Kielecki beneficjent inwestycji środowiskowych

Zakres prac dotyczący rozbudowy infrastruktury uzależniony jest w dużej mierze od możliwości finansowych samorządu terytorialnego. W niektórych przypadkach zadania w obszarze rozwoju gospodarki wodno-kanalizacyjnej przejmowane są przez podmioty gospodarcze, powołane do zarządzania gminną infrastrukturą. Przykładem przedsiębiorstwa, które sięgnęło po fundusze unijne w celu rozwoju infrastruktury są Wodociągi Kieleckie. Jest to spółka prawa handlowego, działająca na obszarze miasta Kielce oraz gmin: Masłów, Sitkówka-Nowiny i Zagnańsk. Właścicielem przedsiębiorstwa jest Międzygminny Związek Wodociągów i Kanalizacji w Kielcach. Zasięg działalności spółki obejmuje ponad 220 tys. mieszkańców, z którymi ok. 23 tys. umów. Przedsiębiorstwo wykazuje szczególną dbałość o wysoką jakość świadczonych usług oraz posiada ambitne plany inwestycyjne.

 

Jedną z ostatnio zrealizowanych inwestycji jest rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków „Sitkówka” dla miasta Kielce. Starania o pozyskanie środków unijnych zarząd spółki czynił jeszcze przed przystąpieniem Polski do UE. Oczyszczalnia ścieków w Sitkówce została oddana do użytku w latach 70., a podczas ponad 36-letniego okresu eksploatacji prowadzono szereg działań inwestycyjnych i modernizacyjnych. W latach 1992-1998 pozyskano od rządu Królestwa Danii pomoc konsultingowo-techniczną oraz finansową, w ramach której opracowano wstępny projekt rozbudowy i modernizacji oczyszczalni. Projekt ten miał na celu realizację nakazów zawartych w dyrektywie 91/271 EEC i rozporządzeniu Ministra Środowiska, dotyczących usuwania związków azotu i fosforu ze ścieków po 2000 r.. W latach 1993-1994 wykonano I etap rozbudowy krat i piaskowników w celu poprawy wstępnego mechanicznego oczyszczania ścieków. W latach 1995-1998 w ramach II etapu wybudowano nowy ciąg osadowo-gazowy. Następnie czyniono starania o dalszą modernizację, mającą na celu przebudowę i rozbudowę ciągu oczyszczania biologicznego (etap III) i budowę nowego ciągu przeróbki i utylizacji osadu oraz kompleksową automatyzację procesów technologicznych (etap IV).

Z uwagi na wysokie koszty inwestycyjne etapu III i IV rozpoczęto starania o uzyskanie dofinansowania na realizację zadań, początkowo z funduszu przedakcesyjnego ISPA, a następnie z Funduszu Spójności. Działania te zakończyły się w grudniu 2005 r. otrzymaniem decyzji Komisji Europejskiej o przyznaniu dofinansowania na priorytetową dla regionu świętokrzyskiego inwestycję proekologiczną. Głównym celem przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków dla miasta Kielce” jest dostosowanie jakości oczyszczonych ścieków do wymogów określonych w przepisach prawa polskiego i Unii Europejskiej oraz uporządkowanie gospodarki ściekowej na teranie gm. Kielce, Sitkówka Nowiny i Masłów. Oczywiście najważniejszym celem bezpośrednim była poprawa stanu czystości wód powierzchniowych i podziemnych oraz likwidacja zanieczyszczeń, w tym utylizacja osadów ściekowych. Osiągnięcie tego celu założono przy uwzględnieniu zasad polityki ekologicznej Unii Europejskiej, a w szczególności zasady przezorności, prewencji, likwidacji zanieczyszczeń „u źródła” i „zanieczyszczający płaci”.

 

 Zakres rzeczowy przedsięwzięcia obejmował: modernizację ciągu biologicznego oczyszczalni ścieków przez zwiększenie jego przepustowości oraz poprawę jakości oczyszczanych ścieków, modernizację ciągu przetwarzania osadu przez wprowadzenie instalacji termicznej utylizacji osadów ściekowych, dodatkowe prace w celu poprawy wydajności oczyszczalni ścieków, w tym modernizację ciągu mechanicznego oczyszczania, instalację aparatury kontrolno-pomiarowej, zmianę systemu sterowania, budowę zaplecza technicznego i socjalno-administracyjnego.

Stopa dofinansowania projektu wg decyzji Komisji Europejskiej wyniosła 56%. Po przeprowadzeniu postępowania przetargowego okazało się, że koszt realizacji inwestycji jest wyższy – ponad 61 mln euro, w tym wkład Funduszu Spójności to prawie 16 mln euro, a środki własne beneficjenta – ponad 45 mln euro.

Źródła finansowania wkładu własnego beneficjenta:

Kredyt NFOŚiGW – 32 430 223 euro,

Kredyt NFOŚiGW – 6 124 360 euro,

Środki własne spółki – 4 601 399 euro,

Kredyt WFOŚiGW – 2 503 792 euro.

Zatem wkład własny beneficjenta jest dużym obciążeniem dla spółki i przy rocznych przychodach w granicach 80 mln złotych stanowi wielkie wyzwanie dla utrzymania odpowiednich relacji ekonomicznych i płynności finansowej.

Bardzo ważny przy realizacji tego przedsięwzięcia jest również aspekt finansowy, związany ze wzrostem kosztów utrzymania i eksploatacji nowych urządzeń oraz zmodernizowanych obiektów. Analizując koszty, jakie spółka musi ponosić w związku z wprowadzeniem nowych technologii i rozbudową oczyszczalni, należy stwierdzić, że są one porównywalne z kosztami, jakie spółka musiałaby ponieść, nie wykonując inwestycji, a tym samym nie spełniając wymogów w zakresie parametrów ścieków oczyszczonych, do czego jesteśmy zobligowani, zgodnie z dyrektywą UE i rozporządzeniem Ministra Środowiska. Wysokość kar w naszym przypadku to wraz z odsetkami ok. 44 mln złotych.

 

W ramach realizacji projektu uzyskano zwiększenie przepustowości części biologicznej do Qdśr = 51 000 m³/d, a zarazem zmniejszono ilość zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska. Zmniejszono uciążliwości zapachowe związane z eksploatacją oczyszczalni przez zastosowanie biofiltrów oraz otwarto drogę do pozyskania kolejnego dofinansowania w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pod nazwą „Kompleksowa ochrona wód podziemnych aglomeracji kieleckiej”. W ramach tego projektu zostanie skanalizowana większość terenu, na którym działają Wodociągi Kieleckie. Zakładany koszt brutto przedsięwzięcia to ok. 550 mln zł.

Rozbudowa oczyszczalni miała też niebagatelny wpływ na rozwój gospodarczy regionu. Podczas trzyletniego procesu inwestycyjnego wiele firm regionalnych pracowało jako podwykonawcy na poszczególnych odcinkach robót.

W ramach Projektu wyburzono dziewięć starych obiektów, 32 zmodernizowano i wybudowano 65 nowych. Jednym z nich była Stacja Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych, dająca możliwość utylizacji całości osadów ściekowych, wraz z pozostałymi odpadami technologicznymi, takimi jak skratki, piasek czy tłuszcze. Wszystkie prowadzone tam procesy są w pełni zautomatyzowane, a także możliwa jest wizualizacja parametrów koniecznych do zachowania bezpieczeństwa. Dzięki procesowi utylizacji termicznej nastąpi trwała likwidacja wszelkiej materii organicznej (hormony, grzyby), zawartej w osadach ściekowych.

 

Realizacja tak wielkich inwestycji powoduje również zmianę warunków ekonomicznych, wynikającą z innych technologii, wprowadzenia nowych rozwiązań (nie zawsze tańszych) czy ze wzrostu majątku trwałego. Mówiąc wprost, stanowi obciążenie budżetu spółki, a co za tym idzie – odbiorców. Często niesłusznie fakt pozyskania dotacji z UE na sfinansowanie inwestycji utożsamiany jest przez społeczeństwo z pokryciem kosztów jej eksploatacji. Należy pamiętać, iż jedną ze składowych przy ustalaniu stawek opłat dla odbiorców jest amortyzacja, której koszt przy tak wielkich inwestycjach gwałtownie wzrasta. Osiągnięcie zakładanych w Dyrektywie parametrów w przypadku naszej spółki spowodowało zakup większej ilości środków chemicznych, generowanie kosztów związanych z wywozem popiołu ze spalania osadu czy zakupu energii elektrycznej. Mając to wszystko na uwadze, należy zadać sobie pytanie – czy społeczeństwo jest gotowe do ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z gospodarką wodno-ściekową?

 Działania na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego to obowiązek wszystkich podmiotów życia społecznego. Okazują się one bardziej efektywne, gdy prowadzi się je w ramach wzajemnej współpracy pomiędzy firmami, samorządem terytorialnym, organami państwowymi i społeczeństwem. Ponadto jednym z ważniejszych działań, poza inwestycjami, jest edukacja ekologiczna. Ma ona bardzo duży wpływ na akceptowalność społeczną ponoszonych kosztów. Innym istotnym czynnikiem jest polityka ekologiczna państwa, która w tym zakresie powinna być oparta na zasadzie międzypokoleniowej równości i zbudowana na przekonaniu, że przyszłe pokolenia mają takie samo prawo jak my do życia w środowisku, którego stan będzie zbliżony do dzisiejszego, a nawet lepszy. Działania te winny być zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju, polegającą na znalezieniu równowagi pomiędzy ochroną środowiska, postępem gospodarczym i rozwojem społecznym.

 

Władysław Karol Jacewicz, dyrektor ds. ekonomicznych Wodociągów Kieleckich