Jak mierzyć ślad węglowy?

 

Świadomość w zakresie ochrony środowiska zmienia się. Państwa redukują emisję dwutlenku węgla, wprowadzają nowe polityki i ograniczenia. Mieszkańcy miast, czując spoczywającą na nich odpowiedzialność, również szukają sposobu na ograniczenie swojego negatywnego wpływu na środowisko, np. kupują produkty ekologiczne czy też korzystają z publicznych środków transportu. A jakie propozycje i rozwiązania dotyczące minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko naturalne mają firmy? Wśród przykładów działań biznesu na rzecz środowiska naturalnego wymienić można m.in.: zarządzanie środowiskowe, wdrażanie idei ekobiura (przyjaznego środowisku miejsca pracy), edukowanie pracowników i klientów, promocję zachowań proekologicznych, wprowadzanie na rynek produktów i usług przyjaznych środowisku, a także podejmowanie wspólnych inicjatyw z interesariuszami (dążenie do ograniczania emisji i negatywnych skutków prowadzenia działalności w całym łańcuchu wartości winno być realizowane we współpracy z dostawcami i innymi partnerami biznesowymi).

 

Cel wielu współczesnych inicjatyw i programów organizacji międzynarodowych stanowi ograniczanie emisji substancji szkodliwych dla środowiska, np. dwutlenku węgla. Jednym z przykładów jest Carbon Disclosure Project – międzynarodowy program monitorowania, mierzenia i redukowania poziomu emisji przez miasta i organizacje biznesowe. Celem tych działań ma być edukacja i uświadamianie negatywnych skutków codziennego funkcjonowania firm i społeczeństw dla środowiska naturalnego oraz pokazanie, jak za pomocą raportowania można zapobiec degradacji zasobów naturalnych.

Sposobem na zmierzenie i wyrażenie liczbowo poziomu emisji z każdej działalności człowieka jest ślad węglowy (ang. carbon footprint). Pojęciem tym określa się sumę emisji wszystkich gazów cieplarnianych, spowodowanych przez organizację, zdarzenie lub produkt na każdym etapie cyklu życia. Emisje dwutlenku węgla powstają głównie przy produkcji energii elektrycznej i ciepła, produkcji przemysłowej, a także w wyniku używania paliw w transporcie. Na sumę całkowitej emisji danego kraju składają się też wszystkie emisje powstałe w wyniku indywidualnych zachowań podczas wykonywania codziennych czynności. Przykładowo, biorąc prysznic produkuje się 182 kg CO₂ rocznie na jedną osobę, a pijąc kawę – 210 kg.

 

Analizując podejście międzynarodowych liderów biznesu do ochrony klimatu, można dostrzec, że zainicjowane przez nich działania mają charakter strategiczny i są zakorzenione w głównym nurcie biznesu dużej części firm. Przedsiębiorstwa nie tylko komunikują o podejmowanych inicjatywach, ale także często uświadamiają i edukują na ten temat swoich klientów. Jedną z takich firm jest Marks&Spencer. Stworzony przez nią na początku 2007 r. Plan A to strategia biznesowa, która początkowo zawierała sto zobowiązań do zrealizowania w ciągu pięciu lat. Plan został przedstawiony nie jako odrębna strategia odpowiedzialności firmy, ale jako nowa metoda prowadzenia biznesu. Obecnie Plan A obejmuje siedem filarów, do których należą: zaangażowanie klientów, prowadzenie biznesu, zmiany klimatu, odpady, zasoby naturalne, uczciwy partner, a także zdrowie i dobre samopoczucie. Aktualnie zawiera 180 zobowiązań, które mają być zrealizowane do 2015 r., stanowiąc receptę na największe globalne wyzwania. Chcąc sprostać tym założeniom, M&S w szerokim zakresie współpracuje ze swoimi interesariuszami, w szczególności z klientami, partnerami biznesowymi i dostawcami. Poprzez długofalową kooperację chce przeciwdziałać zmianom klimatycznym, redukować ilość odpadów oraz dążyć do używania surowców odnawialnych. Działania te przynoszą już spodziewane rezultaty. Jeszcze pięć lat temu ilość dwutlenku węgla emitowanego przez firmę wynosiła 730 tys. ton rocznie (ekwiwalent zużycia energii we wszystkich gospodarstwach domowych w dużym mieście), natomiast w 2012 r., pomimo rozwoju biznesu, liczba ta spadła o 22% – ślad węglowy został zredukowany o 35%.

 

Od momentu uruchomienia Planu A, firma zarządza całą swoją działalnością z myślą o zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych w ramach wszystkich rodzajów aktywności, uwzględniając przy tym każdy sklep, pojazd wykorzystywany przez dostawców oraz biuro. Dzięki tak kompleksowym działaniom przedsiębiorstwu udało się znacznie obniżyć emisję dwutlenku węgla. Wdrożenie nowych technologii i narzędzi pomiaru w każdym sklepie spowodowało, że firma wyznacza kolejne cele do osiągnięcia¹.

 

Wychodząc naprzeciw wyzwaniom, związanym z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych i ochroną klimatu, M&S wspiera w tego typu działaniach również dostawców, a angażowanie konsumentów jest elementem ich strategii. Jednym ze sposobów są specjalnie zaprojektowany kalkulatory emisji CO₂, a także akcje organizowane w sklepach, np. przekazywanie ubrań organizacji Oxfam. Dzięki tym praktykom, w 2012 r. firma otrzymała certyfikat Carbon Neutral, przyznany za zgodność działalności z Carbon Neutral Protocol.

 

Kolejnym przykładem strategicznego podejścia do ograniczania emisji dwutlenku węgla na środowisko jest firma Unilever. Dzięki stworzonej w 2011 r. strategii „Życie w sposób zrównoważony” stara się ona zmniejszać swój negatywny wpływ na otoczenie oraz promować właściwe postępowanie wśród swoich klientów i konsumentów. W strategii określono, w jaki sposób Unilever chce realizować swoją działalność. Firma zakłada podwojenie wysokości obrotów przy jednoczesnym zmniejszeniu oddziaływania na środowisko naturalne i zwiększeniu wpływu społecznego. Plan koncentruje się na trzech dużych obszarach: zdrowiu i samopoczuciu, środowisku naturalnym oraz poprawie warunków bytu. Zawiera informacje na temat tego, co do tej pory udało się osiągnąć i jakie wyznaczono cele na przyszłość. Jeden z nich to ograniczenie o połowę do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych powstających na każdym etapie cyklu życia produktów. Sposobem na zrealizowanie tego zobowiązania jest m.in.: redukcja emisji gazów cieplarnianych, związanej ze stosowaniem produktów do mycia ciała i włosów przez klientów firmy czy z praniem odzieży (zmiana składu produktów, edukacja konsumentów), zmniejszenie emisji w trakcie produkcji (nowe źródła energii, nowe zakłady produkcyjne) oraz podczas transportu wyrobów i ich przechowywania².

 

Innym z przykładów włączania konsumentów do wspólnego działania na rzecz zmniejszania emisji CO₂ jest utworzenie narzędzia nazwanego „analizatorem produktów”³. Jego główny cel to pokazywanie, do jakiej emisji gazów cieplarnianych przyczynia się każdy z proponowanych przez firmę produktów. Dodatkowo można sprawdzić zużycie wody i surowców potrzebnych do wytworzenia opakowań. Dzięki analizie kilku podobnych wyrobów można w prosty sposób ocenić, które z nich spowodowały mniejszą emisję dwutlenku węgla. Dokonując odpowiedniego wyboru, klient wspólnie z firmą może pozytywnie wpływać na środowisko.

 

Zaprezentowane przykłady dowodzą, że przedsiębiorstwa w sposób kompleksowy podchodzą do ochrony środowiska i globalnych zmian klimatu. Warto zatem przyjrzeć się również działaniom polskich firm w tym obszarze.

Polski biznes także dostrzega konieczność zmniejszania swojego negatywnego wpływu na otoczenie społeczne i środowiskowe. Potwierdzeniem tego są stosowane systemy zarządzania środowiskowego, dobre praktyki ekobiura czy respektowanie międzynarodowych wytycznych do zarządzania i raportowania oddziaływania firmy na środowisko.

 

Wśród przedsiębiorstw wyróżnia się Danone. Firma stworzyła specjalne narzędzie do raportowania emisji dwutlenku węgla w całym łańcuchu wartości – Danone Carbon Footprint⁴. W celu łatwiejszego zarządzania emisjami Danone zastosował wspólny wskaźnik dla wszystkich etapów łańcucha – CO₂ w kg/tonę gotowego produktu. Dzięki temu można szybko porównać różnice we wpływie na środowisko rozmaitych produktów i wprowadzić odpowiednie zmiany. Wskutek podjętych działań w latach 2008-2011 firmie udało się zredukować emisję dwutlenku węgla o 18%. Dodatkowo zmobilizowano pracowników do osiągnięcia wspólnego celu. Redukcja emisji dwutlenku węgla jest uwzględniona w celach rocznych wszystkich zatrudnionych osób i ma wpływ na 5% premii rocznej.

Szczególna odpowiedzialność wobec środowiska spoczywa również na firmach produkcyjnych, zwłaszcza wykorzystujących surowce naturalne. Warto zwrócić uwagę na przedsiębiorstwo CEMEX, od lat uchodzące za lidera zrównoważonego rozwoju. Zaprojektowało ono własny system mierzenia emisji CO₂, wynikającej z prowadzonej działalności. Metodologia realizowana przez firmę to specjalistyczne narzędzie – kalkulator emisji – wdrożony do tej pory w 629 lokalizacjach CEMEX na świecie⁵. Plan wdrożenia uwzględnia objęcie systemem wszystkich zakładów produkcyjnych, również w Polsce. CEMEX jest pierwszą na świecie firmą z sektora materiałów budowlanych, która w skali globalnej informuje o śladzie węglowym każdego ze swoich podstawowych produktów.

 

Według licznych analiz, świat, który znamy, może przestać istnieć za kilkadziesiąt lat, jeśli zarówno ludzie, jak i firmy nie podejmą kompleksowych działań na rzecz redukcji negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Wydaje się, że coraz częściej stosowane przez biznes dobre praktyki w ramach zrównoważonego rozwoju pozwalają z nadzieją myśleć o przyszłości naszej planety.

 

1.      www.plana.marksandspencer.com.

2.      www.unilever.com/sustainable-living/uslp/.

3.      www.unilever.com/flash/ProductAnalyser/ProductAnalyser.aspx?innerWidth=820&inner.Height=540&WT.pc=Product%20Analyser.

4.      www.danone.pl/Spoleczna-odpowiedzialnosc-CSR/Srodowisko/Dwutlenek-wegla.

5.      www.cemex.pl.

 

Magdalena Pachulska, konsultant działu usług ds. zrównoważonego rozwoju, SGS Polska