W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu recyklingu stłuczki szkła opakowaniowego potrzebna jest jego selektywna zbiórka. Podstawowy warunek powodzenia tego typu inicjatywy to edukacja społeczna. Tylko pogłębiona wiedza na temat funkcjonowania obiegu takich opakowań, a także informowanie o metodach mających na celu ich odzysk może przygotować zarówno młode, jak i starsze pokolenie do odpowiedzialnego uczestnictwa w całym systemie. Budowanie świadomości w zakresie wartości szkła opakowaniowego następuje poprzez rozmaite przedsięwzięcia.

Walory szkła

Przedstawienie prawdziwej natury szkła ? materiału, który można bez końca poddawać recyklingowi bez utraty jakości ? przyświecało pomysłodawcom globalnej kampanii marketingowej pt. ?Glass is Life?. Akcja prowadzona jest przez producenta opakowań szklanych Owens-Illinois (O-I). Stosując stłuczkę szklaną do produkcji nowych butelek i słoików, można stworzyć zamknięty cykl, jednocześnie eliminując wykorzystywanie nowych zasobów naturalnych. O-I planuje zwiększyć, w stosunku do bieżącego roku, proporcje użycia stłuczki, przy jednoczesnym obniżeniu zużycia energii o 50% i redukcji emisji dwutlenku węgla o 65% do 2017 r. Kampania prezentuje główne korzyści płynące z ponownego wykorzystania szkła. Jest ona realizowana w czternastu wybranych krajach, w tym również w Polsce.
Promocja walorów szkła i uświadamianie społeczeństwa na temat jego zalet to również główny cel działającego w Polsce Klubu Przyjaciół Szkła (ang. Friends of Glass). Ta organizacja non profit, stworzona przez Europejską Federację Opakowań (FEVE), zrzesza obecnie 59 producentów szkła z 23 państw Europy. ? Szkło nadaje się do ponownego użytkowania i dodatkowo jest doskonałym surowcem wtórnym. Powstałe w wyniku recyklingu szklane słoiki i butelki posiadają doskonałe parametry, bez względu na to, ile razy zostały przetworzone ? przypomina Barbara Grzywacz, przedstawiciel Firmy Bracia Urbanek ? producenta przetworów owocowo-warzywnych z Łowicza, który należy do Klubu Przyjaciół Szkła.

Akcja-segregacja

Budowanie świadomości ekologicznej wśród konsumentów w zakresie segregowania odpadów, a także selektywnej zbiórki opakowań szklanych to główny cel ekologicznej akcji, będącej wspólną inicjatywą firm: Tesco Polska, Carlsberg Polska i Coca-Cola HBC Polska. Przedsięwzięcie zainicjowane zostało w 2010 r. i przez pierwsze dwa lata realizowane pod hasłem: ?Eko Akcja ? Szkła Segregacja?. W ubiegłym roku do zbiórki włączono również inne surowce ? puszki oraz butelki PET. Łącznie przez trzy edycje zebrano ok. 100 ton szkła opakowaniowego. Tegoroczna, czwarta już edycja społecznej akcji odbyła się 18 maja w czternastu miastach Polski, pod hasłem ?Kto nie przyniesie ? odpada?. Jej efektem było m.in. zebranie ok. 16 ton szkła opakowaniowego. Na miejscu zainteresowani mogli się dowiedzieć, jak poprawnie i z korzyścią dla środowiska segregować opakowania. ? Jako odpowiedzialny producent, czujemy się zobowiązani do zachęcania naszego konsumenta do segregacji odpadów, z tego względu wskazujemy, co należy czynić z butelką po wypiciu napoju, aby minimalizować niekorzystny wpływ zużytych opakowań na środowisko naturalne ? mówi Jagoda Jastrzębska, kierownik ds. rozwoju odpowiedzialnego biznesu w Carlsberg Polska. W zamian za przyniesienie odpowiedniej ilości opakowań klienci otrzymywali sadzonki roślin. Ponadto, rozdawane były ulotki edukacyjne, które miały uwrażliwić konsumentów na aspekty ekologiczne, wskazując przy tym, jak przygotować się do wywozu odpadów po 1 lipca br. Oprócz inicjatyw ekologicznych, podnoszących świadomość w obszarze segregacji opakowań, Carlsberg Polska prowadzi od kilku lat ?wspólnie z siecią Delikatesy Centrum ?akcję promocyjną z ekologicznym przesłaniem pn. ?Naturze się należy?. Jej głównym założeniem jest zachęcanie konsumentów do odnoszenia butelek zwrotnych do sklepów.

Inwestycje w przyszłość

Edukację ekologiczną, poprzez promocję wzorców dobrych zachowań, realizuje też Kompania Piwowarska. Przez miesiąc firma prowadziła szeroką kampanię informacyjną nt. znaczenia butelek zwrotnych w handlu tradycyjnym. Celem akcji pt. ?Ekologia się opłaca? było zwrócenie uwagi na szereg walorów tego typu opakowań. Miała ona uświadomić konsumentom oraz detalistom, ile można zyskać, wybierając napój w butelce zwrotnej. W prawie 2 tys. sklepów w Warszawie pojawiły się ulotki i plakaty podkreślające oszczędności i korzyści dla środowiska związane z opakowaniami zwrotnymi. Podczas akcji szczególną uwagę zwracano na możliwość zaoszczędzenia zasobów naturalnych. Ponadto klienci, którzy kupili sześć butelek piwa w butelkach zwrotnych, otrzymywali specjalne tekturowe nosidła do butelek.

Szereg inicjatyw podkreślających znaczenie selektywnej zbiórki szkła przygotowuje się także z myślą o najmłodszych. Przykładem jest kampania edukacyjna i realizowany w jej ramach już od siedmiu lat konkurs pt.: ?Hej ho! Hej ho! Segregujemy szkło!?. Jej pomysłodawcą jest PPUH Radkom z Radomia. Przybliżenie młodym konsumentom wiedzy z zakresu selektywnej zbiórki, w szczególności szkła, ma stanowić zachętę do działań na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego i najbliższego otoczenia. W ostatniej edycji konkursu udział wzięło 44 uczniów. ? Wszyscy znamy przysłowie ?Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał?. Pamiętając o nim, wychodzimy z założenia, iż inwestując dziś w poziom wiedzy dzieci, sprawiamy, że wyrośnie z nich pokolenie świadomie postępujące z odpadami, rozumiejące, iż odpady mają wartość, a selektywna zbiórka i recykling to nie kaprys, lecz konieczność ? wyjaśnia Marian Kozera, prezes Zarządu  PPUH Radkom.

Szklane impresje

?Szkło niejedną ma postać, a jego wykorzystanie ogranicza tylko ludzka wyobraźnia?. To przesłanie artystów, którzy znajdując coraz to nowe zastosowania dla zużytego szkła opakowaniowego, udowadniają, że jest to wartościowy surowiec, a nie tylko bezużyteczny odpad. Do ciekawych, zdobniczych technik artystycznych należy m.in. metoda fusing. ? Metoda ta polega na łączeniu, zdobieniu, malowaniu szkła płaskiego oraz butelek z recyklingu, doginając je do kształtu podłoża pod wpływem wysokich temperatur w specjalistycznym piecu elektrycznym. W ten sposób powstają patery, talerze, biżuteria, elementy dekoracyjne ? mówi Małgorzata Tadeusz z Pracowni Szkła Artystycznego Margot (fot. 1). Istnieją też inne oryginalne pomysły. ? Moje poszukiwania rozpoczęły się w lesie, kiedy to napotykałem na różnego rodzaju odpady, głównie szklane butelki. Fakt ten stał się bodźcem do odzyskiwania szkła oraz edukowania społeczności ? przyznaje Sebastian Kamionka z firmy SeBaba, autor pomysłu na ?Drugie Życie Butelki? (fot. 2). Jak podkreśla, celem akcji było pokazanie butelki w różnorodnych aranżacjach świetlnych, a także uświadomienie odbiorcy, że jest ona  swoistą formą twórczego wyrazu. ? Inspiracją jest butelka, bogata w kształt i koloryt, która w połączeniu z żywym światłem tworzy przepiękną kompozycję świetlną ? dodaje. Nadaje się ona idealnie do różnego rodzaju aranżacji przestrzeni, a także do dekorowania domowych wnętrz.

Inne możliwości artystycznego wykorzystania zużytego szkła poznawano podczas zajęć pod hasłem ?Szkło w nowej odsłonie?. Zostały one zrealizowane w ramach projektu ?Fan Eco Recykling?, współfinansowanego ze środków miasta Gdańsk, a wdrażanego przez stowarzyszenie ?Projekt Pełni Szczęścia?. Zajęcia o charakterze warsztatowym przybliżały uczestnikom techniki zdobnicze szkła: malowanie i decoupage (fot. 3).

Efekty selektywnej zbiórki m.in. szkła w dużej mierze zależą od aktywności, pomysłowości i zmiany nawyków społeczeństwa. Z tego względu tak ważne są działania z zakresu edukacji ekologicznej, prowadzone na wielu płaszczyznach i rozmaitymi metodami. Coraz częściej różne grupy wiekowe i społeczne są otwarte na udział w innowacyjnych akcjach podejmowanych w celu promowania walorów szkła. A to już prosta droga do sukcesu.

Emilia Seweryn, portal edukacji ekologicznej ZielonaLekcja.pl