Krajobraz po kontroli

W latach 1999-2001 NIK skontrolowała 73 parki krajobrazowe. Większość z nich nie posiadała planów ochrony koniecznych do realizacji ustawowych zadań. Jedynie w województwie świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim dopełniono tego obowiązku we wszystkich 12 działających tam jednostkach.
Przeciwnie było w województwach: mazowieckim i wielkopolskim, gdzie żaden park nie miał wymaganych planów.

Fot. T. Szymkowiak

Jako niezadowalającą NIK uznała organizację działalności naukowej, dydaktycznej, turystycznej i rekreacyjnej. NIK stwierdziła także trudności w egzekwowaniu ustalonych zakazów oraz ich nieprzestrzeganie, czego dowodem jest blisko 700 nielegalnych budynków i ponad 200 dzikich wysypisk śmieci. Wykryto także uchybienia i nieprawidłowości w gospodarowaniu i efektywnym wykorzystaniu środków finansowych, które związane były z nieprzestrzeganiem ustawy o zamówieniach publicznych i o ochronie przyrody. Niekompletna była też dokumentacja finansowa. Nie w pełni także zrealizowano wnioski z poprzednich kontroli NIK.



Ekologiczne podatki

16 i 17 stycznia br. w Biurze Banku Światowego w Warszawie odbyła się konferencja dot. ekologicznej reformy podatkowej (ERP) i możliwości jej wprowadzenia w Polsce. Jest to propozycja zmian systemu podatkowego zgodnie z wymaganiami ekorozwoju. Reforma ma korygować system podatkowy pod kątem rozwoju gospodarczego kraju, poprawy dobrobytu mieszkańców i ochrony środowiska. Ma wspomagać rozwój gospodarczy kraju, postęp technologiczny i rozwój przedsiębiorczości. Jednocześnie ERP przewiduje obciążenie dodatkowymi kosztami uczestników rynku, którzy emitują zanieczyszczenia i wytwarzają odpady w nadmiernych ilościach oraz takich, którzy nieoszczędnie i nieracjonalnie użytkują zasoby naturalne. Podstawami do wdrożenia ERP w Polsce jest niezadowalający stan środowiska naturalnego oraz wolne tempo rozwoju gospodarczego i wysoki poziom bezrobocia. Za wprowadzeniem ERP przemawiają także międzynarodowe zobowiązania Polski. W krajach UE za ERP świadczy też osiągnięcie efektu ekologicznego poprzez nałożenie podatku ekologicznego, przy jednoczesnej redukcji opodatkowania pracy.



Popowodziowe nieprawidłowości


Fot. P. Nieznański, archiwum WWF

NIK przeprowadziła kontrolę prawidłowości wykorzystania i obsługi kredytu zaciągniętego przez Skarb Państwa w Międzynarodowym Banku Odbudowy i Rozwoju na realizację programu usuwania skutków powodzi z lipca 1997 r. Skontrolowano 44 jednostki. NIK stwierdziła nieprawidłowości związane z gospodarowaniem środkami kredytu i towarzyszącymi im środkami budżetowymi w wysokości 13,9 mln zł. NIK podjęła działania w celu odzyskania 10,5 mln zł. Kontrola wykazała, że 8 jednostek nie było przygotowanych do odbudowy zniszczonej infrastruktury, połowa nie przestrzegała ustawy o zamówieniach publicznych a 6 niewłaściwie wykorzystało dotacje. Jako nieskuteczne i niecelowe uznano też powołanie Rady Programowej jako organu doradczego ministra środowiska. Niecelowa była też umowa między IMGW a firmą Sogreah na usługi konsultingowe. 2 jednostki nielegalnie finansowały zadania nie związane bezpośrednio z projektem. NIK skierowała 3 zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i 1 o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.



Nowa ustawa


Fot. archiwum Abrys

13 lutego br. Sejm przyjął ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W ustawie tej utrzymano i udoskonalono wprowadzony w 1995 r. system planowania przestrzennego. Utrzymano też założenie o braku konieczności pokrywania planami całego obszaru gminy. Ustawa dopuszcza w szczególnych przypadkach możliwość określenia warunków zabudowy bez konieczności uchwalania planu zagospodarowania przestrzennego. Jednocześnie zastosowano w projekcie zabezpieczenia przed nadużywaniem tej możliwości. Politykę przestrzenną gminy będzie tak jak dotychczas określać studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, jednak jego projekt będzie musiał być poddany pod publiczną dyskusję. Miejscowy plan jako podstawowy dokument planistyczny musi być na tyle precyzyjny, aby być podstawą do wydania pozwolenia na budowę. Procedura sporządzania i uchwalania planu będzie uproszczona poprzez możliwość jednokrotnego zaskarżenia planu przez osobę mająca w tym interes prawny. Konieczne będzie także sporządzenie prognoz finansowych skutków planu oraz ustaleń dotyczących urządzeń infrastruktury technicznej planowanych na danym terenie, terminu ich budowy raz sposobu finansowania.


Nowy Zarząd

13 i 14 lutego br. odbyło się w Poznaniu XXIV Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich. Do najważniejszych punktów obrad należał wybór nowego Zarządu i przyjęcie nowego budżetu. Dotychczasowego prezesa ZMP Piotra Uszoka zastąpił Ryszard Grobelny, uzyskując 218 z 220 oddanych głosów. Wiceprezesami zostali Kazimierz Pałasz (Konin), Andrzej Pruszkowski (Lublin) i Tadeusz Wrona (Częstochowa). Zarząd przygotował listę najpilniejszych problemów ustrojowych. W ochronie środowiska wyszczególniono ogromne zadania inwestycyjne, które należy wspierać poprzez wzmocnienie realnych możliwości finansowych gmin. Mają one wynikać ze zwiększonego zasilania gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska. Wśród zagadnień związanych z gospodarką przestrzenną dominował problem nowej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. ZMP uważa uchwalenia nowego przepisu za niepotrzebne. Może to tylko spowodować dezorientację na rynku inwestycyjnym, co może wpłynąć na zahamowanie inwestycji. Niezbędne zmiany w przekonaniu ZMP można było wprowadzić nowelizacją ustawy. Obecnie do związku należą 262 miasta a jego potencjał finansowy wynosi 5 mln zł.


Będą sortować


Fot. archiwum MPGO Master

20 lutego br. otwarto Halę Segregacji Odpadów w Tychach – Urbanowicach. Wstęgę przecięto w obecności m.in. prezydenta miasta Andrzeja Dziuby, jego zastępcy oraz przedstawicieli WFOŚiGW, BOŚ, EkoFunduszu i Urzędu Marszałkowskiego. Budowę hali rozpoczęto w 2000 r. a koszt inwestycji jest bliski 4 mln zł. Prawie 900 tys. zł wydał Urząd Miasta, ponad milion przyznał w postaci dotacji EkoFundusz, niespełna 2 mln zł wypłaciło MPGO Master a Bank Ochrony Środowiska przeznaczył na inwestycję 225 tys. zł. Hala segregacji umożliwi sortowanie 8,5 tys. ton odpadów rocznie, w tym papieru, tworzyw sztucznych i szkła. Będą one zbierane w 80 pojemnikach rozstawionych na terenie miasta. Twarde surowce, takie jak tworzywa sztuczne i szkło, będą zbierane w osobnych kontenerach a papier zostanie sprasowany i zbelowany. Przygotowane surowce trafią do punktów skupu w Bielsku lub Jarosławiu. Sortownia pomoże zmniejszyć ilość odpadów, które trafiają na składowisko, co przedłuży jego żywotność. Zarządzać nią będzie spółka Master, powołana przez gminy: Bieruń, Bojszowy, Kobiór, Lędziny, Tychy i Wyry do realizacji wspólnej gospodarki odpadami.


Europejski konkurs
Komisja Europejska ogłosiła konkurs na rysunek lub rzeźbę z surowców wtórnych dla dzieci z krajów kandydujących. W tym roku związany jest on z konsumpcją i produkcją oraz odnawialnymi źródłami energii i wodą. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi 5 czerwca podczas Międzynarodowego Dnia Ochrony Środowiska w Brukseli.


Edukacyjny zespół
4 lutego br. powołany został Międzyresortowy Zespół ds. Edukacji Ekologicznej. Przewodniczącym został Czesław Śleziak, sekretarz stanu w MŚ i Tadeusz Sławecki, sekretarz stanu w MENiS. Do zadań zespołu należy m.in.: koordynowanie realizacji Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz aktualizacja i wdrożenie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej.


Będą bazy danych
W przetargu nieograniczonym na wykonanie zintegrowanego systemu baz danych w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wraz z jego dostawą dla Ministerstwa Środowiska i 16 urzędów marszałkowskich wybrano firmę Atmoterm z Opola. Koszt inwestycji opiewa na 610 tys. zł.


Miejsce na śmieci
Opolskie wysypisko będzie poszerzone o nową nieckę o pojemności 1,3 mln m3. Koszt budowy wyniesie ok. 65 mln zł. Środki pochodzić będą m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, NFOŚiGW i WFOŚiGW. Powstanie także kompostownia i sortownia a na terenie starej niecki odzyskiwany będzie biogaz, z którego wytwarzana zostanie energia elektryczna. Nowe składowisko ma starczyć na kilkadziesiąt lat.


Lepiej zapobiegać
Olsztyński Zakład Gospodarki Odpadami Komunalnymi wypowiedział wojnę z dzikimi wysypiskami. W porozumieniu z miastem Zakład zamierza skontrolować, czy właściciele posesji mają zawarte umowy na odbiór śmieci. W przypadku ich braku nakładane będą kary finansowe i zobowiązanie do zawarcia umowy.


Zakład utylizacji
W Radomiu, w ramach regionalnego systemu gospodarki odpadami, który obejmuje 350 tys. mieszkańców, powstanie zakład utylizacji odpadów, kompostownia i sortownia przetwarzająca rocznie 140 tys. ton odpadów. Inwestycji ma kosztować ponad 19 mln euro. Ponad 11 mln pokryje ISPA. Koniec prac przewidziany jest na koniec czerwca 2006 r.


Konkurs ministra
Kolejny raz zorganizowany został konkurs o nagrodę Ministra Infrastruktury za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury, budownictwa, planowania przestrzennego, urbanistyki oraz geodezji i kartografii. Wnioski należy składać do 30 kwietnia w Departamencie Architektury i Budownictwa w Ministerstwie Infrastruktury.


Olza pod opieką
Na terenie euroregionu Śląsk Cieszyński rozpoczęła się realizacja programu odbudowy środowiska naturalnego rzeki Olzy. Planowane jest zabezpieczenie linii brzegowej i budowa oczyszczalni ścieków. Koszt rewitalizacji rzeki od źródła do Cieszyna wyniesie 150 mln zł. Zakończenie tego etapu przewidziane jest na 2007 r.


Przetarg w Gdyni
Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Gdyni zakończyło przetarg nieograniczony na opracowanie dokumentacji projektowej na wykonanie rozbudowy i modernizacji grupowej oczyszczalni ścieków Dębogórze k. Gdyni. Wybrano ofertę Biura Projektów Gospodarki Wodnej i Ściekowej Biprowod z Warszawy.


Śmierć na składowisku
19 lutego na wysypisku w Jastrzębiu Zdroju doszło do śmiertelnego wypadku. Ofiarą jest mężczyzna, który zbierał tam surowce wtórne. Dostał się na wysypisko korzystając z nieuwagi ochrony. Obecnie trwa badanie krwi operatora spychacza. Jak dotąd podejmowane przez zarząd składowiska próby zatrudnienia szperaczy, które gwarantowałby bezpieczeństwo kończyły się niczym.


Arka utonęła
Od pewnego czasu krążyły informacje o złej kondycji znanej, zwłaszcza z projektów i realizacji obiektów gospodarki odpadowej, poznańskiej firmy Arka Konsorcjum. Postanowiliśmy to sprawdzić. Okazało się, że od 24 lutego br. Arka Konsorcjum podlega zarządowi syndyka masy upadłościowej.


Nowy Minister
Nowym ministrem środowiska, po rozpadzie koalicji rządzącej i odejściu ze stanowiska Stanisława Żelichowskiego, został Czesław Śleziak, dotychczasowy sekretarz stanu w tym resorcie. Od 1991 r. Śleziak jest posłem zawodowym (I, II, III i IV kadencji), był też jednym z inicjatorów założenia Polskiej Izby Ekologii (ostatni raz gościł na łamach PK w grudniu 2002 r.).


Opracowała Agnieszka Dąbrowska