Jak wysoka może być kara?
Unijne sankcje za niedopełnienie zobowiązań akcesyjnych
Na łamach „Przeglądu Komunalnego” regularnie pojawiają się artykuły przestrzegające przed konsekwencjami grożącymi Polsce w przypadku niedopełnienia zobowiązań akcesyjnych w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi. W numerze 5/2006 temat ten podjęty został w artykule Jerzego Staszczyka pt. „Normalność bez unijnych sankcji?”. Autor przytacza szacunki, zgodnie z którymi naszemu krajowi grożą kary w wysokości od 50 do 100 tys. euro dziennie.
Polemizując z powyższym twierdzeniem, należy zauważyć, że zakres ten został określony nie do końca precyzyjnie, a także w sposób pomijający dodatkowy – poza karą dobową – element kar finansowych, grożących tym państwom członkowskim, które nie wywiązują się z zobowiązań wynikających z prawa Unii Europejskiej. Wydaje się również niemożliwe, by taka kara mogła grozić Polsce już w tym roku, co wynika z kształtu unijnej procedury prowadzącej do nałożenia kar finansowych. Tematyka ta jest na tyle istotna, że uzasadnione jest szersze omówienie wszelkich niejasności.
Nałożenie przez ETS kary finansowej
W przypadku zaistnienia spornej kwestii związanej z obowiązkami państw członkowskich, wynikającymi z traktatów (ich interpretacja, zobowiązania wynikające z prawa wtórnego, np. zaniedbanie należytego włączenia do wewnętrznego porządku prawnego wspólnotowych uregulowań), Komisja Europejska przystępuje do rozpoznania sprawy. Oskarżając jakiś kraj o naruszenie zobowiązań traktatowych, Komisja musi umożliwić mu przedstawienie swoich uwag. Wszystko to prowadzi do wydania przez Komisję uzasadnionej opinii, której na tym etapie procedury nie można zaskarżyć. Opinia taka musi przedstawić charakter naruszenia, a także określić środki, jakie należy przedsięwziąć, by naruszenie to zostało usunięte, oraz termin, do którego powinno to nastąpić. Jeśli w wyznaczonym terminie państwo podejmie działania zalecone przez Komisję, sprawa w zasadzie jest zakończona. Postępowanie to może więc zakończyć się na tym etapie wraz z uregulowaniem nieprawidłowości w wypełnianiu zobowiązań płynących bezpośrednio z traktatów bądź z ustawodawstwa wtórnego. Podobnie – sprawa kończy się automatycznie – jeśli początkowe podejrzenia Komisji nie potwierdzą się.
Stosownie do brzmienia art. 226 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską: „Jeśli państwo nie zastosuje się do opinii (Komisji Europejskiej – przyp. aut.) w terminie określonym przez Komisję, to może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości”. Sprawa wkracza wówczas w fazę sądową, w której Komisja występuje w charakterze strony oskarżającej, przedstawiając zarzuty przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości (ETS). Jeśli oskarżone państwo członkowskie nie zdoła obronić swego stanowiska i nie przekona sędziów Trybunału, wydaje on wyrok o charakterze deklaratywnym, w którym określone są (podobnie jak wcześniej, w uzasadnionej opinii Komisji) środki, które państwo powinno podjąć, by zakończyć naruszanie prawa.
Jeśli w wyznaczonym przez ETS terminie państwo nie zastosuje się do wyroku o naruszenie prawa wspólnotowego, Komisja może ponownie przekazać sprawę do Trybunału. Równocześnie określa wysokość okresowej kary pieniężnej lub kary ryczałtowej (punkt V), którą powinno zapłacić państwo stosownie do okoliczności. W razie potwierdzenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości faktu niezastosowania się do poprzedniego wyroku może na nie zostać nałożona, w trybie art. 228 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (ex art. 171), rzeczona okresowa kara pieniężna lub/i kara ryczałtowa.
Okresową karę pieniężną nalicza się za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu drugiego wyroku ETS w danej sprawie, począwszy od daty zapoznania się z nim przez państwo członkowskie, a zakończywszy na momencie, w którym państwo to w pełni zastosuje się do wyroku ETS, usuwając uchybienie.
Ustalenie wysokości kary
Sposób ustalania wysokości okresowej kary pieniężnej (tzn. kary dobowej), grożącej państwu członkowskiemu, zaproponowany został przez Komisję Europejską. Opracowała ona specjalny wzór, służący obliczaniu jej wymiaru:
Sd = (Sb * Ww * Wt) * n,
gdzie:
Sd – stawka dzienna,
Sb – stała kwota podstawowa,
Ww – waga wykroczenia,
Wt – czas trwania wykroczenia,
n – współczynnik krajowy odzwierciedlający zdolność płatniczą danego państwa członkowskiego.
Powyższy wzór zawiera współczynniki, których wysokość określana jest przez Komisję Europejską i Europejski Trybunał Sprawiedliwości stosownie do ich przekonania co do charakteru danej sprawy. Do współczynników tych należą wskaźnik wagi wykroczenia (Ww), który może przybierać wartości od 1 do 20 i wskaźnik czasu trwania wykroczenia (Wt), który może przybierać wartości z zakresu od jednego do trzech.
Dodatkową zmienną, mającą zasadniczy wpływ na określenie wymiaru grożącej kary dobowej, jest czynnik krajowy (n). Wysokość tego czynnika jest ustalana indywidualnie dla każdego państwa członkowskiego i zależy od jego siły ekonomicznej oraz ilości głosów, którymi dysponuje w Radzie Unii Europejskiej. Dla Polski jego wysokość ustalona została na poziomie 7,22.
Precyzyjne określenie wysokości kar finansowych, grożących Polsce z tytułu niedopełnienia zobowiązań odnośnie gospodarki odpadami komunalnymi, wynikających z Traktatu Akcesyjnego, jest jednak niemożliwe. Poczynione poniżej wariantowe obliczenia siłą rzeczy określają jedynie dolny i górny pułap dobowego wymiaru potencjalnej kary. Co więcej, wysokość współczynników uwzględnianych w zamieszczonym wyżej wzorze – stałej kwoty podstawowej (Sb) oraz współczynnika krajowego (n) – będzie ulegała w przyszłości aktualizacji, w związku z czym faktyczny wymiar dobowej kary pieniężnej mógłby być wyższy niż to przedstawiono w obliczeniach.
Ostateczną wysokość nakładanej kary finansowej określa Europejski Trybunał Sprawiedliwości. W swoich decyzjach nie jest on związany propozycjami Komisji Europejskiej, co może utrudniać próby dokładniejszego przewidzenia grożących państwu członkowskiemu sankcji za naruszenie prawa wspólnotowego.
Obliczenia grożących Polsce kar finansowych w wymiarze dziennym dokonuje się, podstawiając do wzoru
Sd = (Sb * Ww * Wt) * n następujące wartości: Sb – 600 euro, Ww – wartości 1 i 20, Wt – wartości 1 i 3, n – 7,22. W efekcie otrzymujemy wartości grożących Polsce kar pieniężnych w wymiarze dziennym: w wariancie minimalnym jest to – 4332 euro/na dzień, a w wariancie maksymalnym: – 259920 euro/na dzień.
Dodatkowy wymiar kary
Europejski Trybunał Sprawiedliwości może, jeżeli uzna za stosowne, nałożyć na państwo członkowskie także jednorazową karę pieniężną (karę ryczałtową). Zasądzenie takiego rodzaju kary nie wyklucza obciążenia państwa członkowskiego także okresową karą pieniężną. Po raz pierwszy taka sytuacja miała miejsce w 2005 r., kiedy to na Francję nałożono, oprócz kary okresowej, również karę ryczałtową – w wysokości 20 mln euro. Komisja Europejska postanowiła, że od tej pory w postępowaniach toczących się w związku z art. 228 zawsze będzie wnioskować o nałożenie na oskarżone państwo członkowskie kary ryczałtowej, nawet jeżeli przed wydaniem przez ETS kolejnego wyroku w tej samej sprawie państwo członkowskie zdąży się zastosować do pierwszego wyroku. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, wysokość kary ryczałtowej w przypadku Polski nie powinna być niższa niż 3,61 mln euro. Jest to dolna granica. Natomiast kara będzie wyższa, jeżeli tak będzie wynikać z obliczeń przeprowadzonych w oparciu o zaproponowany przez Komisję Europejską wzór, uwzględniający czas niezastosowania się przez państwo członkowskie do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Taką sytuację przedstawia wzór:
Kr = Sb * Ww * n * D,
gdzie:
Kr – kwota kary ryczałtowej,
Sb – stawka bazowa kary ryczałtowej,
Ww – waga wykroczenia,
n – współczynnik krajowy odzwierciedlający zdolność płatniczą danego państwa członkowskiego,
D – liczba dni trwania uchybienia (niewykonania wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości).
Poszczególne składowe wzoru przybierają następujące wartości: stawka bazowa kary ryczałtowej (Sb) ustalona została na poziomie 200 euro, a waga wykroczenia (Ww) jest określana na tym samym poziomie co na potrzeby ustalenia wysokości okresowej kary pieniężnej. Również współczynnik krajowy (n) przybiera identyczną wartość co na potrzeby ustalania wysokości okresowej kary pieniężnej.
Nałożenie i ostateczne określenie wysokości kary ryczałtowej uzależnione są od uznania Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który nie jest związany propozycjami Komisji Europejskiej, przygotowywanymi w oparciu o zaprezentowany powyżej wzór. Podobnie jak w przypadku zmiennych służących obliczaniu okresowych kar pieniężnych, wysokość ustalanej przez Komisję Europejską stawki bazowej kary ryczałtowej (Sb) oraz współczynnika krajowego (n) będzie w przyszłości ulegała aktualizacji. Dlatego też wysokość kary ryczałtowej, która mogłaby zostać nałożona na Polskę w związku z niedopełnieniem zobowiązań akcesyjnych w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi, może być wyższa niż wskazana kwota minimalna.
Nie lekceważyć groźby
W rozważaniach na temat kar pieniężnych, jakie mogą grozić Polsce z tytułu niewywiązania się z obowiązku uporządkowania gospodarki odpadami komunalnymi, do czego nasz kraj zobowiązał się w Traktacie Akcesyjnym, należy pamiętać o pewnych istotnych uwarunkowaniach. Sam fakt naruszenia przez państwo członkowskie zobowiązań wynikających z porządku prawnego Unii Europejskiej nie pociąga za sobą (natychmiast i automatycznie) nałożenia okresowej kary finansowej czy też kary ryczałtowej. Pierwszym etapem w takich sytuacjach jest wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, stwierdzający winę państwa członkowskiego i wzywający do uregulowania sytuacji. Dopiero w przypadku, gdy dane państwo uchyla się od zastosowania do wyroku ETS, nakładana jest na nie kara o wymiarze pieniężnym. Pomiędzy stwierdzeniem przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości, że kraj członkowski nie dopełnił obowiązków wynikających z prawa wspólnotowego, a nałożeniem na nie kar pieniężnych, mija dużo czasu. Do tej pory w większości przypadków państwa członkowskie zdołały zastosować się do orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zanim ten zmuszony był w kolejnym wyroku nałożyć na nie karę pieniężną. Nie oznacza to w żadnej mierze, iż należy lekceważyć groźbę ewentualnej kary. Wydane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości surowe wyroki wskazują na to, że Wspólnota Europejska jest gotowa stosować dotkliwe sankcje. Ich wysokość, daleka od symbolicznej, determinowana jest przez dwa podstawowe cele: działanie odstraszające oraz jak najszybsze wyeliminowanie powstałych uchybień stanowiących podstawę oskarżenia. Wydaje się zatem oczywiste, że odległa perspektywa ewentualnego nałożenia na Polskę kar nie powinna nikogo uspokajać, wręcz przeciwnie – należy dołożyć wszelkich starań, aby stan gospodarki odpadami komunalnymi nie stał się przedmiotem postępowania przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości.
Sergiusz Urban
Tytuł od redakcji
Na łamach „Przeglądu Komunalnego” regularnie pojawiają się artykuły przestrzegające przed konsekwencjami grożącymi Polsce w przypadku niedopełnienia zobowiązań akcesyjnych w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi. W numerze 5/2006 temat ten podjęty został w artykule Jerzego Staszczyka pt. „Normalność bez unijnych sankcji?”. Autor przytacza szacunki, zgodnie z którymi naszemu krajowi grożą kary w wysokości od 50 do 100 tys. euro dziennie.
Polemizując z powyższym twierdzeniem, należy zauważyć, że zakres ten został określony nie do końca precyzyjnie, a także w sposób pomijający dodatkowy – poza karą dobową – element kar finansowych, grożących tym państwom członkowskim, które nie wywiązują się z zobowiązań wynikających z prawa Unii Europejskiej. Wydaje się również niemożliwe, by taka kara mogła grozić Polsce już w tym roku, co wynika z kształtu unijnej procedury prowadzącej do nałożenia kar finansowych. Tematyka ta jest na tyle istotna, że uzasadnione jest szersze omówienie wszelkich niejasności.
Nałożenie przez ETS kary finansowej
W przypadku zaistnienia spornej kwestii związanej z obowiązkami państw członkowskich, wynikającymi z traktatów (ich interpretacja, zobowiązania wynikające z prawa wtórnego, np. zaniedbanie należytego włączenia do wewnętrznego porządku prawnego wspólnotowych uregulowań), Komisja Europejska przystępuje do rozpoznania sprawy. Oskarżając jakiś kraj o naruszenie zobowiązań traktatowych, Komisja musi umożliwić mu przedstawienie swoich uwag. Wszystko to prowadzi do wydania przez Komisję uzasadnionej opinii, której na tym etapie procedury nie można zaskarżyć. Opinia taka musi przedstawić charakter naruszenia, a także określić środki, jakie należy przedsięwziąć, by naruszenie to zostało usunięte, oraz termin, do którego powinno to nastąpić. Jeśli w wyznaczonym terminie państwo podejmie działania zalecone przez Komisję, sprawa w zasadzie jest zakończona. Postępowanie to może więc zakończyć się na tym etapie wraz z uregulowaniem nieprawidłowości w wypełnianiu zobowiązań płynących bezpośrednio z traktatów bądź z ustawodawstwa wtórnego. Podobnie – sprawa kończy się automatycznie – jeśli początkowe podejrzenia Komisji nie potwierdzą się.
Stosownie do brzmienia art. 226 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską: „Jeśli państwo nie zastosuje się do opinii (Komisji Europejskiej – przyp. aut.) w terminie określonym przez Komisję, to może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości”. Sprawa wkracza wówczas w fazę sądową, w której Komisja występuje w charakterze strony oskarżającej, przedstawiając zarzuty przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości (ETS). Jeśli oskarżone państwo członkowskie nie zdoła obronić swego stanowiska i nie przekona sędziów Trybunału, wydaje on wyrok o charakterze deklaratywnym, w którym określone są (podobnie jak wcześniej, w uzasadnionej opinii Komisji) środki, które państwo powinno podjąć, by zakończyć naruszanie prawa.
Jeśli w wyznaczonym przez ETS terminie państwo nie zastosuje się do wyroku o naruszenie prawa wspólnotowego, Komisja może ponownie przekazać sprawę do Trybunału. Równocześnie określa wysokość okresowej kary pieniężnej lub kary ryczałtowej (punkt V), którą powinno zapłacić państwo stosownie do okoliczności. W razie potwierdzenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości faktu niezastosowania się do poprzedniego wyroku może na nie zostać nałożona, w trybie art. 228 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (ex art. 171), rzeczona okresowa kara pieniężna lub/i kara ryczałtowa.
Okresową karę pieniężną nalicza się za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu drugiego wyroku ETS w danej sprawie, począwszy od daty zapoznania się z nim przez państwo członkowskie, a zakończywszy na momencie, w którym państwo to w pełni zastosuje się do wyroku ETS, usuwając uchybienie.
Ustalenie wysokości kary
Sposób ustalania wysokości okresowej kary pieniężnej (tzn. kary dobowej), grożącej państwu członkowskiemu, zaproponowany został przez Komisję Europejską. Opracowała ona specjalny wzór, służący obliczaniu jej wymiaru:
Sd = (Sb * Ww * Wt) * n,
gdzie:
Sd – stawka dzienna,
Sb – stała kwota podstawowa,
Ww – waga wykroczenia,
Wt – czas trwania wykroczenia,
n – współczynnik krajowy odzwierciedlający zdolność płatniczą danego państwa członkowskiego.
Powyższy wzór zawiera współczynniki, których wysokość określana jest przez Komisję Europejską i Europejski Trybunał Sprawiedliwości stosownie do ich przekonania co do charakteru danej sprawy. Do współczynników tych należą wskaźnik wagi wykroczenia (Ww), który może przybierać wartości od 1 do 20 i wskaźnik czasu trwania wykroczenia (Wt), który może przybierać wartości z zakresu od jednego do trzech.
Dodatkową zmienną, mającą zasadniczy wpływ na określenie wymiaru grożącej kary dobowej, jest czynnik krajowy (n). Wysokość tego czynnika jest ustalana indywidualnie dla każdego państwa członkowskiego i zależy od jego siły ekonomicznej oraz ilości głosów, którymi dysponuje w Radzie Unii Europejskiej. Dla Polski jego wysokość ustalona została na poziomie 7,22.
Precyzyjne określenie wysokości kar finansowych, grożących Polsce z tytułu niedopełnienia zobowiązań odnośnie gospodarki odpadami komunalnymi, wynikających z Traktatu Akcesyjnego, jest jednak niemożliwe. Poczynione poniżej wariantowe obliczenia siłą rzeczy określają jedynie dolny i górny pułap dobowego wymiaru potencjalnej kary. Co więcej, wysokość współczynników uwzględnianych w zamieszczonym wyżej wzorze – stałej kwoty podstawowej (Sb) oraz współczynnika krajowego (n) – będzie ulegała w przyszłości aktualizacji, w związku z czym faktyczny wymiar dobowej kary pieniężnej mógłby być wyższy niż to przedstawiono w obliczeniach.
Ostateczną wysokość nakładanej kary finansowej określa Europejski Trybunał Sprawiedliwości. W swoich decyzjach nie jest on związany propozycjami Komisji Europejskiej, co może utrudniać próby dokładniejszego przewidzenia grożących państwu członkowskiemu sankcji za naruszenie prawa wspólnotowego.
Obliczenia grożących Polsce kar finansowych w wymiarze dziennym dokonuje się, podstawiając do wzoru
Sd = (Sb * Ww * Wt) * n następujące wartości: Sb – 600 euro, Ww – wartości 1 i 20, Wt – wartości 1 i 3, n – 7,22. W efekcie otrzymujemy wartości grożących Polsce kar pieniężnych w wymiarze dziennym: w wariancie minimalnym jest to – 4332 euro/na dzień, a w wariancie maksymalnym: – 259920 euro/na dzień.
Dodatkowy wymiar kary
Europejski Trybunał Sprawiedliwości może, jeżeli uzna za stosowne, nałożyć na państwo członkowskie także jednorazową karę pieniężną (karę ryczałtową). Zasądzenie takiego rodzaju kary nie wyklucza obciążenia państwa członkowskiego także okresową karą pieniężną. Po raz pierwszy taka sytuacja miała miejsce w 2005 r., kiedy to na Francję nałożono, oprócz kary okresowej, również karę ryczałtową – w wysokości 20 mln euro. Komisja Europejska postanowiła, że od tej pory w postępowaniach toczących się w związku z art. 228 zawsze będzie wnioskować o nałożenie na oskarżone państwo członkowskie kary ryczałtowej, nawet jeżeli przed wydaniem przez ETS kolejnego wyroku w tej samej sprawie państwo członkowskie zdąży się zastosować do pierwszego wyroku. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, wysokość kary ryczałtowej w przypadku Polski nie powinna być niższa niż 3,61 mln euro. Jest to dolna granica. Natomiast kara będzie wyższa, jeżeli tak będzie wynikać z obliczeń przeprowadzonych w oparciu o zaproponowany przez Komisję Europejską wzór, uwzględniający czas niezastosowania się przez państwo członkowskie do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Taką sytuację przedstawia wzór:
Kr = Sb * Ww * n * D,
gdzie:
Kr – kwota kary ryczałtowej,
Sb – stawka bazowa kary ryczałtowej,
Ww – waga wykroczenia,
n – współczynnik krajowy odzwierciedlający zdolność płatniczą danego państwa członkowskiego,
D – liczba dni trwania uchybienia (niewykonania wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości).
Poszczególne składowe wzoru przybierają następujące wartości: stawka bazowa kary ryczałtowej (Sb) ustalona została na poziomie 200 euro, a waga wykroczenia (Ww) jest określana na tym samym poziomie co na potrzeby ustalenia wysokości okresowej kary pieniężnej. Również współczynnik krajowy (n) przybiera identyczną wartość co na potrzeby ustalania wysokości okresowej kary pieniężnej.
Nałożenie i ostateczne określenie wysokości kary ryczałtowej uzależnione są od uznania Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który nie jest związany propozycjami Komisji Europejskiej, przygotowywanymi w oparciu o zaprezentowany powyżej wzór. Podobnie jak w przypadku zmiennych służących obliczaniu okresowych kar pieniężnych, wysokość ustalanej przez Komisję Europejską stawki bazowej kary ryczałtowej (Sb) oraz współczynnika krajowego (n) będzie w przyszłości ulegała aktualizacji. Dlatego też wysokość kary ryczałtowej, która mogłaby zostać nałożona na Polskę w związku z niedopełnieniem zobowiązań akcesyjnych w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi, może być wyższa niż wskazana kwota minimalna.
Nie lekceważyć groźby
W rozważaniach na temat kar pieniężnych, jakie mogą grozić Polsce z tytułu niewywiązania się z obowiązku uporządkowania gospodarki odpadami komunalnymi, do czego nasz kraj zobowiązał się w Traktacie Akcesyjnym, należy pamiętać o pewnych istotnych uwarunkowaniach. Sam fakt naruszenia przez państwo członkowskie zobowiązań wynikających z porządku prawnego Unii Europejskiej nie pociąga za sobą (natychmiast i automatycznie) nałożenia okresowej kary finansowej czy też kary ryczałtowej. Pierwszym etapem w takich sytuacjach jest wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, stwierdzający winę państwa członkowskiego i wzywający do uregulowania sytuacji. Dopiero w przypadku, gdy dane państwo uchyla się od zastosowania do wyroku ETS, nakładana jest na nie kara o wymiarze pieniężnym. Pomiędzy stwierdzeniem przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości, że kraj członkowski nie dopełnił obowiązków wynikających z prawa wspólnotowego, a nałożeniem na nie kar pieniężnych, mija dużo czasu. Do tej pory w większości przypadków państwa członkowskie zdołały zastosować się do orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zanim ten zmuszony był w kolejnym wyroku nałożyć na nie karę pieniężną. Nie oznacza to w żadnej mierze, iż należy lekceważyć groźbę ewentualnej kary. Wydane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości surowe wyroki wskazują na to, że Wspólnota Europejska jest gotowa stosować dotkliwe sankcje. Ich wysokość, daleka od symbolicznej, determinowana jest przez dwa podstawowe cele: działanie odstraszające oraz jak najszybsze wyeliminowanie powstałych uchybień stanowiących podstawę oskarżenia. Wydaje się zatem oczywiste, że odległa perspektywa ewentualnego nałożenia na Polskę kar nie powinna nikogo uspokajać, wręcz przeciwnie – należy dołożyć wszelkich starań, aby stan gospodarki odpadami komunalnymi nie stał się przedmiotem postępowania przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości.
Sergiusz Urban
Tytuł od redakcji
