Najnowsza generacja inteligentnych miast ? określona jako 3.0 ? oznacza otwarcie się samorządów na aktywną postawę mieszkańców w kreowaniu dalszego rozwoju. Rolą władz lokalnych staje się tworzenie przestrzeni i możliwości do wykorzystania potencjału mieszkańców. Dotyczy to zarówno zachęcania ich do korzystania z nowoczesnych technologii, jak i umożliwiania im tworzenia własnych pomysłów. Jakie zatem metody, narzędzia, technologie stosują samorządy w celu cyfrowej komunikacji z mieszkańcami?

Rafał Kulczycki, dyrektor
Wydział Rozwoju Miasta
Urząd Miasta Krakowa

Podstawą planowania strategicznego w samorządzie terytorialnym jest przyjęcie odpowiedniej perspektywy, a tą perspektywą, swoistą osią dla miasta, są jego mieszkańcy. Technologia, nowoczesne rozwiązania nie mogą przysłaniać głównego celu, jakim jest wzrost jakości życia mieszkańców, ich komfortu i przestrzeni, w której żyją, mieszkają i pracują. Dlatego właśnie punktem wyjścia dla wszelkich działań, szczególnie tych w obszarze smart, powinna być rozmowa, dialog z mieszkańcami i ich aktywne uczestnictwo w wydarzeniach, które ich dotyczą. Przykładem tego może być budżet obywatelski, który z powodzeniem funkcjonuje w Krakowie już od trzech lat. W tym roku krakowianie zgłosili 611 propozycji rozwiązań mających na celu ulepszenie miasta i poprawę jakości życia jego mieszkańców. Innym przykładem działań Krakowa w zakresie wsparcia aktywności mieszkańców jest uruchomione w 2015 r. Miejskie Centrum Dialogu. Centrum funkcjonuje nie tylko w zakresie zorganizowanych spotkań i konsultacji z mieszkańcami, ale także na bieżąco dba o kontakt między miastem a krakowianami.

W Krakowie prężnie działa także inicjatywa pn. Barometr Krakowski, która stanowi odpowiedź władz Krakowa na większe potrzeby mieszkańców w zakresie współuczestniczenia w procesie zarządzania miastem. W 2015 r. po raz pierwszy zapytaliśmy mieszkańców o zadowolenie z usług publicznych, a także o ocenę działań władz miasta w różnych dziedzinach (komunikacja miejska, edukacja, zdrowie, sport, kultura, pomoc społeczna, planowanie przestrzenne, obsługa mieszkańców, ochrona środowiska, bezpieczeństwo itp.). Wyniki badania są brane pod uwagę przy podejmowaniu przez władze miasta decyzji w zakresie rozwoju i kształtowania polityki informacyjnej miasta.

Jednym z przyjętych przez Kraków celów jest kreowanie przyjaznej i sprawnej administracji. Realizacja tego celu ukierunkowana jest na wzrost jakości obsługi i poczucia satysfakcji klientów z poziomu świadczonych usług publicznych. Odpowiedzią na to wyzwanie jest realizacja przez miasto takich projektów jak: monitorowanie jakości usług publicznych (MJUP) czy system elektronicznych usług publicznych (SEUP). Celem projektu MJUP jest poprawa skuteczności i efektywności monitorowania jakości usług publicznych świadczonych przez jednostki samorządu terytorialnego w Polsce. Natomiast projekt SEUP zakłada uruchomienie on-line od 2017 r. systemu elektronicznych usług publicznych, który umożliwi każdemu mieszkańcowi realizację spraw za pośrednictwem Internetu.

Jacek Jaśkowiak
prezydent Poznania

Współczesne inteligentne miasta to miasta otwarte, w których coraz większą rolę w kreowaniu rozwoju odgrywają mieszkańcy. Rolą władz lokalnych jest tworzenie przestrzeni i warunków do wykorzystania potencjału mieszkańców. Powinniśmy czerpać z doświadczeń tych miast europejskich, gdzie wcześniej wdrożono system partycypacji publicznej. Dowodzą one, że dla nawiązania efektywnego dialogu z mieszkańcami niezbędna jest nie tylko transparentność działań. Konieczne są też otwarty dostęp do danych publicznych, współpraca ze środowiskiem biznesowym i naukowo-akademickim oraz wykorzystanie możliwości społecznych Internetu. Niezbędna jest gotowość na kompromis. Taki kierunek działań realizujemy w Poznaniu. Mieszkańcy mogą i powinni w wysokim stopniu uczestniczyć w procesie partycypacji publicznej. Wysoki poziom ich aktywności oraz rosnąca rola organizacji pozarządowych i ruchów miejskich wpływają na jakość i poziom dialogu społecznego. W partycypacji publicznej jest on kluczowy, więc Poznań stosuje różne jego formy: bezpośrednie spotkania robocze z mieszkańcami, czaty internetowe, spacery studyjne, debaty deliberatywne, rozstrzygnięcia obywatelskie, a poza tym stałe konsultacje przy podejmowaniu decyzji planistycznych i inwestycji drogowych oraz konsultacje jednorazowe, dotyczące różnych ważnych dla mieszkańców projektów. Stale rozbudowywany jest też projekt budżetu obywatelskiego. W ramach innowacji społecznych chętnie wykorzystujemy nowe techniki, takie jak warsztaty charrette (metoda polegająca na angażowaniu osób zainteresowanych rozwojem danego terenu w jego projektowanie) czy społeczne mapowanie przestrzeni, wykorzystujące informację przestrzenną. Stosujemy różnorodne formy komunikacji bezpośredniej z mieszkańcami: forum internetowe, własne lub współfinansowane media lokalne, kanały cyfrowe, media społecznościowe, kampanie plakatowe oraz drukowane broszury i ulotki. Szeroko wykorzystujemy badania ankietowe, które pozwalają poznać oczekiwania i opinie różnych grup mieszkańców. Konkurencyjność miasta mierzy się dzisiaj nie tylko wskaźnikami gospodarczymi, ale także bardziej trudnymi do zmierzenia odczuciami mieszkańców, poziomem ich zadowolenia. Od 2001 r. miasto zleca badania ankietowe poznaniaków, oceniające różne aspekty jakości życia w mieście. Pytamy także o ocenę możliwości stwarzanych przez miasto oraz strategiczne kierunki jego rozwoju.

Bardzo ważne są dla nas działania na rzecz otwartości danych. Gromadzone przez miasto Poznań informacje publiczne w coraz szerszym zakresie są dostępne w otwartych i uporządkowanych formatach cyfrowych. Umożliwia to ich wykorzystanie przez programistów tworzących aplikacje internetowe i implementowanie ich w zewnętrznych serwisach informacyjno-usługowych. Działania miasta na rzecz otwartości danych zostały docenione przez organizację OECD. W raporcie opublikowanym w 2015 r. na temat stanu otwartości danych publicznych i wdrażania ich cyfrowego dostępu Polsce wskazała Poznań jako jeden z wiodących samorządów lokalnych.

Robert Biedroń
prezydent Słupska

Tworzenie nowoczesnych inteligentnych miast nie jest możliwe bez mieszkańców. Niezbędne jest, aby prezydent i urzędnicy, ale także mieszkańcy starali się, by miasto mogło rozwijać się w sposób inteligentny. Każda ze stron na tym korzysta. Miasto staje się bezpieczniejsze i bardziej otwarte na mieszkańców, daje im też kolejne możliwości rozwoju. Smart city to miasto, które stawia na przyszłość. Wdrażając nowoczesne, technologie, staje się miejscem rozwijającym się, a przez to atrakcyjnym i otwartym dla biznesu, inwestorów i samych mieszkańców. Rolą miasta jest dostarczanie narzędzi, z których mieszkaniec potrafi korzystać, i jednocześnie wdrażanie rozwiązań nieingerujących w jego prawa, takie jak prawo do prywatności. Moim celem jest wdrażanie idei smart city w powiązaniu ze standardami praw człowieka. Jest to dla mnie kluczowe we wszystkich wymiarach zarządzania miastem.

Michał Zaleski
prezydent Torunia

W Toruniu bliskie są nam rozwiązania nowoczesne, inteligentne, z zastosowaniem współczesnych technologii. W naszych działaniach z powodzeniem wykorzystujemy narzędzia online i mobilne.

Od kilku lat mieszkańcy i turyści mają możliwość używania aplikacji mobilnej ułatwiającej m.in. poruszanie się po mieście oraz korzystanie z oferty turystycznej, kulturalnej i handlowej. Sprawnie funkcjonuje u nas system SMS-owego powiadamiania o sytuacji na drogach, imprezach kulturalnych i sportowych czy zagrożeniach pogodowych. Osoby wyrabiające dowód osobisty lub prawo jazdy, a także rodziny korzystające z programu Rodzina 500+ o poszczególnych etapach postępowania mogą być zawiadamiane drogą SMS-ową. Mieszkańcy coraz śmielej korzystają także z elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP).

W toku konsultacji społecznych jedną z metod badania opinii jest ankieta online, a mechanizm budżetu partycypacyjnego niemal w 100% jest realizowany drogą elektroniczną. Niebagatelne możliwości kontaktu dają też fachowo prowadzone miejskie kanały i profile w mediach społecznościowych. Warto tu podkreślić, że fanpage ?Mój Toruń? na Facebooku lubi ponad 104 tys. użytkowników. Sytuuje to Toruń na pierwszym miejscu wśród miast powyżej 100 tys. mieszkańców w przeliczeniu liczby facebookowych fanów do liczby mieszkańców. Miasto, poza stroną www.torun.pl, prowadzi też portal dla organizacji pozarządowych. Osoby zainteresowane mogą również zamówić cotygodniowy newsletter z informacjami o wydarzeniach w mieście. Jednocześnie zdajemy sobie sprawę z błyskawicznego rozwoju technologii i idących w ślad za tym wyzwań stojących przed samorządami XXI w. Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, Toruń będzie gospodarzem Forum Inteligentnych Miast i Nowoczesnych Technologii Miasto Plus 20-21 września 2016 r. Chcemy w ten sposób sami siebie oraz tych, którzy są naszymi partnerami w otoczeniu miasta, zachęcić do tworzenia wspólnych nowoczesnych przedsięwzięć, zapewniających jeszcze lepszy rozwój samorządów.

Maciej Bluj
wiceprezydent Wrocławia

We Wrocławiu strategia smart opiera się na ośmiu obszarach: transport, infrastruktura, zarządzanie, gospodarka, środowisko, edukacja, ludzie i styl życia. Staramy się wprowadzać inteligentne rozwiązania w każdym z tych obszarów, m.in. poprzez łączenie i personalizację usług. Dobrym przykładem może być projekt, nad którym pracujemy, nazwany ?Asystentem Mieszkańca?. Ma to być mobilne narzędzie, które połączy wiele obszarów świadczenia usług dla mieszkańców. Odbiorcami będą mieszkańcy i turyści, ale narzędzie kierowane jest także do podmiotów zainteresowanych pobieraniem udostępnianych danych Inteligentnego Systemu Transportu (ITS). Uruchomione usługi będą dostępne poprzez kilka kanałów informacyjnych (strona www, aplikacja mobilna, ogólnodostępne ekrany dotykowe umiejscowione na terenie miasta), co pozwoli na uzyskanie informacji o utrudnieniach w ruchu drogowym, liczbie dostępnych rowerów do wypożyczenia, liczbie miejsc parkingowych w miejscach przesiadkowych, czasie podróży oraz kosztach podróży różnymi środkami transportu, z czasem podróży pieszych włącznie. Użytkownicy ?Asystenta? będą mogli zgłaszać zdarzenia z różnych obszarów działalności miasta. W tym celu ?Asystent? pełnić ma funkcję narzędzia work flow (przepływ pracy, informacji) w strukturach Urzędu Miasta Wrocław. Dla mieszkańca skutkować ma to szybkim udzieleniem informacji zwrotnej o statusie zgłoszenia i eliminacją zgłoszeń dublujących się. Ponadto ma on pełnić funkcję przewodnika turystycznego. Planowane jest również udostępnienie rezerwowania kolejki do realizacji spraw w urzędzie. Dane kolejkowe będą zintegrowane, możliwe będzie odwołanie miejsca i wykorzystanie tego miejsca przez osoby oczekujące. ?Asystent? będzie łącznikiem pomiędzy mieszkańcami a instytucjonalnym miastem.

Strategia smart city pokazuje, że przez zmianę funkcjonowania miasta zmienia się także życie mieszkańców, a zmiana w sposobie funkcjonowania mieszkańców powinna zmieniać funkcjonowanie miasta. Miasto można uczynić bardziej przyjaznym i sprawnym.

Barbara Krawczyk