Ustanowione w 2019 r., w Ustawie z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, reguły tonażowego rozliczania usług odbioru lub zagospodarowania odpadów komunalnych realizowanych w oparciu o umowy w sprawie zamówień publicznych wzmogły konieczność kontroli pochodzenia strumienia odpadów. Niektóre z ustanowionych rozwiązań kontrolnych stały się przedmiotem orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej.

W celu kontroli gminy, udzielając zamówień publicznych, kreują mechanizmy, które niejednokrotnie (przy jednoczesnym ograniczeniu swobody wykonawców w sposobie prowadzenia działalności) mają dać im pewność, że płacą wyłącznie za odpady wytworzone przez właścicieli nieruchomości pozostających w danym lokalnym systemie gospodarki odpadami komunalnymi.

Kategorie kontraktowych mechanizmów kontrolnych

Wśród umownych klauzul dotyczących kontroli pochodzenia strumienia odpadów komunalnych wyróżnić można te, które dotyczą wymogów technicznych oraz technologicznych, jakie muszą zostać spełnione w toku realizacji zamówienia. Do takich wymogów Izba odnosiła się wielokrotnie, uznając m.in., że:

1) „Zamawiający ma prawo oczekiwać, że w ramach przedmiotu zamówienia będą odbierane jedynie odpady powstałe na terenie Miasta (…). Właśnie w tym celu Zamawiający oczekuje monitoringu online...