Jak wypełnić sprawozdania
Najnowsze zmiany w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców
Zbliża się termin składania sprawozdań z realizacji obowiązków ustawowych związanych z odzyskiem i recyklingiem opakowań oraz produktów. Do 31 marca br. przedsiębiorcy muszą rozliczyć się za rok 2005 i złożyć odpowiednie sprawozdanie we właściwym urzędzie marszałkowskim.
W ubiegłym roku wprowadzono szereg istotnych zmian w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców. Zmiany te i ich konsekwencje zostały szerzej przedstawione poprzednim numerze „Recyklingu”1. Poniżej zostaną omówione główne zagadnienia istotne przy wypełnianiu sprawozdania.
Na wstępie należy ustalić, kto powinien takie sprawozdanie składać. Otóż obowiązek ten dotyczy przedsiębiorców wskazanych w ustawie, którzy swoje obowiązki realizują samodzielnie lub nie podejmują żadnych działań, ograniczając się do wniesienia opłaty produktowej. Sprawozdań nie składają przedsiębiorcy, którzy przekazali swoje obowiązki organizacjom odzysku. W zasadzie rozliczają się tylko z organizacją, która przygotowuje sprawozdanie i wnosi ewentualne opłaty. Oczywiście należy kontrolować organizację, czy prawidłowo obciąża nas kosztami (np. nie wszystkie opakowania są objęte obowiązkiem) i czy w ogóle jeszcze istnieje. Jest to o tyle ważne, że zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców, jeśli zostanie otwarta likwidacja lub ogłoszona upadłość organizacji, z którą została podpisana umowa o przejęciu obowiązków, to od następnego miesiąca obowiązki „powracają” na przedsiębiorcę. Wówczas za okres, od którego umowa wygasła, przedsiębiorca musi złożyć sprawozdanie samodzielnie. Rozlicza wówczas oczywiście tylko te opakowania i produkty, które wprowadził do obrotu już po wygaśnięciu umowy.
Z przygotowywaniem sprawozdań przedsiębiorcy zdążyli się zapewne „oswoić”, gdyż są one składane już od marca 2003 r., a więc w tym roku po raz czwarty. Nie jest także niespodzianką, że sprawozdanie bieżące będzie nieco inne niż w latach poprzednich, bo jest to już trzecia wersja. Obecnie sprawozdanie należy złożyć na nowym formularzu (patrz: formularz) wg rozporządzenia Ministra Środowiska z 22 listopada 2005 r. (DzU nr 234, poz. 1996), który zastąpił poprzedni wzór sprawozdania, obowiązujący przy rozliczaniu obowiązków za 2003 i 2004 r. Warto więc zwrócić uwagę na podstawowe różnice pomiędzy tymi formularzami.
Różnice między formularzami
Przede wszystkim tabela w Dziale 1 – Wielkość wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i produktów oraz wielkość osiągniętych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych została podzielona na dwa poddziały: 1.1 – Opakowania oraz 1.2 – Produkty. W zasadzie najistotniejsze zmiany dotyczą opakowań, a więc w tej części sprawozdania jest najwięcej zmian i właśnie one zostaną omówione szerzej.
Tabela 1.1 dość istotnie różni się od wzoru obowiązującego wcześniej, ze względu na dostosowanie do specyfiki rozliczania obowiązku dotyczącego opakowań.
Przede wszystkim usunięto kolumnę „Symbol PKWiU”. W przypadku opakowań już w sprawozdaniu za 2004 r. nie należało umieszczać tych symboli, ale nadal obowiązują one dla pozostałych produktów objętych obowiązkami. Po wydzieleniu tabeli tylko dla opakowań kolumna ta była zbędna. Podobnie z kolumną, w której należało wpisać masę opakowań i produktów podlegających obowiązkowi odzysku. W związku z tym, że za 2005 r. nie było obowiązku odzysku opakowań, także i ta kolumna stała się zbędna. Oczywiście będzie ona potrzebna przy rozliczaniu obowiązków za 2006 r. Będzie więc nowy wzór formularza. Dlaczego zatem nie wprowadzono tej rubryki już teraz? Jednym z powodów mogło być wyeliminowanie problemów rozliczania nadwyżek odzysku w przyszłym roku.
„Wędrówka” nadwyżek
Mimo że w zasadzie nie można było robić „zapasu” odzysku, gdyż brak jest określonego poziomu, od którego należy liczyć nadwyżkę, to zapewne część przedsiębiorców wpisywała jednak wykonanie odzysku (bo rubryka przecież była). Nadwyżki można jednak wykorzystać tylko w roku następnym. Nadwyżka wykonana w 2005 r. zniknie więc, bo z powodu braku odpowiedniej rubryki nie będzie można jej przepisać ze sprawozdania za 2005 r. Co do rozliczania nadwyżek, to zgodnie z art. 11a ustawy, przedsiębiorca lub organizacja odzysku, którzy wykonali obowiązek odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych w wielkości przekraczającej wymagany w danym roku poziom odzysku i recyklingu, mogą rozliczyć masę lub ilość odpadów opakowaniowych i poużytkowych w wielkości przekraczającej wymagany poziom, w następnym roku kalendarzowym. Należy to rozumieć w ten sposób, że przy rozliczaniu obowiązków w pierwszej kolejności trzeba uwzględnić nadwyżkę z poprzedniego roku, a następnie „dodać” wykonany recykling z roku bieżącego. Jeśli znowu powstanie nadwyżka, to przepisuje się ją na następny. W ten sposób nadwyżka w pewien sposób może „wędrować” przez kilka lat, aż do całkowitego wykorzystania. Jest jednak pewne ograniczenie, gdyż ustawa mówi wyraźnie, że nadwyżkę należy rozliczyć w roku (a nie latach) następnym. W sytuacjach, w których nadwyżka jest bardzo duża i przekracza wymagany poziom na rok następny, w kolejnym sprawozdaniu można rozliczyć z niej tylko tyle, ile wynosi wymagany w danym roku poziom. Reszta przepada, a tylko cały wykonany w bieżącym roku odzysk i recykling przechodzi jako nadwyżka na następny rok.
Jedną z istotnych nowości jest to, że od 1 kwietnia 2005 r. z listy opakowań objętych obowiązkiem „wypadły” opakowania wielomateriałowe jako odrębna pozycja. Po tym terminie uwzględnia się je, zgodnie z art. 3a znowelizowanej ustawy o obowiązkach przedsiębiorców, w masie opakowań wg rodzaju materiału, którego jest w nich najwięcej. Oczywiście dotyczy to materiałów, których rodzaje zostały wymienione w zał. nr 1 do ustawy. I tu pojawia się pierwszy poważny problem. Ta zmiana obowiązuje od 1 kwietnia 2005 r., co oznacza, że za pierwszy kwartał 2005 r. opakowania wielomateriałowe należy wyodrębnić jako osobną pozycję i ewentualne opłaty obliczyć wg poziomów rocznych i stawek dla tej grupy opakowań. Opakowania wielomateriałowe wprowadzone do obrotu po 1 kwietnia należy już rozliczać wg nowych zasad. W objaśnieniach zamieszczonych w rozporządzeniu nie ma żadnych instrukcji na ten temat, ale nie wydaje się, by było inne rozwiązanie tego problemu.
Problemy z terminem
Opakowania wielomateriałowe w zasadzie wcale z ewidencji nie znikają, gdyż ich masę należy wpisać w kolumnie 3, przy tym rodzaju opakowania, do którego zostały zakwalifikowane. Poza likwidacją kolumny dotyczącej odzysku opakowań, o czym była mowa wcześniej, pojawiła się nowa kolumna 7 „Wymagany poziom recyklingu”, w której należy wpisać poziom recyklingu wymagany w 2005 r. (wg rozporządzenia z 29 maja 2003 r. – DzU nr 103, poz. 872). Dotyczy to jednak tylko organizacji odzysku oraz przedsiębiorców, którzy nie podjęli żadnych działań i wnoszą opłatę produktową. Przedsiębiorcy, którzy mieli „pecha” i postanowili samodzielnie wywiązać się ze swoich obowiązków, wpisują 100%. Sprawa ta została znacznie szerzej przedstawiona we wspomnianym już artykule1. Także tutaj pojawia się problem związany z terminem wprowadzenia zmian. Z ustawy wynika, że nowy sposób wywiązywania się z obowiązków obowiązuje od 1 kwietnia 2005 r., a więc przedsiębiorcy samodzielnie realizujący obowiązki za pierwszy kwartał wpisują wymagany poziom recyklingu wg poziomu rocznego dla 2005 r., a dopiero za pozostały okres 100%. W praktyce więc dla każdego rodzaju opakowania powinny być dwa wiersze: jeden obejmujący opakowania wprowadzone do obrotu od 1 stycznia do 31 marca oraz drugi obejmujący okres od 1 kwietnia do 31 grudnia. Bez względu na to, co o tym myśli Ministerstwo Środowiska, nie ma innej możliwości rozwiązania tego problemu, a Urzędy Marszałkowskie będą musiały takie sprawozdania przyjąć, jeśli nie chcą postępować wbrew przepisom ustawy. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że od 1 kwietnia zmianie uległ sposób dokumentowania odzysku i recyklingu, o czym była już mowa w poprzednich artykułach. Istotą tych zmian jest to, że masę odpadów poddanych odzyskowi lub recyklingowi ustala się na podstawie specjalnych dokumentów wydawanych wg określonej w ustawie procedury, której celem było ukrócenie patologii i wyeliminowanie „lewych” dokumentów. Należy więc przyjąć, że jedynie takie dokumenty będą stanowiły podstawę do wpisania odpowiednich danych do sprawozdania. Osiągnięte poziomy odzysku i recyklingu, ustalone na podstawie innych dokumentów, które były akceptowane wcześniej (formalnie do 31 marca 2005 r.), od 1 kwietnia nie powinny być brane pod uwagę. Organ kontrolny może więc uznać, że pomimo przedstawienia dokumentów (ale innych niż przewiduje ustawa) obowiązek nie został zrealizowany i należy wnieść opłatę produktową.
W przypadku rozliczenia obowiązków za pozostałe produkty (tabela 1.2) zmiany w sprawozdaniu są w zasadzie niewielkie w porównaniu ze sprawozdaniem obowiązującym w poprzednich latach. Podobnie jak w tabeli 1.1, tak i tutaj wprowadzono dodatkową rubrykę „Wymagany poziom odzysku i recyklingu” (kolumny 11 i 12), w które należy wpisać poziom odzysku i recyklingu wymagany w danym roku i określony w przepisach o rocznych poziomach odzysku i recyklingu lub 100%, podobnie jak w przypadku opakowań. Ponadto również dla produktów należy osobno rozliczyć pierwszy kwartał (wg starych zasad) oraz pozostałe trzy kwartały (wg nowych zasad).
Wysokość należnej opłaty produktowej wykazuje się w tabeli 2, która w zasadzie nie różni się od wzoru z lat poprzednich. Należy pamiętać, że w kolumnie 1 i 2 podaje się tu rodzaje produktów i symbole PKWiU na podstawie rozporządzeń w sprawie stawek opłat produktowych, przy czym dla potrzeb rozliczeń wykaz produktów jest bardziej szczegółowy niż w samej ustawie.
Stawki opłat były określane dotychczas w trzech rozporządzeniach: obowiązującym od 1 stycznie 2002 r. (DzU z 2001 r. nr 116, poz. 1235), od 1 stycznia 2004 r. (DzU z 2003 r. nr 180, poz. 1768) oraz od 1 stycznia 2006 r. (DzU z 2005 r. nr 157, poz. 1325). W międzyczasie następowały także zmiany w załącznikach do ustawy, które znalazły odpowiednie odzwierciedlenie w rozporządzeniach. Warto zmiany te przypomnieć.
Wzór (PDF)
Zmiany w załącznikach
Od 1 stycznia 2004 r. obowiązują nowe stawki, a opakowaniom nie przypisuje się symboli PKWiU. Ponadto w olejach pojawiły się dwie nowe grupy objęte wyłączeniem z obowiązku (symbole PKWiU 23.20.18-02.10 oraz 23.20.18-03.00), co oznacza, że dopiero od tego momentu nie są objęte obowiązkiem odzysku i recyklingu. Wraz z 2004 r. w oponach pojawiły się dwie nowe kategorie (poprzednio nie objęte obowiązkami) o symbolach PKWiU 25.11.14-07 i 25.11.14-09, które zresztą od 1 stycznia 2006 r. ponownie nie są już objęte obowiązkiem. W związku z tym, że obowiązki rozlicza się w ramach poszczególnych rodzajów produktów, nadwyżki nie powinny być kontynuowane.
Od 15 czerwca 2004 r. zostały wyłączone z obowiązku chłodziarki, które obecnie podlegają ustawie o substancjach zubożających warstwę ozonową (DzU nr 121, poz. 1263).
Od 1 kwietnia 2005 r. z obowiązku odzysku i recyklingu wyłączono ogniwa i baterie – PKWiU 31.40.12. Ogniwa i baterie – PKWiU 31.40.13, dotychczas wyłączone z obowiązku odzysku i recyklingu, zostają obowiązkiem tym objęte. W sprawozdaniu pozycje te powinny być rozliczane oddzielnie do 1 kwietnia 2005 r. (PKWiU 31.40.12) i od 1 kwietnia 2005 r. (PKWiU 31.40.13).
Od 1 stycznia 2006 r. wchodzą w życie nowe stawki oraz pojawiają się nowe pozycje w akumulatorach i ogniwach o symbolu PKWiU 31.40.23 – akumulatory niklowo-żelazowe, które dotychczas nie były objęte obowiązkiem.
W lampach wyładowczych znika wyszczególnienie na świetlówki, lampy rtęciowe sodowe i pozostałe, ze wskazanym PKWiU i innymi stawkami. Od 1 stycznia 2006 r. jest tylko jedna pozycja – lampy wyładowcze z wyłączeniem świetlówek kompaktowych, z jedną stawką. W zasadzie jest to tylko obniżenie stawek. Poprzednio wyszczególnione lampy mieszczą się w nowej definicji, a to oznacza kontynuację obowiązku. W oponach od 1 stycznia 2006 r. znikają pozycje o symbolach PKWiU: 25.11.14-05, 25.11.14-07 i 25.11.14-09, ale pojawiają się nowe rodzaje o symbolach PKWiU: 25.11.14-06.00, 25.11.14-08.00 oraz 25.11.14-10.00.
Od 1 stycznia 2006 r. „wypadają” z obowiązku odzysku i recyklingu materiały reklamowe. Obowiązek ten zniesiono, zanim zaczął obowiązywać2.
Brak ilości minimalnych
Od 1 stycznia 2004 r. nie obowiązują już ulgi wynikające z art. 45 ustawy o obowiązkach, która obecnie obejmuje praktycznie wszystkich przedsiębiorców wprowadzających swoje wyroby do obrotu, gdyż trudno sobie wyobrazić, aby jakiś towar nie był opakowany. Ustawa nie określa ilości minimalnych, od których podlega się obowiązkowi. Nawet jeśli jest to kilkanaście czy kilkadziesiąt opakowań rocznie, to sprawozdanie należy sporządzić. Inną kwestią jest wnoszenie opłaty, gdyż od bieżącego roku obowiązuje ulga obejmująca w szczególności niewielkie podmioty gospodarcze. Nie zwolniono ich ze składania sprawozdania, ale jeśli łączna opłata produktowa będzie niższa niż 50 zł, to się jej nie wnosi (art. 12 ust. 5 ustawy). W przypadku opakowań oznacza to, że za 2005 r. opłata nie będzie wnoszona, jeśli przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach wprowadzi do obrotu np. poniżej 108 kg opakowań z tworzyw sztucznych, do 195 kg opakowań z papieru i tektury lub do 1150 kg opakowań ze szkła.
Omówione zagadnienia dotyczą najistotniejszych problemów związanych z przygotowaniem i złożeniem sprawozdania z realizacji ustawowych obowiązków, nie wyczerpują jednak całkowicie tego tematu, dlatego będzie on kontynuowany w następnych artykułach publikowanych na łamach „Recyklingu”.
Źródła
prof. ndzw. dr hab. Włodzimierz Urbaniak
Wydział Chemii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej
Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy
Śródtytuły od redakcji
Tytuł od redakcji
Zbliża się termin składania sprawozdań z realizacji obowiązków ustawowych związanych z odzyskiem i recyklingiem opakowań oraz produktów. Do 31 marca br. przedsiębiorcy muszą rozliczyć się za rok 2005 i złożyć odpowiednie sprawozdanie we właściwym urzędzie marszałkowskim.
W ubiegłym roku wprowadzono szereg istotnych zmian w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców. Zmiany te i ich konsekwencje zostały szerzej przedstawione poprzednim numerze „Recyklingu”1. Poniżej zostaną omówione główne zagadnienia istotne przy wypełnianiu sprawozdania.
Na wstępie należy ustalić, kto powinien takie sprawozdanie składać. Otóż obowiązek ten dotyczy przedsiębiorców wskazanych w ustawie, którzy swoje obowiązki realizują samodzielnie lub nie podejmują żadnych działań, ograniczając się do wniesienia opłaty produktowej. Sprawozdań nie składają przedsiębiorcy, którzy przekazali swoje obowiązki organizacjom odzysku. W zasadzie rozliczają się tylko z organizacją, która przygotowuje sprawozdanie i wnosi ewentualne opłaty. Oczywiście należy kontrolować organizację, czy prawidłowo obciąża nas kosztami (np. nie wszystkie opakowania są objęte obowiązkiem) i czy w ogóle jeszcze istnieje. Jest to o tyle ważne, że zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców, jeśli zostanie otwarta likwidacja lub ogłoszona upadłość organizacji, z którą została podpisana umowa o przejęciu obowiązków, to od następnego miesiąca obowiązki „powracają” na przedsiębiorcę. Wówczas za okres, od którego umowa wygasła, przedsiębiorca musi złożyć sprawozdanie samodzielnie. Rozlicza wówczas oczywiście tylko te opakowania i produkty, które wprowadził do obrotu już po wygaśnięciu umowy.
Z przygotowywaniem sprawozdań przedsiębiorcy zdążyli się zapewne „oswoić”, gdyż są one składane już od marca 2003 r., a więc w tym roku po raz czwarty. Nie jest także niespodzianką, że sprawozdanie bieżące będzie nieco inne niż w latach poprzednich, bo jest to już trzecia wersja. Obecnie sprawozdanie należy złożyć na nowym formularzu (patrz: formularz) wg rozporządzenia Ministra Środowiska z 22 listopada 2005 r. (DzU nr 234, poz. 1996), który zastąpił poprzedni wzór sprawozdania, obowiązujący przy rozliczaniu obowiązków za 2003 i 2004 r. Warto więc zwrócić uwagę na podstawowe różnice pomiędzy tymi formularzami.
Różnice między formularzami
Przede wszystkim tabela w Dziale 1 – Wielkość wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i produktów oraz wielkość osiągniętych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych została podzielona na dwa poddziały: 1.1 – Opakowania oraz 1.2 – Produkty. W zasadzie najistotniejsze zmiany dotyczą opakowań, a więc w tej części sprawozdania jest najwięcej zmian i właśnie one zostaną omówione szerzej.
Tabela 1.1 dość istotnie różni się od wzoru obowiązującego wcześniej, ze względu na dostosowanie do specyfiki rozliczania obowiązku dotyczącego opakowań.
Przede wszystkim usunięto kolumnę „Symbol PKWiU”. W przypadku opakowań już w sprawozdaniu za 2004 r. nie należało umieszczać tych symboli, ale nadal obowiązują one dla pozostałych produktów objętych obowiązkami. Po wydzieleniu tabeli tylko dla opakowań kolumna ta była zbędna. Podobnie z kolumną, w której należało wpisać masę opakowań i produktów podlegających obowiązkowi odzysku. W związku z tym, że za 2005 r. nie było obowiązku odzysku opakowań, także i ta kolumna stała się zbędna. Oczywiście będzie ona potrzebna przy rozliczaniu obowiązków za 2006 r. Będzie więc nowy wzór formularza. Dlaczego zatem nie wprowadzono tej rubryki już teraz? Jednym z powodów mogło być wyeliminowanie problemów rozliczania nadwyżek odzysku w przyszłym roku.
„Wędrówka” nadwyżek
Mimo że w zasadzie nie można było robić „zapasu” odzysku, gdyż brak jest określonego poziomu, od którego należy liczyć nadwyżkę, to zapewne część przedsiębiorców wpisywała jednak wykonanie odzysku (bo rubryka przecież była). Nadwyżki można jednak wykorzystać tylko w roku następnym. Nadwyżka wykonana w 2005 r. zniknie więc, bo z powodu braku odpowiedniej rubryki nie będzie można jej przepisać ze sprawozdania za 2005 r. Co do rozliczania nadwyżek, to zgodnie z art. 11a ustawy, przedsiębiorca lub organizacja odzysku, którzy wykonali obowiązek odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych w wielkości przekraczającej wymagany w danym roku poziom odzysku i recyklingu, mogą rozliczyć masę lub ilość odpadów opakowaniowych i poużytkowych w wielkości przekraczającej wymagany poziom, w następnym roku kalendarzowym. Należy to rozumieć w ten sposób, że przy rozliczaniu obowiązków w pierwszej kolejności trzeba uwzględnić nadwyżkę z poprzedniego roku, a następnie „dodać” wykonany recykling z roku bieżącego. Jeśli znowu powstanie nadwyżka, to przepisuje się ją na następny. W ten sposób nadwyżka w pewien sposób może „wędrować” przez kilka lat, aż do całkowitego wykorzystania. Jest jednak pewne ograniczenie, gdyż ustawa mówi wyraźnie, że nadwyżkę należy rozliczyć w roku (a nie latach) następnym. W sytuacjach, w których nadwyżka jest bardzo duża i przekracza wymagany poziom na rok następny, w kolejnym sprawozdaniu można rozliczyć z niej tylko tyle, ile wynosi wymagany w danym roku poziom. Reszta przepada, a tylko cały wykonany w bieżącym roku odzysk i recykling przechodzi jako nadwyżka na następny rok.
Jedną z istotnych nowości jest to, że od 1 kwietnia 2005 r. z listy opakowań objętych obowiązkiem „wypadły” opakowania wielomateriałowe jako odrębna pozycja. Po tym terminie uwzględnia się je, zgodnie z art. 3a znowelizowanej ustawy o obowiązkach przedsiębiorców, w masie opakowań wg rodzaju materiału, którego jest w nich najwięcej. Oczywiście dotyczy to materiałów, których rodzaje zostały wymienione w zał. nr 1 do ustawy. I tu pojawia się pierwszy poważny problem. Ta zmiana obowiązuje od 1 kwietnia 2005 r., co oznacza, że za pierwszy kwartał 2005 r. opakowania wielomateriałowe należy wyodrębnić jako osobną pozycję i ewentualne opłaty obliczyć wg poziomów rocznych i stawek dla tej grupy opakowań. Opakowania wielomateriałowe wprowadzone do obrotu po 1 kwietnia należy już rozliczać wg nowych zasad. W objaśnieniach zamieszczonych w rozporządzeniu nie ma żadnych instrukcji na ten temat, ale nie wydaje się, by było inne rozwiązanie tego problemu.
Problemy z terminem
Opakowania wielomateriałowe w zasadzie wcale z ewidencji nie znikają, gdyż ich masę należy wpisać w kolumnie 3, przy tym rodzaju opakowania, do którego zostały zakwalifikowane. Poza likwidacją kolumny dotyczącej odzysku opakowań, o czym była mowa wcześniej, pojawiła się nowa kolumna 7 „Wymagany poziom recyklingu”, w której należy wpisać poziom recyklingu wymagany w 2005 r. (wg rozporządzenia z 29 maja 2003 r. – DzU nr 103, poz. 872). Dotyczy to jednak tylko organizacji odzysku oraz przedsiębiorców, którzy nie podjęli żadnych działań i wnoszą opłatę produktową. Przedsiębiorcy, którzy mieli „pecha” i postanowili samodzielnie wywiązać się ze swoich obowiązków, wpisują 100%. Sprawa ta została znacznie szerzej przedstawiona we wspomnianym już artykule1. Także tutaj pojawia się problem związany z terminem wprowadzenia zmian. Z ustawy wynika, że nowy sposób wywiązywania się z obowiązków obowiązuje od 1 kwietnia 2005 r., a więc przedsiębiorcy samodzielnie realizujący obowiązki za pierwszy kwartał wpisują wymagany poziom recyklingu wg poziomu rocznego dla 2005 r., a dopiero za pozostały okres 100%. W praktyce więc dla każdego rodzaju opakowania powinny być dwa wiersze: jeden obejmujący opakowania wprowadzone do obrotu od 1 stycznia do 31 marca oraz drugi obejmujący okres od 1 kwietnia do 31 grudnia. Bez względu na to, co o tym myśli Ministerstwo Środowiska, nie ma innej możliwości rozwiązania tego problemu, a Urzędy Marszałkowskie będą musiały takie sprawozdania przyjąć, jeśli nie chcą postępować wbrew przepisom ustawy. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że od 1 kwietnia zmianie uległ sposób dokumentowania odzysku i recyklingu, o czym była już mowa w poprzednich artykułach. Istotą tych zmian jest to, że masę odpadów poddanych odzyskowi lub recyklingowi ustala się na podstawie specjalnych dokumentów wydawanych wg określonej w ustawie procedury, której celem było ukrócenie patologii i wyeliminowanie „lewych” dokumentów. Należy więc przyjąć, że jedynie takie dokumenty będą stanowiły podstawę do wpisania odpowiednich danych do sprawozdania. Osiągnięte poziomy odzysku i recyklingu, ustalone na podstawie innych dokumentów, które były akceptowane wcześniej (formalnie do 31 marca 2005 r.), od 1 kwietnia nie powinny być brane pod uwagę. Organ kontrolny może więc uznać, że pomimo przedstawienia dokumentów (ale innych niż przewiduje ustawa) obowiązek nie został zrealizowany i należy wnieść opłatę produktową.
W przypadku rozliczenia obowiązków za pozostałe produkty (tabela 1.2) zmiany w sprawozdaniu są w zasadzie niewielkie w porównaniu ze sprawozdaniem obowiązującym w poprzednich latach. Podobnie jak w tabeli 1.1, tak i tutaj wprowadzono dodatkową rubrykę „Wymagany poziom odzysku i recyklingu” (kolumny 11 i 12), w które należy wpisać poziom odzysku i recyklingu wymagany w danym roku i określony w przepisach o rocznych poziomach odzysku i recyklingu lub 100%, podobnie jak w przypadku opakowań. Ponadto również dla produktów należy osobno rozliczyć pierwszy kwartał (wg starych zasad) oraz pozostałe trzy kwartały (wg nowych zasad).
Wysokość należnej opłaty produktowej wykazuje się w tabeli 2, która w zasadzie nie różni się od wzoru z lat poprzednich. Należy pamiętać, że w kolumnie 1 i 2 podaje się tu rodzaje produktów i symbole PKWiU na podstawie rozporządzeń w sprawie stawek opłat produktowych, przy czym dla potrzeb rozliczeń wykaz produktów jest bardziej szczegółowy niż w samej ustawie.
Stawki opłat były określane dotychczas w trzech rozporządzeniach: obowiązującym od 1 stycznie 2002 r. (DzU z 2001 r. nr 116, poz. 1235), od 1 stycznia 2004 r. (DzU z 2003 r. nr 180, poz. 1768) oraz od 1 stycznia 2006 r. (DzU z 2005 r. nr 157, poz. 1325). W międzyczasie następowały także zmiany w załącznikach do ustawy, które znalazły odpowiednie odzwierciedlenie w rozporządzeniach. Warto zmiany te przypomnieć.
Wzór (PDF)
Zmiany w załącznikach
Od 1 stycznia 2004 r. obowiązują nowe stawki, a opakowaniom nie przypisuje się symboli PKWiU. Ponadto w olejach pojawiły się dwie nowe grupy objęte wyłączeniem z obowiązku (symbole PKWiU 23.20.18-02.10 oraz 23.20.18-03.00), co oznacza, że dopiero od tego momentu nie są objęte obowiązkiem odzysku i recyklingu. Wraz z 2004 r. w oponach pojawiły się dwie nowe kategorie (poprzednio nie objęte obowiązkami) o symbolach PKWiU 25.11.14-07 i 25.11.14-09, które zresztą od 1 stycznia 2006 r. ponownie nie są już objęte obowiązkiem. W związku z tym, że obowiązki rozlicza się w ramach poszczególnych rodzajów produktów, nadwyżki nie powinny być kontynuowane.
Od 15 czerwca 2004 r. zostały wyłączone z obowiązku chłodziarki, które obecnie podlegają ustawie o substancjach zubożających warstwę ozonową (DzU nr 121, poz. 1263).
Od 1 kwietnia 2005 r. z obowiązku odzysku i recyklingu wyłączono ogniwa i baterie – PKWiU 31.40.12. Ogniwa i baterie – PKWiU 31.40.13, dotychczas wyłączone z obowiązku odzysku i recyklingu, zostają obowiązkiem tym objęte. W sprawozdaniu pozycje te powinny być rozliczane oddzielnie do 1 kwietnia 2005 r. (PKWiU 31.40.12) i od 1 kwietnia 2005 r. (PKWiU 31.40.13).
Od 1 stycznia 2006 r. wchodzą w życie nowe stawki oraz pojawiają się nowe pozycje w akumulatorach i ogniwach o symbolu PKWiU 31.40.23 – akumulatory niklowo-żelazowe, które dotychczas nie były objęte obowiązkiem.
W lampach wyładowczych znika wyszczególnienie na świetlówki, lampy rtęciowe sodowe i pozostałe, ze wskazanym PKWiU i innymi stawkami. Od 1 stycznia 2006 r. jest tylko jedna pozycja – lampy wyładowcze z wyłączeniem świetlówek kompaktowych, z jedną stawką. W zasadzie jest to tylko obniżenie stawek. Poprzednio wyszczególnione lampy mieszczą się w nowej definicji, a to oznacza kontynuację obowiązku. W oponach od 1 stycznia 2006 r. znikają pozycje o symbolach PKWiU: 25.11.14-05, 25.11.14-07 i 25.11.14-09, ale pojawiają się nowe rodzaje o symbolach PKWiU: 25.11.14-06.00, 25.11.14-08.00 oraz 25.11.14-10.00.
Od 1 stycznia 2006 r. „wypadają” z obowiązku odzysku i recyklingu materiały reklamowe. Obowiązek ten zniesiono, zanim zaczął obowiązywać2.
Brak ilości minimalnych
Od 1 stycznia 2004 r. nie obowiązują już ulgi wynikające z art. 45 ustawy o obowiązkach, która obecnie obejmuje praktycznie wszystkich przedsiębiorców wprowadzających swoje wyroby do obrotu, gdyż trudno sobie wyobrazić, aby jakiś towar nie był opakowany. Ustawa nie określa ilości minimalnych, od których podlega się obowiązkowi. Nawet jeśli jest to kilkanaście czy kilkadziesiąt opakowań rocznie, to sprawozdanie należy sporządzić. Inną kwestią jest wnoszenie opłaty, gdyż od bieżącego roku obowiązuje ulga obejmująca w szczególności niewielkie podmioty gospodarcze. Nie zwolniono ich ze składania sprawozdania, ale jeśli łączna opłata produktowa będzie niższa niż 50 zł, to się jej nie wnosi (art. 12 ust. 5 ustawy). W przypadku opakowań oznacza to, że za 2005 r. opłata nie będzie wnoszona, jeśli przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach wprowadzi do obrotu np. poniżej 108 kg opakowań z tworzyw sztucznych, do 195 kg opakowań z papieru i tektury lub do 1150 kg opakowań ze szkła.
Omówione zagadnienia dotyczą najistotniejszych problemów związanych z przygotowaniem i złożeniem sprawozdania z realizacji ustawowych obowiązków, nie wyczerpują jednak całkowicie tego tematu, dlatego będzie on kontynuowany w następnych artykułach publikowanych na łamach „Recyklingu”.
Źródła
- Urbaniak W.: Odzysk i recykling „po nowemu”. Najnowsze zmiany w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców. „Recykling” 2/2006.
- Urbaniak W.: Odzysk i recykling „po nowemu”. „Recykling” 10/2005.
prof. ndzw. dr hab. Włodzimierz Urbaniak
Wydział Chemii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej
Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy
Śródtytuły od redakcji
Tytuł od redakcji
