Za nami VI edycja Konkursu „Przeglądu Komunalnego” o Puchar Recyklingu. Okazuje się, że również w Polsce nie brakuje wzorcowo funkcjonujących programów selektywnej zbiórki.

Ciekawych pomysłów na radzenie sobie z górą odpadów jest naprawdę wiele. Przykładem na to mogą być działania prowadzone wspólnie przez Urząd Gminy w Żmigrodzie i firmę LECH-MET – tegorocznego laureata w kategorii „Srebrna Puszka”.

Początki segregacji
Na terenie gminy Żmigród z powodzeniem prowadzi się segregację odpadów „u źródła” ich powstawania poprzez system gniazd i oznakowanych worków foliowych.
Wdrożenie systemu selektywnej zbiórki podyktowane było przede wszystkim koniecznością zmniejszenia strumienia odpadów zmieszanych, trafiających na przepełnione gminne składowisko. Przed wprowadzeniem programu zapoznano się z doświadczeniami innych gmin. Na podstawie analiz uznano, iż najlepszym rozwiązaniem, biorąc pod uwagę wiejski charakter gminy Żmigród, będzie system kontenerowo-workowy. Na początku programem objęto miasto Żmigród. W marcu 2004 r. gmina zakupiła 44 pojemniki typu dzwon oraz 300 stojaków na worki. Na terenach o zabudowie wielorodzinnej ustawiono 11 gniazd, natomiast właścicieli domków jednorodzinnych oraz zagrody wiejskie wyposażono w stojaki na worki. Wysegregowane przez nich odpady odbierane są bezpłatnie.
W ramach porozumienia z gminą operator systemu selektywnej zbiórki odpadów – firma LECH-MET – rozmieścił dodatkowo na stacjach paliw, w hurtowniach i zakładach swoje kontenery typu KP 7. Zebrane w nich odpady są wtórnie segregowane i przekazywane do recyklerów.
Przygotowując się do rozszerzenia programu na obszar całej gminy, w drugiej połowie 2004 r. powołano komisję, której celem było kontrolowanie nieruchomości na terenie gminy pod względem wyposażenia w pojemniki do zbiórki odpadów. Rezultatem przeprowadzonych kontroli było podpisanie 700 nowych umów. W marcu 2005 r. system selektywnej zbiórki rozszerzono na tereny wiejskie.

Edukacja ekologiczna
Edukacja ekologiczna jest priorytetem na drodze do zmiany świadomości społeczeństwa. Dlatego też nawet najlepiej zaplanowany system nie zafunkcjonuje poprawnie bez wsparcia działaniami edukacyjnymi.
Edukację prowadzono poprzez ulotki, telewizję kablową oraz osobiste spotkania z mieszkańcami.
Wspólnie z Fundacją Ekologiczną „Zielona Akcja” z Legnicy w ramach programu edukacyjnego „Gminy wiejskie też segregują odpady” (który trwał od kwietnia do września 2004 r.) zorganizowano warsztaty dla nauczycieli, sołtysów i radnych. Spotkania miały na celu dostarczenie informacji na temat systemu selektywnej zbiórki w gminie Żmigród oraz przygotowanie lokalnych liderów do prowadzenia kampanii edukacyjnej wśród mieszkańców.
Dużym zainteresowaniem cieszył się też konkurs ekologiczny dla szkół podstawowych i gimnazjów „Posegreguj śmieci z nami – ciesz się za to nagrodami”. Konkurs rozpoczął się w kwietniu i trwał do końca maja 2005 r. Wzięło w nim udział 440 uczniów z 10 szkół. Uczniowie segregowali odpady do worków o pojemności 110 l, które następnie wystawiali przed posesję w dniu odbioru, zgodnie z kalendarzem zbiórki. Do każdego worka uczniowie dołączali identyfikatory ze swoim nazwiskiem i pieczątką szkoły. W ramach konkursu zebrano 9,5 tys. worków z surowcami wtórnymi.

Efekty
Czy mieszkańcy w ciągu półtora roku od wdrożenia systemu czegoś się nauczyli? Czy ich świadomość ekologiczna jest większa? Czy działania edukacyjne przełożyły się na konkretne efekty? Odpowiedź na te pytania najlepiej obrazuje wykres z wynikami selektywnej zbiórki.
Na tak dobre wyniki wpływ miał niewątpliwie konkurs ekologiczny. Dzieci nabrały nowych przyzwyczajeń i teraz to one pouczają rodziców, co robić z niepotrzebną plastikową butelką, słoikiem czy gazetą. Segregacja w gminie Żmigród stała się po prostu modna. W ciągu ośmiu miesięcy 2005 r. zebrano ponad 548 ton surowców wtórnych.
Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów związane jest nieodłącznie z nakładami finansowymi. Wartość przedsięwzięcia to ok. 300 tys. zł. Wsparcia finansowego udzielił Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu oraz Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.
Efekty ekonomiczne są odczuwalne bezpośrednio przez mieszkańców gminy, gdyż za odbiór wysegregowanych odpadów nie płacą. Również zarządca gminnego składowiska odpadów, Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej, wnosi niższe opłaty do Urzędu Marszałkowskiego.
Sukces selektywnej zbiórki zachęcił do rozszerzenia jej o zużyte baterie. Referat Rolnictwa i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego zajął się stroną edukacyjną, a firma LECH-MET wyprodukowała z surowców wtórnych pojemniki, które trafiły do szkół, sklepów, stacji paliw oraz na klatki schodowe w domach wielorodzinnych.
Priorytetem na najbliższą przyszłość jest opracowanie odpowiedniego systemu zbiórki odpadów wielkogabarytowych oraz zagospodarowania bioodpadów.
Problemu odpadów nie da się załatwić przy pomocy tylko przedsiębiorstwa komunalnego. Gmina posiada bowiem narzędzie egzekucji w postaci ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, która mówi, że każda posesja ma być wyposażona w pojemnik do gromadzenia nieczystości oraz mieć zawartą umowę z firmą upoważnioną do działania na danym terenie. Z pewnością wsparcie ze strony władz gminnych pomaga osiągnąć wymierny sukces.

Romana Musielak
Tytuł od redakcji

Serdecznie zapraszamy do udziału w VII edycji Konkursu “Przeglądu Komunalnego” o Puchar Recyklingu, otwartego dla wszystkich, którzy uznają, że realizowane przez nich przedsięwzięcia w dziedzinie selektywnej zbiórki odpadów warte są szerokiej popularyzacji. Szczegółowe informacje dotyczące nowej edycji na www.abrys.pl/konkursy.