłaszcza ze współspalaniem.
Przedsięwzięcia kompaktowe cechują się monoproduktem – energią elektryczną i wynikającymi z niej świadectwami pochodzenia, prostą strukturą organizacyjną oraz łatwym do określenia łańcuchem dostawców i odbiorców, którzy posiadają predyspozycje do finansowania ich metodą „project financing”.
Definicja i zasady
„Project financing” (PF) to finansowanie przedsięwzięcia ekonomicznego, którego kredytodawcy są skłonni udzielić takiego kredytu, gdzie spłata zależy w głównej mierze bądź jedynie od środków pieniężnych generowanych przez to przedsięwzięcie, zaś zabezpieczeniem kredytu są jego aktywa.
Istotą tej metody jest to, że koncentruje się ona głównie na danym przedsięwzięciu i w nim upatruje jedynego i wyłącznego sukcesu. Wyjściem do analizy bankowej jest założenie, że zarówno źródłem spłaty, jak i jej zabezpieczeniem jest tylko to przedsięwzięcie, zaś jego organizacja i przeprowadzenie powinny od początku swego istnienia gwarantować środki finansowe niezbędne do jego zrealizowania, uruchomienia oraz dojścia do zakładanych mocy produkcyjnych i spłaty kredytów.
Podstawowym elementem zapewniającym sukces jest zaangażowanie i związanie z przedsięwzięciem jego otoczenia biznesowego, tj. odbiorców, dostawców, serwisantów, wykonawców i ubezpieczycieli. Ponadto należy powiązać wszystkich uczestników w sieć współpracujących dla przedsięwzięcia podmiotów – zarówno poprzez stosunki umowne, jak i dobór formy prawnej projektu.
Wszystko to ma na celu zapewnienie bankowi takiego poziomu ryzyka kredytowego, aby uznał, że oparcie się na źródle spłaty będzie pierwszorzędnym kryterium udzielenia kredytu.
Kto osiąga korzyści?
Ważne jest, aby każdy z uczestników przedsięwzięcia miał do uzyskania ważne dla niego korzyści, a jednocześnie – poprzez ich realizację – zapewniał komfort pozostałym uczestnikom. I tak odbiorca zapewnił sobie wieloletnią dostawę praw majątkowych, niezbędnych mu do wypełnienia obowiązku ich umorzenia przy stałej lub indeksowanej cenie, niepodlegającej nieoczekiwanym wahaniom. Wykonawca instalacji i (zwykle) serwisant uzyskał z kolei dochód na realizacji przedsięwzięcia i jednocześnie zapewnił sobie dodatkowy długoletni kontrakt serwisowy (powinien przy tym gwarantować zachowanie określonych parametrów produkcyjnych dostarczonej przez siebie instalacji). Bank natomiast powinien uzyskać stabilne źródło spłaty kredytu, o zapewnionym długoletnim odbiorze jego produktów.
Odpowiednie korzyści powinni uzyskiwać również pozostali uczestnicy przedsięwzięcia, tak aby byli zainteresowani trwaniem sukcesu danego przedsięwzięcia.
Jednak w szczególności sukces powinien odnieść sam inwestor, aby uzyskać godziwy zwrot ze swojej inwestycji przy umiarkowanym ryzyku inwestycyjnym i być zainteresowanym jego rozwojem. Takie podejście do finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych przynosi inwestorowi – w porównaniu do tradycyjnego finansowania – pewne korzyści. Należy do nich większe proporcjonalne zaangażowanie się kredytowe banku w finansowanie przedsięwzięcia, brak poręczenia spłaty kredytu ze strony właścicieli przedsięwzięcia oraz dopasowywanie finansowania i zabezpieczeń kredytu do fazy, w której znajduje się przedsięwzięcie, oraz ewentualnych dotacji, subwencji i kredytów preferencyjnych do finansowania komercyjnego i elastycznego ich powiązania.
Przy tego typu podejściu typowe jest finansowanie odsetek w trakcie budowy przedsięwzięcia (kapitalizowanie odsetek) i udzielanie dodatkowego kredytu na finansowanie podatku VAT od zakupionych towarów inwestycyjnych. Ponadto zapewnione jest finansowanie i rozpoczęcie inwestycji przed udzieleniem dotacji czy też kredytu preferencyjnego, a następnie zrefinansowanie (zastąpienie) części lub całości kredytu komercyjnego ze środków preferencyjnych.
Z drugiej strony metoda PF stawia przed inwestorem większe wymagania w postaci większego nakładu pracy organizacyjnej i podjęcia większego ryzyka niepowodzenia zakończenia przedsięwzięcia niż ma to miejsce przy tradycyjnych kredytach inwestycyjnych. Wynika to z faktu, że od inwestora oczekuje się przygotowania wyczerpującego studium wykonalności przedsięwzięcia (biznesplanu) z satysfakcjonującą bank analizą środowiska biznesowego. Jednocześnie zawarcie i utrzymanie w mocy umów z podmiotami zaangażowanymi w przedsięwzięcie w określonym czasie może powodować znaczne trudności organizacyjne.
Należy również pamiętać, że istotnym elementem ryzyka powodzenia przedsięwzięcia jest sam bank finansujący. Podmiot ten, o dużym udziale w finansowaniu przedsięwzięcia i wyposażony w wiele elementów wpływu na projekt, w chwilach kryzysowych może mieć decydujące znaczenie przy decydowaniu o kontynuacji bądź przerwaniu przedsięwzięcia w trudnym okresie.
Finansowanie farmy wiatrowej metodą PF
W warunkach polskich banki nie mają jasno ukształtowanego podejścia do finansowania farm wiatrowych. Wynika to ze znikomej ilości takich farm na terenie Polski, a można by też postawić tezę, że jest to przyczyną takiego stanu. Niemniej jednak wydaje się, że najbardziej prawdopodobnym scenariuszem rozwoju finansowania farm wiatrowych będzie model „project financing”, zbliżony do finansowania budowy i eksploatacji konwencjonalnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, ponieważ pewne modele są już sprawdzone w praktyce bankowej, a regulacje rynku OZE sprzyjają takiemu modelowi. Oczywiście model ten będzie musiał być w pewnych elementach skorygowany i dostosowany do specyfiki farmy wiatrowej – takim elementem jest np. źródło dostawy paliwa do zasilania generatora (tj. wiatr).
Ocena ryzyka kredytowego projektu farmy wiatrowej w głównej mierze uzależniona będzie od jakości kilku elementów. Są to umowa zakupu praw majątkowych (jakość kredytowa/finansowa kupującego, cena prawa majątkowego, okres zakupu, inne postanowienia umowne), jakość badań wiatrowych oraz warunki umowy dostawy konwerterów lub budowy farmy wiatrowej i umowa serwisowa. Trzeba też zwrócić uwagę na regulacje prawne (obowiązek odkupu energii elektrycznej bilansowanie energii elektrycznej, VAT od praw majątkowych, podatek od nieruchomości), inne specyficzne elementy dla danego projektu (umowa dzierżawy gruntu) oraz zabezpieczenia spłaty kredytu.
Podstawowe elementy oferty kredytowej
|
Bilansowanie finansowe przedsięwzięcia
Istotnym elementem metody PF jest określenie całkowitych wydatków projektu, niezbędnych do jego zrealizowania (tj. do czasu, gdy projekt osiągnie przychody wystarczające do jego samodzielnego życia ekonomicznego) i znalezienie dla nich źródeł finansowania. Jest to istotne wobec faktu, że ideą PF jest zapewnienie samodzielnego życia projektu od samego początku jego realizacji, tak by nie wystąpiła konieczność jego ponownego dokapitalizowania.
W przypadku farmy wiatrowej najczęstszymi wydatkami są koszty dewelopmentu projektu (uzyskanie wymaganych pozwoleń), organizacji inwestycji i jej prowadzenia do czasu uzyskania przychodów, budowy infrastruktury technicznej i zakupu konwerterów wiatrowych, a także koszty finansowe w trakcie budowy i koszty rozruchu. Trzeba też mieć rezerwę na nieprzewidziane koszty oraz środki na kapitał obrotowy i finansowanie VAT.
Statyczny model przykładowego bilansu przedsięwzięcia farmy wiatrowej o mocy zainstalowanej 20 MW przedstawiono w tabeli. Należy jednak pamiętać, że finansowanie z różnych źródeł nie występuje jednocześnie. Najbardziej typowy model to finansowanie w kolejności: kapitał własny (przed wypłatą kredytów – pierwsze fazy budowy), kredyt inwestycyjny i kredyt VAT (w trakcie budowy do czasu jej zakończenia) oraz kredyt obrotowy (uruchomienie projektu i zakończenie budowy).
Obecna sytuacja w zakresie OZE, dotycząca regulacji prawnych, daje nadzieję na większe zainteresowanie się instytucji finansowych tego typu przedsięwzięciami. Wydaje się, że podstawowym elementem tego systemu jest chęć zawierania kontraktów długoterminowych na zakup praw majątkowych przez podmioty zainteresowane ich umorzeniem. Dodatkowym pozytywnym czynnikiem jest „upłynnienie” praw majątkowych poprzez obowiązkowe ich notowanie na Towarowej Giełdzie Energii, co pozwala wierzycielom na relatywnie szybkie i łatwe zbycie uzyskanych praw.
Ponadto przez urzędy i ustawodawcę powinny zostać jednoznacznie rozstrzygnięte (ze zrozumieniem dla inwestorów) takie kwestie jak, bilansowanie dla farm wiatrowych czy podatek od nieruchomości. Ich jednoznaczne rozstrzygnięcie powinno przekonać instytucje bankowe (mimo relatywnie słabego wsparcia sektora ze strony ustawodawcy) do większego zaangażowania się w najbliższej przyszłości w finansowanie OZE w formie zarówno PF, jak i innych modeli kredytowania bankowego.
Tomasz Tomasiak
Raiffeisen Bank Polska
Departament Finansowania Projektów Inwestycyjnych
