Kraje UE skłaniają się do urynkowienia energetyki wiatrowej

 

Zgodnie z danymi EWEA (European Wind Energy Association), w 2010 r. oddano do eksploatacji łącznie 9 295 MW w turbinach wiatrowych. Państwa, w których nastąpił największy wzrost, to Hiszpania (1 516 MW), Niemcy (1 493 MW), Francja (1 086 MW) i Wielka Brytania (962 MW). Nasz kraj z przyrostem wynoszącym 382 MW uplasował się w UE na wysokiej, ósmej pozycji.

 

Liderzy w rozwoju energetyki wiatrowej nie tylko wypełniają podjęte zobowiązania unijne w zakresie udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii pierwotnej w swoich krajach, ale i również realizują w ten sposób długoterminowe narodowe programy dekarbonizacji gospodarki. Ich głównym celem jest ograniczenie oddziaływania sektora energetyki na środowisko naturalne poprzez racjonalizację struktury paliw zużywanych przez odbiorców. Ważne są również działania całej UE i jej poszczególnych członków na rzecz samowystarczalności energetycznej.

Pojawienie się mocy wytwórczych w postaci farm wiatrowych to, ze względu na specyfikę ich pracy, nowe wyzwania dla operatorów sieci elektroenergetycznych. Zmienność pracy polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej, uzależnionym od bieżącej prędkości wiatru, a nie wynikającym ze zmieniających się w cyklach dobowych i tygodniowych potrzeb odbiorców końcowych energii elektrycznej, jest jednym z głównych obszarów wymagających ciągłego doskonalenia zasad współpracy farm wiatrowych z siecią elektroenergetyczną. Z praktycznych doświadczeń krajów bardziej zaawansowanych w rozwoju energetyki wiatrowej wynika, że małe moce farm wiatrowych w stosunku do mocy całego systemu elektroenergetycznego nie mają większego wpływu na jego działanie. Natomiast przy mocy źródeł wiatrowych dochodzącej do minimum obciążenia systemu (w dolinie nocnej), konieczne jest stopniowe wprowadzanie zróżnicowanych środków łagodzących wpływ tych źródeł na system elektroenergetyczny.

 

Ze względu na plany dynamicznego rozwoju energetyki wiatrowej w kraju (aktualna Polityka energetyczna zakłada uruchomienie do 2020 r. źródeł wiatrowych o mocy ok. 6-7 tys. MW) uzasadnione jest aktywne analizowanie doświadczeń krajów przodujących w rozwoju energetyki wiatrowej i odnoszenie ich do warunków polskich. Doświadczenia te dotyczą trzech podstawowych obszarów: mechanizmów wsparcia rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), zasad przyłączania farm wiatrowych do sieci elektroenergetycznej oraz urynkowienia pracy tych farm.

W pierwszym z wymieniowych obszarów analiza rozwiązań stosowanych w krajach przodujących w rozwoju energetyki wiatrowej wskazuje na to, że nawet mechanizmy funkcjonujące w jednym kraju są zróżnicowane. Kryteria ich zróżnicowania stanowią: technologia wykorzystania energii odnawialnej, lokalizacja konkretnego OZE (farmy wiatrowej) oraz jego moc zainstalowana. Rozwiązania stosowane w niektórych państwach umożliwiają nawet wybór przez inwestora, w ramach obowiązujących regulacji, optymalnego dla niego systemu wsparcia. Proponowane są m.in. systemy wsparcia umożliwiające sprzedaż energii elektrycznej przez farmy wiatrowe na wolnym rynku na zasadach podobnych do tych, jakie funkcjonują dla innych kategorii źródeł wytwórczych, wspierane taryfami lub dopłatami gwarantowanymi. Pozwala to na wykorzystywanie przez właścicieli farm wiatrowych różnic w cenach energii elektrycznej w poszczególnych okresach doby.

Należy także podkreślić, że systemy wsparcia podlegają ciągłym korektom i modyfikacjom. Są one dostosowywane do bieżących warunków ekonomicznych istniejących w danym kraju oraz do zmieniających się celów związanych z realizacją polityki energetycznej. Przy wyborze rozwiązań szczegółowych bierze się zawsze pod uwagę potencjalne koszty społeczne wprowadzenia tych mechanizmów. W przypadku farm wiatrowych wdrażane mechanizmy wsparcia są tak konstruowane, aby można je było powiązać ze stosowaniem systemu przetargów na przyłączanie do sieci elektroenergetycznej i odbiór energii elektrycznej po cenie, która stanowi kryterium wyboru oferenta.

 

Kolejnym obszarem, mającym wpływ na rozwój energetyki wiatrowej, są zasady, na jakich źródła wiatrowe uczestniczą w rynku energii elektrycznej. W krajach posiadających rozbudowaną energetykę wiatrową duże farmy wiatrowe są przyłączone do elektroenergetycznej sieci przesyłowej, uczestnicząc w bieżącym bilansowaniu podaży i popytu na energię elektryczną. W efekcie konkurują na rynku energii elektrycznej na takich samych zasadach jak inne źródła wytwórcze o podobnych mocach. Wynika to z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa pracy i niezawodności systemu elektroenergetycznego.

W innych państwach UE przy rozwiniętej energetyce wiatrowej pojawiają się sytuacje, gdy przy bardzo dobrych warunkach wiatrowych generacja z farm wiatrowych, łącznie z generacją z innych źródeł wytwarzania wymagających pracy ze względów technologicznych, jest wyższa niż zapotrzebowanie odbiorców. W celu bieżącego zrównoważenia podaży z popytem na energię elektryczną podmiot odpowiedzialny za bilansowanie (np. operator systemu przesyłowego) dokonuje ograniczenia produkcji tych farm. Zdarza się to sporadycznie (do kilku razy w roku) w krótkich okresach i nie ma istotnego wpływu na wielkość produkcji energii elektrycznej z tych źródeł. Zasady stosowania takich ograniczeń są wtedy opisane w odpowiednich regulacjach lub wynikają z umowy przyłączeniowej.

Należy więc zwrócić uwagę na to, żeby przy ewentualnych korektach rozwiązań regulacyjnych w zakresie OZE stosowanych w naszym kraju korzystać też z doświadczeń tych, którzy pewne problemy rozwiązywali już wcześniej.

 Tytuł i śródtytuły od redakcji