Mizeria wyborcza
U progu zbliżających się wyborów parlamentarnych przygotowaliśmy przegląd programów wyborczych głównych partii politycznych w zakresie ochrony środowiska. Ich lektura nie napawa optymizmem. Zamiast konkretnych propozycji rozwiązań w tej dziedzinie znaleźliśmy slogany w stylu „chrońmy przyrodę”. Zadaliśmy też pytania dotyczące kilku ważnych – naszym zdaniem – kwestii. O odpowiedź poprosiliśmy siedem partii politycznych, które w ostatnich kilku sondażach przekroczyły choć raz pięcioprocentowy próg wyborczy.
Dwie czołowe siły polityczne, Platforma Obywatelska oraz Prawo i Sprawiedliwość, w swoich programach wyborczych w ogóle pomijają zagadnienia związane z ochroną środowiska. Z kolei dwie najbardziej „krzykliwe” partie w tegorocznych wyborach, Samoobrona i Liga Polskich Rodzin, mimo usilnych starań z naszej strony zlekceważyły postawione im pytania. Socjaldemokracja Polska rozwiązania dotyczące ochrony środowiska wypracowuje we współpracy z Zielonymi 2004.
Jakie będą najważniejsze zadania w ochronie środowiska po wygranych wyborach i sformowaniu rządu (także w koalicji)?
Socjaldemokracja Polska
W Polsce konieczne są działania ograniczające szkodliwe oddziaływanie na środowisko zarówno procesów produkcyjnych, jak i rosnącej konsumpcji – w polityce ekologicznej określane jako zarządzanie popytem (z ang. demand-side management). Do najważniejszych zadań należy realizacja ekologicznej reformy podatkowej (ERP), polegającej na zmniejszeniu pozapłacowych kosztów pracy oraz wprowadzeniu podatków ekologicznych nakładanych na zużycie nieodnawialnych zasobów przyrody i energię. Neutralność budżetowa ERP nie spowoduje zwiększenia obciążeń podatkowych, a jedynie zmieni źródło ich pochodzenia. Taka zmiana ma z jednej strony przynieść nowe miejsca pracy, z drugiej zaś ograniczenie zanieczyszczenia środowiska. Dodatkowo ERP przyczyni się do internalizacji (uwewnętrznienia) kosztów zewnętrznych, zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.
Istotna jest ponadto stopniowa likwidacja subwencji w sektorach szkodliwych ekologicznie i zdrowotnie oraz inwestowanie uwolnionych środków publicznych w edukację ekologiczną, badania naukowe i rozwój technologii, w rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w nowoczesnych sektorach przyjaznych środowisku, przynoszących nowe, lokalne miejsca pracy.
Do zadań priorytetowych należy też wprowadzenie właściwej wyceny wartości zasobów przyrodniczych do budżetu państwa, umożliwiające ich skuteczną ochronę, zwiększenie efektywności inwestycji w ochronie środowiska, szczególnie w gospodarce wodnej i odpadowej oraz powołanie Agencji Ochrony Środowiska, wzmacniającej monitoring stanu środowiska i egzekucję przepisów ekologicznych.
Prawo i Sprawiedliwość
Prawo i Sprawiedliwość chce zmienić nasz kraj w taki sposób, aby zmniejszyć dystans w stosunku do rozwiniętych państw UE, przy równoczesnym pominięciu błędów, które zostały tam popełnione. Paradoksalnie, dobry stan naszego środowiska może stanowić barierę rozwojową. W UE jesteśmy uważani za kraj o dobrym stanie środowiska. W naszym interesie leży takie kształtowanie polityki UE, aby dawała możliwości zachowania tego, co nie zostało zniszczone, i wykorzystania potencjału. Przykładem może być choćby stworzenie mechanizmu opłacalnego zbytu produkcji polskich/rodzinnych gospodarstw rolnych, tzw. ekologicznej żywności. Dlatego z punktu widzenia długofalowego interesu Polaków ważne jest, aby w ramach UE zachować naszą odrębność państwową, aby móc realizować narodową politykę zrównoważonego rozwoju.
Platforma Obywatelska
Nasza partia do najważniejszych zadań zalicza nadanie właściwej rangi społecznej zagadnieniom ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w Polsce (m.in. poprzez realizację zapisów Konstytucji RP), terminową realizację zobowiązań Polski w zakresie ekologii, wynikających z prawa międzynarodowego (Protokół z Kioto, Traktat Akcesyjny, dyrektywy unijne) i z narodowego prawa ekologicznego, a także wzmocnienie sektora energii odnawialnej i czystych technologii. Ponadto istotne jest przywrócenie właściwego zarządzania i finansowania gospodarką wodną, wykorzystanie walorów przyrodniczych Polski do kreowania ekoturystyki, wzmocnienie parków narodowych oraz udoskonalenie polskiego modelu gospodarki leśnej. Przyszły rząd winien wpływać na proces kształtowania ekoprawa unijnego, udoskonalać narodowe prawo ekologiczne i wzmacniać instrumenty jego egzekucji. Priorytetem jest również kreowanie zielonych miejsc pracy (m.in. poprzez Ekologiczne Roboty Interwencyjne oraz rewitalizacje terenów poprzemysłowych) oraz podnoszenie świadomości ekologicznej obywateli poprzez powszechną i permanentną ich edukację.
Polskie Stronnictwo Ludowe
W zakresie zarządzania środowiskiem należy wzmocnić pozycję Polski na arenie międzynarodowej, włączyć zadania z zagospodarowania przestrzennego do zadań Ministerstwa Środowiska, stworzyć mocną, jednolitą w skali kraju Inspekcję Ochrony Środowiska, przekazać kompetencje Skarbu Państwa w zakresie geologii i zasobów naturalnych Ministerstwu Środowiska oraz wzmocnić system ratownictwa ekologicznego i zwiększyć udział organizacji pozarządowych w zarządzaniu środowiskiem. W obszarze strategii państwa istotne jest wdrożenie i realizacja programu zagospodarowania odpadów, ochrona zasobów wód podziemnych, retencjonowanie wody, opracowanie i realizacja programu oczyszczania ścieków dla miejscowości poniżej 2 tys. mieszkańców, zintegrowane działania ochronne na obszarze Zielonych Płuc Polski i Zielonych Karpat, promocja energooszczędnych technologii, rozwijanie transportu ekologicznego (m.in. poprzez wsparcie dla kolejnictwa), realizacja Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz eliminowanie patologii w realizacji zasady społecznego udziału w decyzjach o zabudowie.
Sojusz Lewicy Demokratycznej
Do spraw newralgicznych można zaliczyć realizację zobowiązań akcesyjnych, skuteczne wdrażanie prawa, maksymalne wykorzystanie środków unijnych na ochronę środowiska i przyrody oraz dalsze działania na rzecz tworzenia przemysłu ekologicznego w Polsce. Ważna jest też zmiana systemu zarządzania środowiskiem, m.in. poprzez utworzenie Agencji Ochrony Środowiska, połączenie strategicznego planowania przestrzennego ze środowiskiem i gospodarką wodną, scentralizowanie zarządzania tą gospodarką w resorcie środowiska oraz powszechniejsza i skuteczniejsza edukacja ekologiczna.
Czy istnieje potrzeba utworzenia Agencji Ochrony Środowiska, wzorem państw zachodnioeuropejskich? Jeśli tak, to czym ma się ona zajmować i w jaki sposób finansować jej działalność?
SDPL
Powołanie Agencji Ochrony Środowiska jest konieczne, a do jej zadań powinny należeć w szczególności: prowadzenie monitoringu stanu środowiska, informowanie społeczeństwa i edukacja ekologiczna oraz kontrola i poprawa egzekucji prawa ekologicznego. Kluczowa jest także jej współpraca z innymi tego typu agencjami w Europie oraz z Europejską Agencją Środowiska. Instytucja ta mogłaby powstać na bazie istniejącej Inspekcji Ochrony Środowiska czy instytutów naukowo-badawczych. Agencja winna być finansowana z budżetu państwa, a część jej zadań także ze środków UE. Ministerstwo Środowiska skupiłoby się natomiast na tworzeniu polityki ekologicznej państwa, strategii zrównoważonego rozwoju i polityki przestrzennej oraz integracji polityk sektorowych z polityką ekologiczną.
PiS
W Polsce mamy system finansowania ochrony środowiska skuteczniejszy niż w krajach, w których istnieją Agencje Ochrony Środowiska.
PO
Potrzebne są nowe instytucje, ale ich cele i zadania muszą być dostosowane do naszych realiów.
PSL
Utworzenie Agencji Ochrony Środowiska to przerzucenie kosztów utrzymania na podmioty korzystające ze środowiska i inwestujące w środowisko. Zwiększenie kosztów obniży konkurencyjność polskich podmiotów na rynkach europejskich.
SLD
Utworzenie Agencji jest potrzebne. Powinna być ona organem kontrolującym, monitorującym oraz inspekcyjnym. Finansowana winna być przez budżet oraz środki własne, pochodzące z wykorzystania „wolnych mocy”. W perspektywie powinna na siebie zarabiać.
Czy utrzymać obecną strukturę funduszy celowych na ochronę środowiska (narodowy, wojewódzki, powiatowy, gminny)? Jeżeli nie, to jakie powinny być nowe mechanizmy finansowania tego obszaru?
SDPL
Należy zastąpić system opłat i kar przez rozbudowanie systemu, uwzględniającego w szerszym zakresie opłaty produktowe i depozytowe oraz podatki ekologiczne. Konieczna jest także realizacja „zielonej” reformy podatkowej – ograniczanie obciążeń pozapłacowych pracy równocześnie z wprowadzaniem podatków ekologicznych. Te nowe instrumenty ekonomiczne mogą w większym stopniu stymulować przedsiębiorstwa do modernizacji procesów produkcyjnych, a konsumentów do zmiany zachowań konsumpcyjnych – w obu wypadkach na bardziej przyjazne środowisku. Dzięki ich zastosowaniu zwiększy się także efektywność inwestycji proekologicznych. W debacie na temat finansowania ochrony środowiska nie sposób pominąć konieczności stopniowej likwidacji antyekologicznych subwencji (np. w górnictwie węgla kamiennego), co przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności wielu proekologicznych sektorów gospodarki i zwiększy ilość nowych miejsc pracy w nowoczesnych sektorach gospodarki, np. oszczędzania energii.
PiS
W UE nasz system finansowania ochrony środowiska wzbudza zainteresowanie i mechanizmy jego funkcjonowania są brane pod uwagę przy tworzeniu nowego systemu.
PO
Udoskonalić, a nie likwidować, wdrażać sprawdzone, nowe mechanizmy.
PSL
Należy utrzymać dotychczasowy system finansowania ochrony środowiska.
SLD
Istnieje potrzeba wprowadzenia nowych mechanizmów ekonomiczno-finansowych w ochronie środowiska. Potrzebna jest ekologiczna reforma podatkowa. System funduszy w ochronie środowiska sprawdził się, potrzebna jest jego dalsza modyfikacja i racjonalizacja.
W jaki sposób zwiększyć wykorzystanie dostępnych środków na ochronę środowiska z UE? Czy można pokonać biurokratyczne bariery i problemy z realizacją projektów w ochronie środowiska?
SDPL
Pokonanie barier, umożliwiające wykorzystanie środków unijnych na ochronę środowiska, wymaga udziału społeczeństwa w przygotowywaniu strategii rozwoju regionów, współpracy z organizacjami pozarządowymi czy samorządowymi, które mają wiedzę i kompetencje potrzebne do przygotowania dobrych projektów. Kluczowe jest także zapewnienie pełnego dostępu do informacji o funduszach UE (zawartego w Internecie w Biuletynie Informacji Publicznej) oraz pełnej przejrzystości kryteriów i procedury wyboru projektów. W ten sposób zapewni się zarówno zwiększony poziom absorpcji środków unijnych, jak i wzrost efektywności ich wykorzystania.
PiS
Zwiększenie wykorzystania dostępnych środków z UE będzie wymagało przestawienia mentalności pracujących w Ministerstwie Środowiska osób: z recenzentów wniosków na aktywnie wspierających beneficjentów. Bariery biurokratyczne powinny być przełamywane przez administrację rządową wspólnie z beneficjentami.
PO
Wykorzystanie środków unijnych można zwiększyć poprzez przejrzystość źródeł i aplikacji, edukację ekologiczną i nowe podatkowe zachęty.
PSL
Należy zmniejszyć ilość jednostek pośredniczących w zarządzaniu środkami unijnymi, uprościć procedury, zwiększyć mobilność i sprawność instytucji zarządzających środkami pomocowymi.
SLD
Należy przemyśleć decentralizację pomocy unijnej.
Czy przepisy w ochronie środowiska nie są zbyt restrykcyjne wobec części inwestycji (np. drogowych)? Jak sobie z tym poradzić w świetle wymaganych wysokich standardów UE przy inwestycjach przez nią współfinansowanych?
SDPL
Wysokie standardy ekologiczne UE powinny być traktowane jako szansa na dynamiczny rozwój proekologicznych środków transportu (kolej, transport zbiorowy, strefy pieszo-rowerowe w miastach), poprawę stanu środowiska (szczególnie w miastach, gdzie oddziaływanie transportu jest bardziej intensywne) oraz zwiększenie szans rozwojowych społeczeństwa, m.in. poprzez poprawę dostępności i mobilności. Kluczowym elementem realizacji inwestycji infrastrukturalnych (w tym drogowych) powinny być konsultacje społeczne oraz udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji, zgodnie z przepisami Unii Europejskiej.
PiS
Przy realizacji inwestycji współfinansowanych przez UE należy zachować szczególną ostrożność. Projekty trzeba uzgadniać szczegółowo. Z naszego punktu widzenia, przy stosunkowo dobrym stanie środowiska w Polsce, zachowanie wymogów UE może stanowić poważną barierę rozwojową. Dlatego potrzebna jest możliwość takiej realizacji narodowej polityki zrównoważonego rozwoju, która pozwoli rozwijać gospodarkę z poszanowaniem środowiska, ale w taki sposób, aby nie paraliżować inwestycji.
PO
Nie.
PSL
Musimy przestrzegać zasady, aby nie szkodzić środowisku naturalnemu. Nowa inwestycja, również drogowa, nie może powodować nadmiernego zwiększenia emisji do środowiska. Zbyt duża tolerancja spowoduje, że zamiast odrabiania strat będziemy pogłębiać problemy. Jednakże realizacja przepisów o ochronie środowiska nie powinna hamować niezbędnych w Polsce inwestycji drogowych.
SLD
Konflikt między przyrodą a gospodarką jest czymś naturalnym. Zawsze trzeba poszukiwać kompromisu, tak jak między potrzebami obecnego i przyszłych pokoleń w myśl konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.
Jaki model gospodarki odpadami ma w Polsce funkcjonować? Obecny – wolnorynkowy czy ten zaproponowany w koncepcji Ministerstwa Środowiska z listopada 2004 r., który znalazł się w projekcie nowelizowanej ustawy o odpadach, lecz w dużej mierze został odrzucony przez parlament? Czy w obecnym systemie damy radę wywiązać się z zobowiązań akcesyjnych?
SDPL
Obecne prawo umożliwia wprowadzenie efektywnego systemu gospodarki odpadami, którego głównymi elementami powinny być: ograniczanie powstawania odpadów, selektywna zbiórka i kompostowanie odpadów oraz bezpieczne składowanie pozostałych odpadów. Konieczne działania to urealnienie ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, wzmocnienie egzekucji przepisów oraz uszczelnienie kontroli systemu gospodarki odpadami, podniesienie opłaty za ich składowanie (co zwiększy zachętę do selektywnej zbiórki), określenie standardów dotyczących selektywnej zbiórki odpadów, opracowanie i wdrożenie krajowego programu budowy kompostowni i promocji kompostowania przydomowego oraz wzmocnienie roli edukacji ekologicznej. Przyjęta nowelizacja doprecyzowała obowiązki gmin w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, ale konieczne będzie wzmocnienie egzekucji tych nowych przepisów przez Inspekcję Ochrony Środowiska.
PiS
Wydaje się, że niezależnie od modelu gospodarki odpadami bez inwestycji trudno będzie wypełnić zobowiązania powzięte przez Polskę w Traktacie Akcesyjnym. To był błąd ze strony negocjatorów, iż złożyli obietnice na wyrost, tym bardziej że UE nie oczekiwała tak daleko idących deklaracji z naszej strony. Dziś nasze zobowiązania, choć słuszne z punktu widzenia środowiska, wydają się mało realne.
PO
Trudno będzie dotrzymać terminów i zadań unijnych w zakresie ekologii.
PSL
Jesteśmy za pełną odpowiedzialnością samorządów za gospodarkę odpadami na swoim terenie oraz rozwiązaniem problemów zbiórki, składowania i przetwarzania odpadów. Poza tym należy stawiać na technologie produkcji bezodpadowej, zwiększanie udziału selektywnej zbiórki odpadów u źródła ich powstawania, zwiększanie odzysku oraz realizację wcześniej przyjętych programów zagospodarowania odpadów przemysłowych i usuwania azbestu.
SLD
Potrzebna jest jedna filozofia i jedna ustawa regulująca gospodarkę odpadami. Obecny system, po nowelizacji, z punktu widzenia gmin nie jest najlepszy. Jeżeli gmina ma odpowiadać za odpady na swoim terenie, musi mieć decydujący głos przy tworzeniu planów i ich realizacji. Musi mieć skuteczne narzędzia.
A Lasy Państwowe: prywatyzować czy nie? Jak ma wyglądać przyszłość tego podmiotu?
SDPL
Nie prywatyzować, ale koniecznie wprowadzić nowoczesną metodologię wyceny wartości środowiska (w tym lasów). Gospodarka leśna w Polsce jest, dzięki pozostawieniu lasów w rękach państwa, na stosunkowo wysokim poziomie. Obecnie jednak sposób wyceny wartości lasów (i innych elementów przyrody) jest archaiczny i przyczynia się do zdominowania gospodarki leśnej przez rynkową wartość drewna. Natomiast wartość lasów nie sprowadza się, a nawet nie jest w dominującym zakresie wartością drewna.
PiS
Prawo i Sprawiedliwość postrzega Lasy Państwowe jako gwaranta bezpieczeństwa ekologicznego narodu. Coraz większa pozaprodukcyjna rola lasów stanowi punkt wyjścia do rozważań o przyszłości Lasów Państwowych. Generalnie pozytywnie oceniamy obecną strukturę organizacyjną LP i nie zamierzamy prywatyzować naszych lasów.
PO
Nie planujemy i nie popieramy koncepcji prywatyzacji Lasów Państwowych. Cenimy zarówno produkcyjne, jak i pozaprodukcyjne wartości lasów oraz model polskiego leśnictwa. Przedsiębiorstwo Lasy Państwowe, działające na 1/3 powierzchni kraju, wymaga doskonalenia organizacyjnego. Konieczny jest również dalszy nadzór nad wszystkimi formami własności lasów. Należy wyraźnie wycenić pozaprodukcyjne funkcje lasów, szczególnie ekologiczne i społeczne, oraz opracować instrumenty oceny wkładu lasów do zasobów państwa i wagę wpływu na jakość życia statystycznego Polaka. Zmianie ulec powinna dwuwładza nad lasami: z jednej strony minister środowiska sprawuje pieczę nad lasami państwowymi, z drugiej zaś wojewodowie nad lasami prywatnymi. Powinien być jeden silny gospodarz polskich lasów.
PSL
Nie, nie prywatyzować. Lasy są jedną z największych narodowych wartości, budowaną przez kilka pokoleń. Podejmowanie działań prywatyzacyjnych może mieć ideologiczne i komercyjne podłoże. Na pewno nie ma nic wspólnego z troską o stan lasów, środowiska naturalnego i bioróżnorodności.
SLD
Model polskiej gospodarki leśnej sprawdził się przez 80 lat. Nie ma potrzeby jego zmiany. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni prywatyzacji.
Energetyka jądrowa: tak czy nie? Potrzeba rozwoju tego źródła energii wynika z polityki energetycznej przyjętej w tym roku.
SDPL
Polska nie potrzebuje nowych źródeł energii – potrzeby energetyczne kraju należy w najbliższych latach realizować poprzez inwestycje w oszczędzanie energii oraz rozwój OZE. Dodatkowo przeciwko budowie elektrowni jądrowej w Polsce przemawia kilka faktów. Polska zobowiązała się do rozwoju OZE do poziomu 7,5% do 2010 r., a budowa elektrowni jądrowej spowoduje zwiększenie udziału nieodnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym, za co w konsekwencji Komisja Europejska może nałożyć na nas kary finansowe. Brakuje inwestora prywatnego, który byłby w stanie sfinansować taką inwestycję i zapewnić pełne bezpieczeństwo instalacji. Istnieje niebezpieczeństwo obciążenia tą inwestycją i kosztami jej zabezpieczenia podczas eksploatacji finansów publicznych, co oznaczałoby dalsze pogłębienie deficytu budżetu państwa.
PiS
Nie jesteśmy zwolennikami rozwoju energetyki jądrowej.
PO
Bezwzględny zakaz badań jądrowych jest szkodliwy dla polskiej gospodarki. Niebezpieczne są też przestarzałe technologie.
PSL
Nie. Bilans energetyczny państwa nie wskazuje na potrzebę budowania elektrowni jądrowych w Polsce.
SLD
Na dzisiaj nie można z całą stanowczością wykluczyć energetyki jądrowej.
Odnawialne źródła energii: tak czy nie? Jeśli tak, to czy potrzebna jest ustawa na ten temat i w jaki sposób promować energię odnawialną?
SDPL
Polityka energetyczna państwa powinna opierać się na dwóch priorytetowych obszarach: efektywnym wykorzystaniu energii (czyli jej oszczędzaniu) oraz odnawialnych jej źródłach. Rozwój energetyki odnawialnej może nastąpić dzięki stopniowemu ograniczeniu subwencjonowania energetyki opartej na zasobach kopalnych (w szczególności węgla kamiennego) i wykorzystaniu uwolnionych środków na wsparcie wchodzących na rynek nowych technologii OZE do momentu osiągnięcia przez nie pozycji konkurencyjnej.
PiS
Odnawialne źródła energii na całym świecie są obecnie wspierane przez państwo. W obecnej kadencji Sejmu wiele miesięcy pracowaliśmy nad ustawą o energii odnawialnej i wydaje się, że ustawa stwarzająca w Polsce lepsze warunki dla tej gałęzi energetyki jest celowa. Projekt ustawy przewidywał ulgi podatkowe i ułatwienia dla inwestorów. Zostało przygotowane sprawozdanie Podkomisji. Z niewiadomych względów przewodnicząca Podkomisji nie podpisała sprawozdania, blokując dalszy przebieg prac nad ustawą.
PO
Odnawialne źródła energii są koniecznością i wymogiem cywilizacyjnym w Europie. Ustawa mogłaby być. Promować OZE można poprzez powszechniejszą edukację i równość dostępu oraz niższe podatki.
PSL
Tak. To szansa dla bezpieczeństwa energetycznego Polski i nowe miejsca pracy. Trzeba stworzyć jednoznaczne preferencje w sprzedaży i dodatkowych obciążeniach (niekoniecznie w cenie) dla energii ze źródeł odnawialnych. Polskie społeczeństwo nie jest na tyle zasobne, by na skutek promocji nabywać droższą energię z odnawialnych źródeł.
SLD
Energetyka odnawialna zdecydowanie tak, chociażby po to, aby osiągnąć 7,5% w 2010 r., bo to wynika z naszych zobowiązań. Pomysł ustawy o energetyce odnawialnej jest zasadny. Ustawa taka powinna tworzyć ramy rozwoju energetyki odnawialnej i likwidować bariery ograniczające jej rozwój.
Inwestycje w ochronie środowiska są bardzo kosztowne. Czy Polskę stać na inwestowanie w tym obszarze?
SDPL
Inwestycje w ochronie środowiska, podobnie jak w innych dziedzinach gospodarki, są alokowaniem środków prywatnych lub publicznych, przynoszącym konkretne efekty – w tym wypadku efekt ekologiczny, a pośrednio także społeczny i gospodarczy. Inwestycje te należy oceniać z punktu widzenia pełnych kosztów i korzyści (z uwzględnieniem efektów zewnętrznych), takich jak stan zdrowia społeczeństwa, zwiększenie konkurencyjności gospodarki, wzrost bezpieczeństwa energetycznego, żywnościowego itp.
PiS
Niezależnie od kosztów inwestycji w ochronie środowiska nie można ich zaniechać. Wyobraźmy sobie choćby wstrzymanie budowy oczyszczalni ścieków – nie stać nas na taki krok.
PO
Konieczne jest zrównoważone inwestowanie we wszystkie fronty ochrony środowiska i systematyczne zwiększanie udziału budżetu w dziale ochrony środowiska, inaczej nie zrealizujemy zobowiązań unijnych.
PSL
Inwestycje w ochronie środowiska to nie sprawa wyboru. To jedyna słuszna reakcja na zaniedbania. Kraje zachodnie nie tylko w okresie nadrabiania zaległości przeznaczały na inwestycje w ochronie środowiska ok. 2-3% PKB. W Polsce przeznacza się niewiele ponad 0,5% PKB.
SLD
Porównanie kosztów i zysków wskazuje na to, że przy maksymalnym wykorzystaniu środków unijnych nie tylko stać nas na inwestowanie, ale w konsekwencji przyniesie to korzyści. Zależeć to będzie od rządu, samorządów i podmiotów gospodarczych. Pojawiające się korzyści związane są z jakością życia i zdrowia Polaków.
Przygotowała: Alicja Kostecka
Dwie czołowe siły polityczne, Platforma Obywatelska oraz Prawo i Sprawiedliwość, w swoich programach wyborczych w ogóle pomijają zagadnienia związane z ochroną środowiska. Z kolei dwie najbardziej „krzykliwe” partie w tegorocznych wyborach, Samoobrona i Liga Polskich Rodzin, mimo usilnych starań z naszej strony zlekceważyły postawione im pytania. Socjaldemokracja Polska rozwiązania dotyczące ochrony środowiska wypracowuje we współpracy z Zielonymi 2004.
Jakie będą najważniejsze zadania w ochronie środowiska po wygranych wyborach i sformowaniu rządu (także w koalicji)?
Socjaldemokracja Polska
W Polsce konieczne są działania ograniczające szkodliwe oddziaływanie na środowisko zarówno procesów produkcyjnych, jak i rosnącej konsumpcji – w polityce ekologicznej określane jako zarządzanie popytem (z ang. demand-side management). Do najważniejszych zadań należy realizacja ekologicznej reformy podatkowej (ERP), polegającej na zmniejszeniu pozapłacowych kosztów pracy oraz wprowadzeniu podatków ekologicznych nakładanych na zużycie nieodnawialnych zasobów przyrody i energię. Neutralność budżetowa ERP nie spowoduje zwiększenia obciążeń podatkowych, a jedynie zmieni źródło ich pochodzenia. Taka zmiana ma z jednej strony przynieść nowe miejsca pracy, z drugiej zaś ograniczenie zanieczyszczenia środowiska. Dodatkowo ERP przyczyni się do internalizacji (uwewnętrznienia) kosztów zewnętrznych, zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.
Istotna jest ponadto stopniowa likwidacja subwencji w sektorach szkodliwych ekologicznie i zdrowotnie oraz inwestowanie uwolnionych środków publicznych w edukację ekologiczną, badania naukowe i rozwój technologii, w rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w nowoczesnych sektorach przyjaznych środowisku, przynoszących nowe, lokalne miejsca pracy.
Do zadań priorytetowych należy też wprowadzenie właściwej wyceny wartości zasobów przyrodniczych do budżetu państwa, umożliwiające ich skuteczną ochronę, zwiększenie efektywności inwestycji w ochronie środowiska, szczególnie w gospodarce wodnej i odpadowej oraz powołanie Agencji Ochrony Środowiska, wzmacniającej monitoring stanu środowiska i egzekucję przepisów ekologicznych.
Prawo i Sprawiedliwość
Prawo i Sprawiedliwość chce zmienić nasz kraj w taki sposób, aby zmniejszyć dystans w stosunku do rozwiniętych państw UE, przy równoczesnym pominięciu błędów, które zostały tam popełnione. Paradoksalnie, dobry stan naszego środowiska może stanowić barierę rozwojową. W UE jesteśmy uważani za kraj o dobrym stanie środowiska. W naszym interesie leży takie kształtowanie polityki UE, aby dawała możliwości zachowania tego, co nie zostało zniszczone, i wykorzystania potencjału. Przykładem może być choćby stworzenie mechanizmu opłacalnego zbytu produkcji polskich/rodzinnych gospodarstw rolnych, tzw. ekologicznej żywności. Dlatego z punktu widzenia długofalowego interesu Polaków ważne jest, aby w ramach UE zachować naszą odrębność państwową, aby móc realizować narodową politykę zrównoważonego rozwoju.
Platforma Obywatelska
Nasza partia do najważniejszych zadań zalicza nadanie właściwej rangi społecznej zagadnieniom ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w Polsce (m.in. poprzez realizację zapisów Konstytucji RP), terminową realizację zobowiązań Polski w zakresie ekologii, wynikających z prawa międzynarodowego (Protokół z Kioto, Traktat Akcesyjny, dyrektywy unijne) i z narodowego prawa ekologicznego, a także wzmocnienie sektora energii odnawialnej i czystych technologii. Ponadto istotne jest przywrócenie właściwego zarządzania i finansowania gospodarką wodną, wykorzystanie walorów przyrodniczych Polski do kreowania ekoturystyki, wzmocnienie parków narodowych oraz udoskonalenie polskiego modelu gospodarki leśnej. Przyszły rząd winien wpływać na proces kształtowania ekoprawa unijnego, udoskonalać narodowe prawo ekologiczne i wzmacniać instrumenty jego egzekucji. Priorytetem jest również kreowanie zielonych miejsc pracy (m.in. poprzez Ekologiczne Roboty Interwencyjne oraz rewitalizacje terenów poprzemysłowych) oraz podnoszenie świadomości ekologicznej obywateli poprzez powszechną i permanentną ich edukację.
Polskie Stronnictwo Ludowe
W zakresie zarządzania środowiskiem należy wzmocnić pozycję Polski na arenie międzynarodowej, włączyć zadania z zagospodarowania przestrzennego do zadań Ministerstwa Środowiska, stworzyć mocną, jednolitą w skali kraju Inspekcję Ochrony Środowiska, przekazać kompetencje Skarbu Państwa w zakresie geologii i zasobów naturalnych Ministerstwu Środowiska oraz wzmocnić system ratownictwa ekologicznego i zwiększyć udział organizacji pozarządowych w zarządzaniu środowiskiem. W obszarze strategii państwa istotne jest wdrożenie i realizacja programu zagospodarowania odpadów, ochrona zasobów wód podziemnych, retencjonowanie wody, opracowanie i realizacja programu oczyszczania ścieków dla miejscowości poniżej 2 tys. mieszkańców, zintegrowane działania ochronne na obszarze Zielonych Płuc Polski i Zielonych Karpat, promocja energooszczędnych technologii, rozwijanie transportu ekologicznego (m.in. poprzez wsparcie dla kolejnictwa), realizacja Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz eliminowanie patologii w realizacji zasady społecznego udziału w decyzjach o zabudowie.
Sojusz Lewicy Demokratycznej
Do spraw newralgicznych można zaliczyć realizację zobowiązań akcesyjnych, skuteczne wdrażanie prawa, maksymalne wykorzystanie środków unijnych na ochronę środowiska i przyrody oraz dalsze działania na rzecz tworzenia przemysłu ekologicznego w Polsce. Ważna jest też zmiana systemu zarządzania środowiskiem, m.in. poprzez utworzenie Agencji Ochrony Środowiska, połączenie strategicznego planowania przestrzennego ze środowiskiem i gospodarką wodną, scentralizowanie zarządzania tą gospodarką w resorcie środowiska oraz powszechniejsza i skuteczniejsza edukacja ekologiczna.
Samoobrona
“Samoobrona postuluje nowy “styl” rozwoju społeczno-gospodarczego ukierunkowany na tworzenie ładu i harmonii w stosunkach człowieka z naturą, przyrodą i otaczającym go bezpośrednio środowiskiem czyli wprowadzenie w życie zasad ekologii, w tym tzw. Ekologii ludzkiej, tzn. zasad harmonii współżycia w środowiskach społecznych i “oczyszczanie” z zanieczyszczeń patologicznych tego środowiska” (cytat z programu wyborczego). |
Czy istnieje potrzeba utworzenia Agencji Ochrony Środowiska, wzorem państw zachodnioeuropejskich? Jeśli tak, to czym ma się ona zajmować i w jaki sposób finansować jej działalność?
SDPL
Powołanie Agencji Ochrony Środowiska jest konieczne, a do jej zadań powinny należeć w szczególności: prowadzenie monitoringu stanu środowiska, informowanie społeczeństwa i edukacja ekologiczna oraz kontrola i poprawa egzekucji prawa ekologicznego. Kluczowa jest także jej współpraca z innymi tego typu agencjami w Europie oraz z Europejską Agencją Środowiska. Instytucja ta mogłaby powstać na bazie istniejącej Inspekcji Ochrony Środowiska czy instytutów naukowo-badawczych. Agencja winna być finansowana z budżetu państwa, a część jej zadań także ze środków UE. Ministerstwo Środowiska skupiłoby się natomiast na tworzeniu polityki ekologicznej państwa, strategii zrównoważonego rozwoju i polityki przestrzennej oraz integracji polityk sektorowych z polityką ekologiczną.
PiS
W Polsce mamy system finansowania ochrony środowiska skuteczniejszy niż w krajach, w których istnieją Agencje Ochrony Środowiska.
PO
Potrzebne są nowe instytucje, ale ich cele i zadania muszą być dostosowane do naszych realiów.
PSL
Utworzenie Agencji Ochrony Środowiska to przerzucenie kosztów utrzymania na podmioty korzystające ze środowiska i inwestujące w środowisko. Zwiększenie kosztów obniży konkurencyjność polskich podmiotów na rynkach europejskich.
SLD
Utworzenie Agencji jest potrzebne. Powinna być ona organem kontrolującym, monitorującym oraz inspekcyjnym. Finansowana winna być przez budżet oraz środki własne, pochodzące z wykorzystania „wolnych mocy”. W perspektywie powinna na siebie zarabiać.
Liga Polskich Rodzin
“Polska ma największe w Europie zasoby odnawialnych nośników energii, przekraczające wielokrotnie nasze roczne potrzeby. Polska do końca lat 70. była samowystarczalna energetycznie z zasobów kopalnych. Polska winna jak najszybciej uzyskać pełną samowystarczalność energetyczną, wytwarzając czystą, tanią ekologicznie energię, przede wszystkim z zasobów geotermicznych, które stanowią przeszło 90% potencjału energetycznego Polski. To jeden z głównych celów Programu Odbudowy Kraju” (cytat z programu wyborczego). |
Czy utrzymać obecną strukturę funduszy celowych na ochronę środowiska (narodowy, wojewódzki, powiatowy, gminny)? Jeżeli nie, to jakie powinny być nowe mechanizmy finansowania tego obszaru?
SDPL
Należy zastąpić system opłat i kar przez rozbudowanie systemu, uwzględniającego w szerszym zakresie opłaty produktowe i depozytowe oraz podatki ekologiczne. Konieczna jest także realizacja „zielonej” reformy podatkowej – ograniczanie obciążeń pozapłacowych pracy równocześnie z wprowadzaniem podatków ekologicznych. Te nowe instrumenty ekonomiczne mogą w większym stopniu stymulować przedsiębiorstwa do modernizacji procesów produkcyjnych, a konsumentów do zmiany zachowań konsumpcyjnych – w obu wypadkach na bardziej przyjazne środowisku. Dzięki ich zastosowaniu zwiększy się także efektywność inwestycji proekologicznych. W debacie na temat finansowania ochrony środowiska nie sposób pominąć konieczności stopniowej likwidacji antyekologicznych subwencji (np. w górnictwie węgla kamiennego), co przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności wielu proekologicznych sektorów gospodarki i zwiększy ilość nowych miejsc pracy w nowoczesnych sektorach gospodarki, np. oszczędzania energii.
PiS
W UE nasz system finansowania ochrony środowiska wzbudza zainteresowanie i mechanizmy jego funkcjonowania są brane pod uwagę przy tworzeniu nowego systemu.
PO
Udoskonalić, a nie likwidować, wdrażać sprawdzone, nowe mechanizmy.
PSL
Należy utrzymać dotychczasowy system finansowania ochrony środowiska.
SLD
Istnieje potrzeba wprowadzenia nowych mechanizmów ekonomiczno-finansowych w ochronie środowiska. Potrzebna jest ekologiczna reforma podatkowa. System funduszy w ochronie środowiska sprawdził się, potrzebna jest jego dalsza modyfikacja i racjonalizacja.
W jaki sposób zwiększyć wykorzystanie dostępnych środków na ochronę środowiska z UE? Czy można pokonać biurokratyczne bariery i problemy z realizacją projektów w ochronie środowiska?
SDPL
Pokonanie barier, umożliwiające wykorzystanie środków unijnych na ochronę środowiska, wymaga udziału społeczeństwa w przygotowywaniu strategii rozwoju regionów, współpracy z organizacjami pozarządowymi czy samorządowymi, które mają wiedzę i kompetencje potrzebne do przygotowania dobrych projektów. Kluczowe jest także zapewnienie pełnego dostępu do informacji o funduszach UE (zawartego w Internecie w Biuletynie Informacji Publicznej) oraz pełnej przejrzystości kryteriów i procedury wyboru projektów. W ten sposób zapewni się zarówno zwiększony poziom absorpcji środków unijnych, jak i wzrost efektywności ich wykorzystania.
Polskie Stronnictwo Ludowe
“Polityka ekorozwoju realizowana z myślą o człowieku.
Każdy Polak ma konstytucyjne prawo do życia w czystym środowisku naturalnym, a współczesne i przyszłe pokolenia do bezpieczeństwa ekologicznego. Będziemy wspierać powstawanie zielonych miejsc pracy w agro i ekoturystyce, leśnictwie, ochronie przyrody, transporcie publicznym i innych dziedzinach. Podejmować będziemy działania mające na celu zwiększenie zasobów leśnych, a szczególnie przyspieszenie zalesienia gleb najsłabszych. Jednocześnie zdecydowanie sprzeciwiać się będziemy prywatyzacji i reprywatyzacji lasów państwowych. Należy promować oszczędzanie zasobów energii i wody oraz zagospodarowania odpadów oraz edukacje ekologiczną społeczeństwa i przeciwdziałać negatywnym skutkom dla człowieka produktów inżynierii genetycznej i organizmów genetycznie modyfikowanych. Promowanie odnawialnych źródeł energii i różnorodności biologicznej i krajobrazowej na terenie całego kraju. Umacnianie systemu finansowania ochrony środowiska, zwłaszcza Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i funduszy wojewódzkich w dotychczasowej formie prawnej” (cytat z programu wyborczego). |
PiS
Zwiększenie wykorzystania dostępnych środków z UE będzie wymagało przestawienia mentalności pracujących w Ministerstwie Środowiska osób: z recenzentów wniosków na aktywnie wspierających beneficjentów. Bariery biurokratyczne powinny być przełamywane przez administrację rządową wspólnie z beneficjentami.
PO
Wykorzystanie środków unijnych można zwiększyć poprzez przejrzystość źródeł i aplikacji, edukację ekologiczną i nowe podatkowe zachęty.
PSL
Należy zmniejszyć ilość jednostek pośredniczących w zarządzaniu środkami unijnymi, uprościć procedury, zwiększyć mobilność i sprawność instytucji zarządzających środkami pomocowymi.
SLD
Należy przemyśleć decentralizację pomocy unijnej.
Czy przepisy w ochronie środowiska nie są zbyt restrykcyjne wobec części inwestycji (np. drogowych)? Jak sobie z tym poradzić w świetle wymaganych wysokich standardów UE przy inwestycjach przez nią współfinansowanych?
SDPL
Wysokie standardy ekologiczne UE powinny być traktowane jako szansa na dynamiczny rozwój proekologicznych środków transportu (kolej, transport zbiorowy, strefy pieszo-rowerowe w miastach), poprawę stanu środowiska (szczególnie w miastach, gdzie oddziaływanie transportu jest bardziej intensywne) oraz zwiększenie szans rozwojowych społeczeństwa, m.in. poprzez poprawę dostępności i mobilności. Kluczowym elementem realizacji inwestycji infrastrukturalnych (w tym drogowych) powinny być konsultacje społeczne oraz udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji, zgodnie z przepisami Unii Europejskiej.
PiS
Przy realizacji inwestycji współfinansowanych przez UE należy zachować szczególną ostrożność. Projekty trzeba uzgadniać szczegółowo. Z naszego punktu widzenia, przy stosunkowo dobrym stanie środowiska w Polsce, zachowanie wymogów UE może stanowić poważną barierę rozwojową. Dlatego potrzebna jest możliwość takiej realizacji narodowej polityki zrównoważonego rozwoju, która pozwoli rozwijać gospodarkę z poszanowaniem środowiska, ale w taki sposób, aby nie paraliżować inwestycji.
Sojusz Lewicy Demokratycznej
“Stoimy na stanowisku, że jedna z kardynalnych konieczności jest doskonalenie polskiego prawa w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska oraz jego egzekucji, między innymi poprzez wdrażanie rozwiązań legislacyjnych funkcjonujących w Unii Europejskiej. Niezbędne jest również wprowadzenie mechanizmów ekonomicznych wymuszających zachowania proekologiczne w dziedzinie gospodarki tak, aby opłacalne było chronienie środowiska, a nie jego dewastacja. Jesteśmy przekonani, że konsekwentnej egzekucji prawa powinna towarzyszyć permanentna edukacja ekologiczna społeczeństwa oraz promocja zachowań proekologicznych. Szczególne istotne jest uwrażliwienie na te problematykę młodego pokolenia, zmierzające do wytworzenia nawyków, sprzyjających ochronie środowiska. Niezbędna jest współpraca międzynarodowa, zarówno w kwestii wypełniania zobowiązań dotyczących ochrony środowiska, do których w umowach i konwencjach zobowiązała się Polska, jak też współdziałanie i wymiana doświadczeń na szczeblu regionalnym oraz na poziomie organizacji pozarządowych” (cytat z programu wyborczego). |
PO
Nie.
PSL
Musimy przestrzegać zasady, aby nie szkodzić środowisku naturalnemu. Nowa inwestycja, również drogowa, nie może powodować nadmiernego zwiększenia emisji do środowiska. Zbyt duża tolerancja spowoduje, że zamiast odrabiania strat będziemy pogłębiać problemy. Jednakże realizacja przepisów o ochronie środowiska nie powinna hamować niezbędnych w Polsce inwestycji drogowych.
SLD
Konflikt między przyrodą a gospodarką jest czymś naturalnym. Zawsze trzeba poszukiwać kompromisu, tak jak między potrzebami obecnego i przyszłych pokoleń w myśl konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.
Jaki model gospodarki odpadami ma w Polsce funkcjonować? Obecny – wolnorynkowy czy ten zaproponowany w koncepcji Ministerstwa Środowiska z listopada 2004 r., który znalazł się w projekcie nowelizowanej ustawy o odpadach, lecz w dużej mierze został odrzucony przez parlament? Czy w obecnym systemie damy radę wywiązać się z zobowiązań akcesyjnych?
SDPL
Obecne prawo umożliwia wprowadzenie efektywnego systemu gospodarki odpadami, którego głównymi elementami powinny być: ograniczanie powstawania odpadów, selektywna zbiórka i kompostowanie odpadów oraz bezpieczne składowanie pozostałych odpadów. Konieczne działania to urealnienie ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, wzmocnienie egzekucji przepisów oraz uszczelnienie kontroli systemu gospodarki odpadami, podniesienie opłaty za ich składowanie (co zwiększy zachętę do selektywnej zbiórki), określenie standardów dotyczących selektywnej zbiórki odpadów, opracowanie i wdrożenie krajowego programu budowy kompostowni i promocji kompostowania przydomowego oraz wzmocnienie roli edukacji ekologicznej. Przyjęta nowelizacja doprecyzowała obowiązki gmin w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, ale konieczne będzie wzmocnienie egzekucji tych nowych przepisów przez Inspekcję Ochrony Środowiska.
PiS
Wydaje się, że niezależnie od modelu gospodarki odpadami bez inwestycji trudno będzie wypełnić zobowiązania powzięte przez Polskę w Traktacie Akcesyjnym. To był błąd ze strony negocjatorów, iż złożyli obietnice na wyrost, tym bardziej że UE nie oczekiwała tak daleko idących deklaracji z naszej strony. Dziś nasze zobowiązania, choć słuszne z punktu widzenia środowiska, wydają się mało realne.
PO
Trudno będzie dotrzymać terminów i zadań unijnych w zakresie ekologii.
PSL
Jesteśmy za pełną odpowiedzialnością samorządów za gospodarkę odpadami na swoim terenie oraz rozwiązaniem problemów zbiórki, składowania i przetwarzania odpadów. Poza tym należy stawiać na technologie produkcji bezodpadowej, zwiększanie udziału selektywnej zbiórki odpadów u źródła ich powstawania, zwiększanie odzysku oraz realizację wcześniej przyjętych programów zagospodarowania odpadów przemysłowych i usuwania azbestu.
SLD
Potrzebna jest jedna filozofia i jedna ustawa regulująca gospodarkę odpadami. Obecny system, po nowelizacji, z punktu widzenia gmin nie jest najlepszy. Jeżeli gmina ma odpowiadać za odpady na swoim terenie, musi mieć decydujący głos przy tworzeniu planów i ich realizacji. Musi mieć skuteczne narzędzia.
A Lasy Państwowe: prywatyzować czy nie? Jak ma wyglądać przyszłość tego podmiotu?
SDPL
Nie prywatyzować, ale koniecznie wprowadzić nowoczesną metodologię wyceny wartości środowiska (w tym lasów). Gospodarka leśna w Polsce jest, dzięki pozostawieniu lasów w rękach państwa, na stosunkowo wysokim poziomie. Obecnie jednak sposób wyceny wartości lasów (i innych elementów przyrody) jest archaiczny i przyczynia się do zdominowania gospodarki leśnej przez rynkową wartość drewna. Natomiast wartość lasów nie sprowadza się, a nawet nie jest w dominującym zakresie wartością drewna.
PiS
Prawo i Sprawiedliwość postrzega Lasy Państwowe jako gwaranta bezpieczeństwa ekologicznego narodu. Coraz większa pozaprodukcyjna rola lasów stanowi punkt wyjścia do rozważań o przyszłości Lasów Państwowych. Generalnie pozytywnie oceniamy obecną strukturę organizacyjną LP i nie zamierzamy prywatyzować naszych lasów.
PO
Nie planujemy i nie popieramy koncepcji prywatyzacji Lasów Państwowych. Cenimy zarówno produkcyjne, jak i pozaprodukcyjne wartości lasów oraz model polskiego leśnictwa. Przedsiębiorstwo Lasy Państwowe, działające na 1/3 powierzchni kraju, wymaga doskonalenia organizacyjnego. Konieczny jest również dalszy nadzór nad wszystkimi formami własności lasów. Należy wyraźnie wycenić pozaprodukcyjne funkcje lasów, szczególnie ekologiczne i społeczne, oraz opracować instrumenty oceny wkładu lasów do zasobów państwa i wagę wpływu na jakość życia statystycznego Polaka. Zmianie ulec powinna dwuwładza nad lasami: z jednej strony minister środowiska sprawuje pieczę nad lasami państwowymi, z drugiej zaś wojewodowie nad lasami prywatnymi. Powinien być jeden silny gospodarz polskich lasów.
PSL
Nie, nie prywatyzować. Lasy są jedną z największych narodowych wartości, budowaną przez kilka pokoleń. Podejmowanie działań prywatyzacyjnych może mieć ideologiczne i komercyjne podłoże. Na pewno nie ma nic wspólnego z troską o stan lasów, środowiska naturalnego i bioróżnorodności.
SLD
Model polskiej gospodarki leśnej sprawdził się przez 80 lat. Nie ma potrzeby jego zmiany. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni prywatyzacji.
Energetyka jądrowa: tak czy nie? Potrzeba rozwoju tego źródła energii wynika z polityki energetycznej przyjętej w tym roku.
SDPL
Polska nie potrzebuje nowych źródeł energii – potrzeby energetyczne kraju należy w najbliższych latach realizować poprzez inwestycje w oszczędzanie energii oraz rozwój OZE. Dodatkowo przeciwko budowie elektrowni jądrowej w Polsce przemawia kilka faktów. Polska zobowiązała się do rozwoju OZE do poziomu 7,5% do 2010 r., a budowa elektrowni jądrowej spowoduje zwiększenie udziału nieodnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym, za co w konsekwencji Komisja Europejska może nałożyć na nas kary finansowe. Brakuje inwestora prywatnego, który byłby w stanie sfinansować taką inwestycję i zapewnić pełne bezpieczeństwo instalacji. Istnieje niebezpieczeństwo obciążenia tą inwestycją i kosztami jej zabezpieczenia podczas eksploatacji finansów publicznych, co oznaczałoby dalsze pogłębienie deficytu budżetu państwa.
PiS
Nie jesteśmy zwolennikami rozwoju energetyki jądrowej.
PO
Bezwzględny zakaz badań jądrowych jest szkodliwy dla polskiej gospodarki. Niebezpieczne są też przestarzałe technologie.
PSL
Nie. Bilans energetyczny państwa nie wskazuje na potrzebę budowania elektrowni jądrowych w Polsce.
SLD
Na dzisiaj nie można z całą stanowczością wykluczyć energetyki jądrowej.
Odnawialne źródła energii: tak czy nie? Jeśli tak, to czy potrzebna jest ustawa na ten temat i w jaki sposób promować energię odnawialną?
SDPL
Polityka energetyczna państwa powinna opierać się na dwóch priorytetowych obszarach: efektywnym wykorzystaniu energii (czyli jej oszczędzaniu) oraz odnawialnych jej źródłach. Rozwój energetyki odnawialnej może nastąpić dzięki stopniowemu ograniczeniu subwencjonowania energetyki opartej na zasobach kopalnych (w szczególności węgla kamiennego) i wykorzystaniu uwolnionych środków na wsparcie wchodzących na rynek nowych technologii OZE do momentu osiągnięcia przez nie pozycji konkurencyjnej.
PiS
Odnawialne źródła energii na całym świecie są obecnie wspierane przez państwo. W obecnej kadencji Sejmu wiele miesięcy pracowaliśmy nad ustawą o energii odnawialnej i wydaje się, że ustawa stwarzająca w Polsce lepsze warunki dla tej gałęzi energetyki jest celowa. Projekt ustawy przewidywał ulgi podatkowe i ułatwienia dla inwestorów. Zostało przygotowane sprawozdanie Podkomisji. Z niewiadomych względów przewodnicząca Podkomisji nie podpisała sprawozdania, blokując dalszy przebieg prac nad ustawą.
PO
Odnawialne źródła energii są koniecznością i wymogiem cywilizacyjnym w Europie. Ustawa mogłaby być. Promować OZE można poprzez powszechniejszą edukację i równość dostępu oraz niższe podatki.
PSL
Tak. To szansa dla bezpieczeństwa energetycznego Polski i nowe miejsca pracy. Trzeba stworzyć jednoznaczne preferencje w sprzedaży i dodatkowych obciążeniach (niekoniecznie w cenie) dla energii ze źródeł odnawialnych. Polskie społeczeństwo nie jest na tyle zasobne, by na skutek promocji nabywać droższą energię z odnawialnych źródeł.
SLD
Energetyka odnawialna zdecydowanie tak, chociażby po to, aby osiągnąć 7,5% w 2010 r., bo to wynika z naszych zobowiązań. Pomysł ustawy o energetyce odnawialnej jest zasadny. Ustawa taka powinna tworzyć ramy rozwoju energetyki odnawialnej i likwidować bariery ograniczające jej rozwój.
Inwestycje w ochronie środowiska są bardzo kosztowne. Czy Polskę stać na inwestowanie w tym obszarze?
SDPL
Inwestycje w ochronie środowiska, podobnie jak w innych dziedzinach gospodarki, są alokowaniem środków prywatnych lub publicznych, przynoszącym konkretne efekty – w tym wypadku efekt ekologiczny, a pośrednio także społeczny i gospodarczy. Inwestycje te należy oceniać z punktu widzenia pełnych kosztów i korzyści (z uwzględnieniem efektów zewnętrznych), takich jak stan zdrowia społeczeństwa, zwiększenie konkurencyjności gospodarki, wzrost bezpieczeństwa energetycznego, żywnościowego itp.
Socjaldemokracja Polska
“Konstytucja RP nakłada na państwo obowiązek ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a więc poprzez równoprawne traktowanie procesów gospodarczych, społecznych i przyrodniczych. Idea zrównoważonego rozwoju jest również jedna z najważniejszych doktryn społeczno-gospodarczych Unii Europejskiej. Zapewnienie równego dostępu do zasobów środowiska, przy jednoczesnej ochronie i stałym polepszeniu ich jakości, powinny być jednym z kanonów programu polskiej lewicy. Dlatego też Socjaldemokracja Polska, uznając realizacje polityki ekologicznej państwa za ważny element swojej działalności, proklamuje powołanie Frakcji Ekologicznej SDPL. Celem jej działania jest: przygotowanie i koordynowanie realizacji programu SDPL w zakresie ochrony środowiska, przyrody oraz zrównoważonego rozwoju regionalnego, podnoszenie wiedzy i świadomości ekologicznej społeczeństwa, promowanie postaw sprzyjających ochronie środowiska” (cytat z programu wyborczego). |
PiS
Niezależnie od kosztów inwestycji w ochronie środowiska nie można ich zaniechać. Wyobraźmy sobie choćby wstrzymanie budowy oczyszczalni ścieków – nie stać nas na taki krok.
PO
Konieczne jest zrównoważone inwestowanie we wszystkie fronty ochrony środowiska i systematyczne zwiększanie udziału budżetu w dziale ochrony środowiska, inaczej nie zrealizujemy zobowiązań unijnych.
PSL
Inwestycje w ochronie środowiska to nie sprawa wyboru. To jedyna słuszna reakcja na zaniedbania. Kraje zachodnie nie tylko w okresie nadrabiania zaległości przeznaczały na inwestycje w ochronie środowiska ok. 2-3% PKB. W Polsce przeznacza się niewiele ponad 0,5% PKB.
SLD
Porównanie kosztów i zysków wskazuje na to, że przy maksymalnym wykorzystaniu środków unijnych nie tylko stać nas na inwestowanie, ale w konsekwencji przyniesie to korzyści. Zależeć to będzie od rządu, samorządów i podmiotów gospodarczych. Pojawiające się korzyści związane są z jakością życia i zdrowia Polaków.
Przygotowała: Alicja Kostecka
