Jakość wody do spożycia – aspekty prawne
Jakość wody do spożycia – aspekty prawne
Nowe rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wypełniło istniejącą “lukę prawną”. Była ona kłopotliwa od 18 sierpnia 2006 r., czyli od daty utraty mocy obowiązującej poprzedniego rozporządzenia w tym przedmiocie, tj. rozporządzenia z 19 listopada 2002 r.
Na podstawie art. 5 Ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw (DzU z 16 maja 2005 r. nr 85, poz. 729) przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 13 ustawy o zbiorowym zapatrzeniu w wodę… zachowały moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych w brzmieniu nadanym nowelizacją przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, tj. 17 sierpnia 2005 r. Ponadto celem nowego rozporządzenia Nowe w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z 29 marca 2007 r. (DzU z 2007 r. nr 61, poz. 417), które weszło w życie dniu 6 kwietnia br., było pełne wdrożenie do przepisów krajowych Dyrektywy UE nr 98/83/EC z 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w szczególności implementacji instytucji nieznanych na gruncie polskiego rozporządzenia, czyli przewidzianej w art. 9 dyrektywy procedury udzielania tzw. odstępstw od wartości niezgodnych z wymaganiami dyrektywy, a także uszczegółowienia obowiązków adresatów norm, w tym poprzez transponowanie regulacji zawartej w art. 10 dyrektywy, tj. w zakresie prowadzenia nadzoru i kontroli nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesie uzdatniania i dystrybucji wody.
Rozporządzenie w sprawie jakości wody…, jak każdy inny akt wykonawczy, wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej. Owym przepisem upoważniającym, który określa tzw. materię rozporządzeniową, czyli sprawy, które mogą lub muszą zostać uregulowane w drodze rozporządzenia, jest w przypadku rozporządzenia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi przepis art. 13 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU z 2006 r. nr 123, poz. 858).
Zakres przedmiotowy
Wskazać należy, iż rozporządzenie w zakresie przedmiotu i treści normowanych stosunków musi mieścić się w granicach udzielonego przez ustawodawcę upoważnienia do wydania tego aktu. W konsekwencji żadna ze spraw niewymienionych w upoważnieniu ustawowym nie może znaleźć się w treści aktu wykonawczego, a brak stanowiska ustawodawcy w jakiejś sprawie musi być interpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji normodawczych. Upoważnienie ustawowe podlega bowiem zawsze ścisłej, literalnej wykładni. I tak treść delegacji zawarta w art. 13 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę… pokrywa się z treścią §1 ust. 1 rozporządzenia, który określa zakres przedmiotowy aktu. Reguluje on kilka kwestii: wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (w tym wymagania bakteriologiczne, fizykochemiczne i organoleptyczne), sposób oceny przydatności wody, minimalną częstotliwość badań wody i miejsca pobierania próbek oraz zakres jej badania. Ponadto §1 ust. 1 określa program monitoringu jakości wody, sposób nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody oraz nad laboratoriami wykonującymi badania jakości wody oraz sposób informowania konsumentów o jakości wody, a także o postępowaniu wobec organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadku, gdy woda nie spełnia wymagań jakościowych.
Zakres podmiotowy
Szeroko określony zakres przedmiotowy problematyki regulowanej rozporządzeniem w sprawie jakości wody… wpływa również na zakres podmiotowy regulacji. Adresatami aktu nie są jedynie przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, ale także inne podmioty, w tym Państwowa Inspekcja Sanitarna, konsumenci i organy samorządu terytorialnego. Bezsprzecznie jednak znaczna część obowiązków nakładanych przepisami rozporządzenia dotyczy bezpośrednio przedsiębiorstw wod-kan. Przykładowo §4 rozporządzenia uszczegóławia obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorstwa regularnej wewnętrznej kontroli jakości wody, wyrażony w przepisie art. 5 ust. 1a ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę…, wskazując na kilka aspektów. Należą do nich: zakres kontroli (co najmniej parametry objęte monitoringiem kontrolnym i przeglądowym określonym w załączniku nr 5 do rozporządzenia), częstotliwość badań wody (nie mniejsza niż określona w załączniku nr 6 do rozporządzenia, gdy nie wystąpią okoliczności mogące spowodować zmianę jakości wody oraz każdorazowo po wystąpieniu okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody, szczególnie jej pogorszenie) oraz obowiązek informacyjny (niezwłocznego informowania właściwego miejscowo inspektora sanitarnego o pogorszeniu jakości wody). Ponadto artykuł ten nakłada na przedsiębiorstwo obowiązek prowadzenia uzgodnień (uzgadniania z właściwym inspektorem sanitarnym harmonogramu pobierania próbek wody do badań), wykonania stałych punktów czerpalnych, miejsc poboru próbek, obowiązków po wystąpieniu okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody, szczególnie jej pogorszenie (wyznaczanie miejsca, częstotliwości i zakresu badania wody, zaplanowanie przedsięwzięć naprawczych) oraz obowiązek przechowywania i udostępniania wyników badań (przez okres co najmniej 5 lat – na wniosek właściwego inspektora sanitarnego).
Badania jakości wody wykonują laboratoria, o których mowa w art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, czyli laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria o udokumentowanym systemie jakości prowadzonych badań wody, zatwierdzonym przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Zatwierdzenie, o którym mowa jest dokonywane każdego roku na podstawie kilku dokumentów. Należą do nich m.in. zaświadczenia potwierdzające przeszkolenie przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej osób pobierających próbki wody do badań albo certyfikatu laboratorium w zakresie pobierania próbek wody, wykaz badań prowadzonych przez laboratorium oraz charakterystyki metod badawczych (będą obowiązywać od 1 stycznia 2008 r.), dokumenty potwierdzające udział laboratorium w badaniach biegłości oraz zestawienia wyników i oceny badań biegłości (będą obowiązywać od 1 stycznia 2009 r.). Na podstawie przeprowadzonego badania wody laboratoria sporządzają sprawozdanie, a zawarte w nim wyniki stanowią podstawę do wydawania przez właściwego miejscowo inspektora sanitarnego oceny przydatności wody do spożycia oraz okresowej oceny jakości wody. Ta ostania służy do przekazania właściwemu wójtowi informacji koniecznych do podjęcia działań mających na celu zaopatrzenie konsumentów w wodę o właściwej jakości. Na podstawie §14 rozporządzenia inspekcja sanitarna stwierdza o przydatności wody do spożycia w przypadku, gdy woda spełnia wymagania określone w załącznikach nr 1-3 do rozporządzenia oraz parametry określone w lp. 2, 4 i 5 w załączniku nr 4 do rozporządzenia, a także na warunkach przyznanego odstępstwa oraz zatwierdza warunkową przydatność wody do spożycia, w przypadku przekroczenia wymagań określonych w załącznikach nr 3 i 4 do rozporządzenia, po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia. Może również zadecydować o braku przydatności wody do spożycia, co skutkuje nakazaniem unieruchomienia wodociągu lub innego urządzenia zaopatrującego ludność w wodę oraz obowiązkiem podjęcia działań naprawczych wraz z określeniem terminu ich realizacji.
W świetle powyżej przytoczonych ocen oraz treści §15 rozporządzenia, w którym mowa o procedurze w przypadku przekroczenia dopuszczalnej wartości parametru określonego w załącznikach nr 3 i 4 do rozporządzenia, gdy przekroczenie możliwe jest do usunięcia w ciągu trzydziestu dni, nasuwają się wątpliwości w kwestii wewnętrznej spójności aktu. Zgodnie bowiem z §3 woda pobierana m.in. z urządzeń i instalacji wodociągowych poddawana procesom uzdatniania powinna odpowiadać wymaganiom określonym w załącznikach nr 1-3 do rozporządzenia oraz spełniać parametry określone w lp. 2, 4 i 5 w załączniku nr 4 do rozporządzenia. Taka woda winna na podstawie §4 ust. 1 rozporządzenia zostać zakwalifikowana jako przydatna do spożycia. Jeżeli jednak woda ta nie będzie spełniać wszystkich dodatkowych parametrów chemicznych z załącznika nr 4 (tj. ponad 2, 4 i 5 ), nie można wykluczyć, iż właściwy inspektor sanitarny stwierdzi jedynie warunkową przydatność wody do spożycia, a to na podstawie §14 ust. 1 pkt 3, aczkolwiek stanowisko takie nie wydaje się słuszne.
Zgoda na odstępstwo
Warto nieco uwagi poświęcić nowej instytucji, z jaką spotykamy się na gruncie rozporządzenia, tj. instytucji “zgody na odstępstwo”. W przypadku, gdy woda nie spełnia podstawowych wymagań chemicznych określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia, przedsiębiorstwo może wszcząć procedurę liberalizującą te wymogi poprzez złożenie wniosku o zgodę na odstępstwo. Udzielenie zgody jest pozostawione ocenie organu, ustawodawca posłużył się bowiem wielce nieostrym kryterium: jeżeli [zgoda] nie będzie stanowić potencjalnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, a zaopatrzenie w wodę o właściwej jakości nie będzie mogło być zrealizowane niezwłocznie za pomocą żadnych innych środków. Zezwolenie na odstępstwo przyznawane jest na możliwie najkrótszy okres – nie dłużej jednak niż na trzy lata. W sytuacji braku efektywności przeprowadzonych przez przedsiębiorstwo działań naprawczych może zostać złożony wniosek o drugą zgodę na odstępstwo, które nie może trwać dłużej niż kolejne trzy lata. Jeżeli jednak z powodu szczególnych okoliczności nie było możliwe pełne wprowadzenie zamierzonych działań naprawczych można złożyć za pośrednictwem państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego kolejny wniosek, który rozpatrywany jest przez Głównego Inspektora Sanitarnego po pozytywnym zaopiniowaniu przez Komisję Europejską. Wydaje się, iż wprowadzona procedura liberalizuje, przynajmniej czasowo, wymogi przewidziane w załączniku nr 2 do rozporządzenia, tj. w zakresie podstawowych wymagań chemicznych. Jednakże dopiero praktyka pokaże, na ile narzędzie to jest skuteczne.
Obowiązki i… wątpliwości
Kolejny obowiązek przedsiębiorstw wod-kan wynika z wprowadzenia zaostrzonego nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody. Zastosowanie bowiem materiału lub wyrobu używanego do uzdatniania i dystrybucji wody wymaga na podstawie §18 rozporządzenia uzyskania oceny higienicznej właściwego inspektora sanitarnego. Ocena taka jest wydawana na podstawie dokumentacji projektowej, a poparta być powinna badaniem wody przeprowadzonym przez właściwego inspektora sanitarnego. Natomiast wprowadzenie nowych technologii uzdatniania wody wymaga zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Bardzo niefortunnie rozporządzenie pomija kwestię podkreślaną w implementowanej dyrektywie UE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Regulacja w przedmiocie nadzoru dotyczy nowych instalacji wykorzystywanych w przygotowaniu lub dystrybucji wody. Tym samym wobec aktualnego brzmienia zapisów rozporządzenia powstać mogą uzasadnione wątpliwości, czy uzyskania oceny higienicznej wymagać będzie każdy nowo zastosowany element (wyrób, materiał) na istniejącej już instalacji. W przypadku ugruntowania się takiej interpretacji, przedsiębiorstwa już na etapie nabywania owych wyrobów i materiałów będą musiały żądać od producentów i dostawców stosownych certyfikatów.
Niestety, pomimo długich prac nad rozporządzeniem, przedstawione przykłady zawartych w nim regulacji mogą być odmiennie interpretowane przez organy państwowej inspekcji sanitarnej lub też budzą wątpliwości w przedmiocie obowiązków przedsiębiorstw wod-kan. Celem ujednolicenia praktyki stosowania rozporządzenia Główny Inspektorat Sanitarny opracowuje aktualnie wytyczne dla inspekcji sanitarnych. Działanie takie uznać należy za słuszne, aczkolwiek bardziej pożądana przez adresatów aktów prawnych byłaby ich pełna jasność, czytelność i jednoznaczność, by nie wymagały dodatkowych wytycznych i interpretacji. Na gruncie aktualnego rozporządzenia pojawiła się też kolejna regulacja, która budzić może wątpliwości, chociaż tym razem nie poprzez brak precyzji w zapisie, ale z uwagi na brak skonkretyzowanego adresata regulacji – podmiotu odpowiedzialnego. Do rozporządzenia wprowadzono bowiem wymaganie badania ciepłej wody w kierunku wykrywania bakterii z rodzaju Legionella w budynkach zamieszkania zbiorowego i w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej. W większości bowiem krajów UE, istnieją przepisy prawne obligujące do prowadzenia badań wody w kierunku wykrycia szczepu Legionella i ustanawiające dopuszczalne poziomy skażenia wody tymi bakteriami. Bezpośrednimi adresatami tychże zapisów rozporządzenia nie są przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, gdyż nie są one dostawcami wody ciepłej. W polskim ustawodawstwie nie została uregulowana kwestia odpowiedzialności za dostarczanie wody ciepłej, co w konkretnym przypadku może powodować spór o podmiot odpowiedzialny za ewentualnie powstałą szkodę.
Małgorzata Bartoszewska
konsultant prawny Forum Dyskusyjnego “Wodociągi Polskie”
Nowe rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wypełniło istniejącą “lukę prawną”. Była ona kłopotliwa od 18 sierpnia 2006 r., czyli od daty utraty mocy obowiązującej poprzedniego rozporządzenia w tym przedmiocie, tj. rozporządzenia z 19 listopada 2002 r.
Na podstawie art. 5 Ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw (DzU z 16 maja 2005 r. nr 85, poz. 729) przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 13 ustawy o zbiorowym zapatrzeniu w wodę… zachowały moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych w brzmieniu nadanym nowelizacją przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, tj. 17 sierpnia 2005 r. Ponadto celem nowego rozporządzenia Nowe w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z 29 marca 2007 r. (DzU z 2007 r. nr 61, poz. 417), które weszło w życie dniu 6 kwietnia br., było pełne wdrożenie do przepisów krajowych Dyrektywy UE nr 98/83/EC z 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w szczególności implementacji instytucji nieznanych na gruncie polskiego rozporządzenia, czyli przewidzianej w art. 9 dyrektywy procedury udzielania tzw. odstępstw od wartości niezgodnych z wymaganiami dyrektywy, a także uszczegółowienia obowiązków adresatów norm, w tym poprzez transponowanie regulacji zawartej w art. 10 dyrektywy, tj. w zakresie prowadzenia nadzoru i kontroli nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesie uzdatniania i dystrybucji wody.
Rozporządzenie w sprawie jakości wody…, jak każdy inny akt wykonawczy, wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej. Owym przepisem upoważniającym, który określa tzw. materię rozporządzeniową, czyli sprawy, które mogą lub muszą zostać uregulowane w drodze rozporządzenia, jest w przypadku rozporządzenia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi przepis art. 13 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU z 2006 r. nr 123, poz. 858).
Zakres przedmiotowy
Wskazać należy, iż rozporządzenie w zakresie przedmiotu i treści normowanych stosunków musi mieścić się w granicach udzielonego przez ustawodawcę upoważnienia do wydania tego aktu. W konsekwencji żadna ze spraw niewymienionych w upoważnieniu ustawowym nie może znaleźć się w treści aktu wykonawczego, a brak stanowiska ustawodawcy w jakiejś sprawie musi być interpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji normodawczych. Upoważnienie ustawowe podlega bowiem zawsze ścisłej, literalnej wykładni. I tak treść delegacji zawarta w art. 13 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę… pokrywa się z treścią §1 ust. 1 rozporządzenia, który określa zakres przedmiotowy aktu. Reguluje on kilka kwestii: wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (w tym wymagania bakteriologiczne, fizykochemiczne i organoleptyczne), sposób oceny przydatności wody, minimalną częstotliwość badań wody i miejsca pobierania próbek oraz zakres jej badania. Ponadto §1 ust. 1 określa program monitoringu jakości wody, sposób nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody oraz nad laboratoriami wykonującymi badania jakości wody oraz sposób informowania konsumentów o jakości wody, a także o postępowaniu wobec organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadku, gdy woda nie spełnia wymagań jakościowych.
Zakres podmiotowy
Szeroko określony zakres przedmiotowy problematyki regulowanej rozporządzeniem w sprawie jakości wody… wpływa również na zakres podmiotowy regulacji. Adresatami aktu nie są jedynie przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, ale także inne podmioty, w tym Państwowa Inspekcja Sanitarna, konsumenci i organy samorządu terytorialnego. Bezsprzecznie jednak znaczna część obowiązków nakładanych przepisami rozporządzenia dotyczy bezpośrednio przedsiębiorstw wod-kan. Przykładowo §4 rozporządzenia uszczegóławia obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorstwa regularnej wewnętrznej kontroli jakości wody, wyrażony w przepisie art. 5 ust. 1a ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę…, wskazując na kilka aspektów. Należą do nich: zakres kontroli (co najmniej parametry objęte monitoringiem kontrolnym i przeglądowym określonym w załączniku nr 5 do rozporządzenia), częstotliwość badań wody (nie mniejsza niż określona w załączniku nr 6 do rozporządzenia, gdy nie wystąpią okoliczności mogące spowodować zmianę jakości wody oraz każdorazowo po wystąpieniu okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody, szczególnie jej pogorszenie) oraz obowiązek informacyjny (niezwłocznego informowania właściwego miejscowo inspektora sanitarnego o pogorszeniu jakości wody). Ponadto artykuł ten nakłada na przedsiębiorstwo obowiązek prowadzenia uzgodnień (uzgadniania z właściwym inspektorem sanitarnym harmonogramu pobierania próbek wody do badań), wykonania stałych punktów czerpalnych, miejsc poboru próbek, obowiązków po wystąpieniu okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody, szczególnie jej pogorszenie (wyznaczanie miejsca, częstotliwości i zakresu badania wody, zaplanowanie przedsięwzięć naprawczych) oraz obowiązek przechowywania i udostępniania wyników badań (przez okres co najmniej 5 lat – na wniosek właściwego inspektora sanitarnego).
Badania jakości wody wykonują laboratoria, o których mowa w art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, czyli laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria o udokumentowanym systemie jakości prowadzonych badań wody, zatwierdzonym przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Zatwierdzenie, o którym mowa jest dokonywane każdego roku na podstawie kilku dokumentów. Należą do nich m.in. zaświadczenia potwierdzające przeszkolenie przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej osób pobierających próbki wody do badań albo certyfikatu laboratorium w zakresie pobierania próbek wody, wykaz badań prowadzonych przez laboratorium oraz charakterystyki metod badawczych (będą obowiązywać od 1 stycznia 2008 r.), dokumenty potwierdzające udział laboratorium w badaniach biegłości oraz zestawienia wyników i oceny badań biegłości (będą obowiązywać od 1 stycznia 2009 r.). Na podstawie przeprowadzonego badania wody laboratoria sporządzają sprawozdanie, a zawarte w nim wyniki stanowią podstawę do wydawania przez właściwego miejscowo inspektora sanitarnego oceny przydatności wody do spożycia oraz okresowej oceny jakości wody. Ta ostania służy do przekazania właściwemu wójtowi informacji koniecznych do podjęcia działań mających na celu zaopatrzenie konsumentów w wodę o właściwej jakości. Na podstawie §14 rozporządzenia inspekcja sanitarna stwierdza o przydatności wody do spożycia w przypadku, gdy woda spełnia wymagania określone w załącznikach nr 1-3 do rozporządzenia oraz parametry określone w lp. 2, 4 i 5 w załączniku nr 4 do rozporządzenia, a także na warunkach przyznanego odstępstwa oraz zatwierdza warunkową przydatność wody do spożycia, w przypadku przekroczenia wymagań określonych w załącznikach nr 3 i 4 do rozporządzenia, po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia. Może również zadecydować o braku przydatności wody do spożycia, co skutkuje nakazaniem unieruchomienia wodociągu lub innego urządzenia zaopatrującego ludność w wodę oraz obowiązkiem podjęcia działań naprawczych wraz z określeniem terminu ich realizacji.
W świetle powyżej przytoczonych ocen oraz treści §15 rozporządzenia, w którym mowa o procedurze w przypadku przekroczenia dopuszczalnej wartości parametru określonego w załącznikach nr 3 i 4 do rozporządzenia, gdy przekroczenie możliwe jest do usunięcia w ciągu trzydziestu dni, nasuwają się wątpliwości w kwestii wewnętrznej spójności aktu. Zgodnie bowiem z §3 woda pobierana m.in. z urządzeń i instalacji wodociągowych poddawana procesom uzdatniania powinna odpowiadać wymaganiom określonym w załącznikach nr 1-3 do rozporządzenia oraz spełniać parametry określone w lp. 2, 4 i 5 w załączniku nr 4 do rozporządzenia. Taka woda winna na podstawie §4 ust. 1 rozporządzenia zostać zakwalifikowana jako przydatna do spożycia. Jeżeli jednak woda ta nie będzie spełniać wszystkich dodatkowych parametrów chemicznych z załącznika nr 4 (tj. ponad 2, 4 i 5 ), nie można wykluczyć, iż właściwy inspektor sanitarny stwierdzi jedynie warunkową przydatność wody do spożycia, a to na podstawie §14 ust. 1 pkt 3, aczkolwiek stanowisko takie nie wydaje się słuszne.
Zgoda na odstępstwo
Warto nieco uwagi poświęcić nowej instytucji, z jaką spotykamy się na gruncie rozporządzenia, tj. instytucji “zgody na odstępstwo”. W przypadku, gdy woda nie spełnia podstawowych wymagań chemicznych określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia, przedsiębiorstwo może wszcząć procedurę liberalizującą te wymogi poprzez złożenie wniosku o zgodę na odstępstwo. Udzielenie zgody jest pozostawione ocenie organu, ustawodawca posłużył się bowiem wielce nieostrym kryterium: jeżeli [zgoda] nie będzie stanowić potencjalnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, a zaopatrzenie w wodę o właściwej jakości nie będzie mogło być zrealizowane niezwłocznie za pomocą żadnych innych środków. Zezwolenie na odstępstwo przyznawane jest na możliwie najkrótszy okres – nie dłużej jednak niż na trzy lata. W sytuacji braku efektywności przeprowadzonych przez przedsiębiorstwo działań naprawczych może zostać złożony wniosek o drugą zgodę na odstępstwo, które nie może trwać dłużej niż kolejne trzy lata. Jeżeli jednak z powodu szczególnych okoliczności nie było możliwe pełne wprowadzenie zamierzonych działań naprawczych można złożyć za pośrednictwem państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego kolejny wniosek, który rozpatrywany jest przez Głównego Inspektora Sanitarnego po pozytywnym zaopiniowaniu przez Komisję Europejską. Wydaje się, iż wprowadzona procedura liberalizuje, przynajmniej czasowo, wymogi przewidziane w załączniku nr 2 do rozporządzenia, tj. w zakresie podstawowych wymagań chemicznych. Jednakże dopiero praktyka pokaże, na ile narzędzie to jest skuteczne.
Obowiązki i… wątpliwości
Kolejny obowiązek przedsiębiorstw wod-kan wynika z wprowadzenia zaostrzonego nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody. Zastosowanie bowiem materiału lub wyrobu używanego do uzdatniania i dystrybucji wody wymaga na podstawie §18 rozporządzenia uzyskania oceny higienicznej właściwego inspektora sanitarnego. Ocena taka jest wydawana na podstawie dokumentacji projektowej, a poparta być powinna badaniem wody przeprowadzonym przez właściwego inspektora sanitarnego. Natomiast wprowadzenie nowych technologii uzdatniania wody wymaga zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Bardzo niefortunnie rozporządzenie pomija kwestię podkreślaną w implementowanej dyrektywie UE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Regulacja w przedmiocie nadzoru dotyczy nowych instalacji wykorzystywanych w przygotowaniu lub dystrybucji wody. Tym samym wobec aktualnego brzmienia zapisów rozporządzenia powstać mogą uzasadnione wątpliwości, czy uzyskania oceny higienicznej wymagać będzie każdy nowo zastosowany element (wyrób, materiał) na istniejącej już instalacji. W przypadku ugruntowania się takiej interpretacji, przedsiębiorstwa już na etapie nabywania owych wyrobów i materiałów będą musiały żądać od producentów i dostawców stosownych certyfikatów.
Niestety, pomimo długich prac nad rozporządzeniem, przedstawione przykłady zawartych w nim regulacji mogą być odmiennie interpretowane przez organy państwowej inspekcji sanitarnej lub też budzą wątpliwości w przedmiocie obowiązków przedsiębiorstw wod-kan. Celem ujednolicenia praktyki stosowania rozporządzenia Główny Inspektorat Sanitarny opracowuje aktualnie wytyczne dla inspekcji sanitarnych. Działanie takie uznać należy za słuszne, aczkolwiek bardziej pożądana przez adresatów aktów prawnych byłaby ich pełna jasność, czytelność i jednoznaczność, by nie wymagały dodatkowych wytycznych i interpretacji. Na gruncie aktualnego rozporządzenia pojawiła się też kolejna regulacja, która budzić może wątpliwości, chociaż tym razem nie poprzez brak precyzji w zapisie, ale z uwagi na brak skonkretyzowanego adresata regulacji – podmiotu odpowiedzialnego. Do rozporządzenia wprowadzono bowiem wymaganie badania ciepłej wody w kierunku wykrywania bakterii z rodzaju Legionella w budynkach zamieszkania zbiorowego i w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej. W większości bowiem krajów UE, istnieją przepisy prawne obligujące do prowadzenia badań wody w kierunku wykrycia szczepu Legionella i ustanawiające dopuszczalne poziomy skażenia wody tymi bakteriami. Bezpośrednimi adresatami tychże zapisów rozporządzenia nie są przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, gdyż nie są one dostawcami wody ciepłej. W polskim ustawodawstwie nie została uregulowana kwestia odpowiedzialności za dostarczanie wody ciepłej, co w konkretnym przypadku może powodować spór o podmiot odpowiedzialny za ewentualnie powstałą szkodę.
Małgorzata Bartoszewska
konsultant prawny Forum Dyskusyjnego “Wodociągi Polskie”
